ECPW - endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna

Endoskopowa Cholangiopankreatografia Wsteczna - ECPW (ang. Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography) jest inwazyjnym zabiegiem diagnostycznym łączącym w sobie dwa badania, a mianowicie badanie endoskopowe i radiologiczne. ECPW pozwala lekarzowi zbadać przewody żółciowe i trzustkowe, a największe znaczenie metoda ta ma w przypadku leczenia zwężeń dróg żółciowych i trzustkowych oraz w kamicy przewodu żółciowego. 

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna jako narzędzie diagnostyczno-lecznicze funkcjonuje już od wielu lat. Od czasu pierwszego opisu w latach 60 - tych XX wieku ECPW jako techniki diagnostycznej, procedura ta przekształciła się w niemal wyłączne działanie terapeutyczne. Z biegiem lat takich zabiegów wykonywano coraz więcej. Jak mówią dane statystyczne z 2004 roku w Stanach Zjednoczonych co roku przeprowadzano ich ponad 500 000. Obecnie może być wykonywanych trochę mniej zabiegów ECPW. Wynika to głównie z faktu, iż metoda ta przekształciła swój charakter przede wszystkim na leczniczy oraz w związku z pojawieniem się innych metod diagnostycznych pozwalających zobrazować wyżej opisane narządy. Mowa tu o badaniu EUS, czyli endoskopowej ultrasonografii oraz MRCP, czyli cholangiografii rezonansu magnetycznego. Niemniej jednak endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna pozostaje bardzo przydatną metodą w zakresie diagnostyki zabiegowej chorób dróg żółciowych i trzustki.

ECPW - kiedy zalecane jest badanie?

Wśród podstawowych wskazań do wykonania Endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej wymienić należy:

• podejrzenie cholestazy zewnątrzwątrobowej, którą mogła spowodować kamica przewodowa, czy nowotwór dróg żółciowych,
• podejrzenie występowania patologicznych zmian w obrębie przewodów trzustkowych, m. in. takich jak nowotwór, torbiele, przetoki żółciowe, czy przewlekłe zapalenie trzustki,
• żółciopochodne ostre zapalenie trzustki,
• eliminacja złogów ze światła dróg żółciowo-trzustkowych,
• drenaż torbieli trzustki oraz dróg żółciowych lub trzustkowych,
• sfinkterotomia.

W ramach przygotowań przed wykonaniem badania niezbędne jest wykonanie kilku niezbędnych badań, a wśród nich morfologii krwi, grupy krwi oraz podstawowych parametrów oceniających układ krzepnięcia krwi, a także innych zleconych przez lekarza jeśli istnieje taka konieczność.

Pacjent zakwalifikowany do wykonania ECPW powinien być świadomy tego, iż na minimum 6 godzin przed zabiegiem nie powinien spożywać żadnych pokarmów, a na 4h żadnych płynów. W trakcie zabiegu pacjent leży na lewym boku, a sama procedura przeprowadzana jest w znieczuleniu. O jego formie decydują lekarz anestezjolog w konsultacji z lekarzem operatorem. Najczęściej są to leki uspokajające i analgetyczne, które umożliwiają zniesienie bólu i nieprzyjemnych doznań, ale nie usypiają całkowicie pacjenta. 

Przez jamę ustną wkładany jest endoskop, który wędruje poprzez przełyk, żołądek aż do dwunastnicy, gdzie lekarz szuka brodawki Vatera, która jest ujściem przewodów żółciowych i trzustkowych. Następnie przy pomocy specjalnego cewniku do wyżej wymienionych dróg podawany jest kontrast oraz wykonywane są zdjęcia radiologiczne obrazujące oba przewody. Lekarz ocenia w ten sposób szerokość, kształt, zarysy oraz wypełnienie dróg żółciowych i przewodów trzustkowych. W razie stwierdzenie nieprawidłowości możliwe jest wykonanie jednego z zabiegów terapeutycznych możliwych w trakcie trwania badania, a mianowicie sfinkterotomii (przecięcie zwieracza), drenażu bądź protezowaniu dróg żółciowych, litotrypsji (rozkruszeniu kamieni dróg żółciowych) oraz cholangioskopii. 

Czas całej procedury ECPW zależy od rozpoznanej choroby i zabiegów terapeutycznych, które w trakcie procedury należy wykonać. Najczęściej waha się w przedziale między 0,5-2 godziny. Po zabiegu pacjent pozostaje pod opieką i obserwacją medyczną przez około 24 - 48 godzin, pod kątem oceny wystąpienia możliwych powikłań, bowiem ECPW jak każdy zabieg obarczony jest ryzykiem ich wystąpienia. Najczęstszym z nich jest ostre zapalenie trzustki, którego częstość według statystyk oscyluje w granicach 5%. Wśród innych możliwych wymienić należy krwawienie, perforację przewodu pokarmowego lub dróg żółciowych, czy zapalenie dróg żółciowych. Jednak ich ryzyko wystąpienia oceniane jest poniżej 1%.

Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna jest bardzo skuteczną metodą pozwalającą rozpoznać przyczynę cholestazy (zastoju żółci w organizmie), tj. obecność złogów i zwężeń, czy nacieków nowotworowych. Pozwala również wykryć nawet minimalne zniekształcenia np. w świetle przewodów trzustkowych, bardzo istotnego w diagnostyce przewlekłego zapalenie trzustki. Dodatkowo zabieg ten umożliwia pobranie wycinków do badania histopatologicznego potwierdzającego daną diagnozę. 

Źródła: Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography Ahmad Malas, MD; Chief Editor: Kurt E Roberts, MD // Classen M, Tytgat GNJ, Lightdale CJ. Gastroenterological Endoscopy. New York: Thieme Publishing Group; 2010. 790.