Endoprotezoplastyka powierzchniowa stawu biodrowego - co to za zabieg?

Endoprotezoplastyka całkowita stawu biodrowego jest najbardziej rozpowszechnioną i skuteczną metodą leczenia tego stawu. Jak każdy zabieg operacyjny stawu biodrowego, jest to zabieg związany z dużą ingerencją chirurgiczną. Chociaż operacja ta zapewnia bardzo dobre wyniki, to w przypadku aktywnych osób młodych można spodziewać się w przyszłości konieczności ponownej wymiany całkowitej stawu biodrowego, która będzie związana z dużymi trudnościami operacyjnymi. Dlatego w ich przypadku zastosowanie może mieć oszczędzający zabieg, zwany kapoplastyką. 

Kapoplastyka jako alternatywa dla wymiany stawu biodrowego

Zabieg endoprotezoplastyki powierzchniowej był wprowadzony do praktyki w latach 50-ych XX wieku, jednak z uwagi na wyniki gorsze od oczekiwanych, związane głównie ze stosowanymi materiałami i technikami operacyjnymi, nie znalazł on szerszego zastosowania.

Dopiero od lat 90-ych, kiedy McMimm zaproponował nowoczesne podejście do tego zabiegu, dzięki zastosowaniu metalowych powierzchni stawowych oraz precyzyjnego sposobu wszczepiania, zabieg zyskał szersze uznanie. W Stanach Zjednoczonych został zaaprobowany przez FDA w roku 2006.

Zabieg operacyjny musi zostać przeprowadzony ze szczególnym zwróceniem uwagi na zachowanie unaczynienia szyjki kości udowej, co wymaga zastosowania odpowiedniego dostępu operacyjnego. W związku z tym wydaje się zasadny wybór innego sposobu dostępu do stawu aniżeli tradycyjny dostęp pośladkowy.

Dla kogo zabieg kapoplastyki

Zabieg endoprotezoplastyki powierzchniowej stawu biodrowego (kapoplastyki) może być korzystny w przypadku osób młodych z dobrymi jakościowo kośćmi, aktywnych, gdyż daje możliwość odroczenia w czasie całkowitej wymiany stawu biodrowego.

Niesie ze sobą jednak pewne ryzyko związane ze stosowanym materiałem, dlatego kwalifikacja do tego typu operacji powinna być szczególnie uzasadniona. Jest to metoda również stosunkowo młoda i wymaga dalszych obserwacji celem ustalenia jej ostatecznych korzyści.

Zalety endoplastyki powierzchniowej stawu biodrowego

Wykonanie zabiegu oszczędzającego - wymiana samej powierzchni głowy kości udowej podczas endoprotezoplastyki - niesie ze sobą szereg korzyści. W odróżnieniu od całkowitej wymiany, w której zostaje usunięta cała głowa kości udowej wraz z większą częścią jej szyjki i koniecznością wprowadzenia trzpienia protezy do kanału kości udowej, podczas kapoplastyki usuwa się i modeluje tylko część głowy kości udowej, na którą nakładana jest odpowiednio dobrana proteza.

Niewątpliwą zaletą tego zabiegu jest oszczędzenie znacznej części kości udowej, a tym samym zachowanie bardzo dobrych warunków ruchomości, znacznie zmniejszających ryzyko zwichnięcia a także dogodniejsze warunki operacyjne w przyszłości, w przypadku konieczności podjęcia kolejnej interwencji na stawie biodrowym. Po zabiegu kapoplastyki następuje szybki powrót do aktywności fizycznej, w tym również sportowej. Coraz częściej stosuje się również metody małoinwazyjne wykonania tego zabiegu.

Niewątpliwie jest to najmniej inwazyjna technika, ma jednak swoich zwolenników jak i przeciwników. Argumenty za wg prof. Jarosława Czubaka z Kliniki Ortopedii CMKP w Otwocku to m.in.:

• mała inwazyjność zabiegu
• szybki powrót do aktywności sprzed choroby
• niewielki ubytek kości
• ryzyko obluzowania czy zwichnięcia stawu jest małe

Słabe strony endoprotezoplastyki powierzchniowej

Istnieje jednak ryzyko powikłań kapoplastyki, w szczególności związane z możliwością wystąpienia złamania szyjki kości udowej lub jej osteolizy, co nie występuje po całkowitej wymianie.

Protezy, stosowane w zabiegu endoprotezoplastyki powierzchniowej, są wykonane z metalu, zachodzi zatem tarcie pomiędzy obiema powierzchniami stawowymi i z następowym uwalnianiem jonów metalu do organizmu. Stwierdzono, że stężenie tych jonów jest większe w przypadku endoprotezoplastyki powierzchniowej aniżeli w przypadku innych rodzajów wymiany stawu biodrowego. W związku z tym istnieje dużo większe ryzyko rozwoju odpowiedzi alergicznej, a także uszkodzenia nerek przez jony kobaltu i chromu oraz ich potencjalne działanie rakotwórcze. W szczególności nie zaleca się operowania tą metodą kobiet ciężarnych lub planujących zajść w ciążę.

Najlepszy czas na operację biodra

Przyjęło się, że w Polsce zabieg alloplastyki czy kapoplastyki stawu biodrowego wykonywany jest u osób starszych i/lub u których proces zwyrodnieniowy doprowadził do poważnych uszkodzeń w stawie. Na Zachodzie zaś w większości operowani są ludzie w wieku 45-55 lat, którzy po zabiegu wracają do pracy i sportu. Wg dr n.med. Jerzego Kociugi, ordynatora Oddziału Ortopedycznego Centrum Zdrowia w Poddębicach, powinno się w Polsce zmienić podejście do problemu i do operacji kwalifikować osoby w początkowej fazie choroby zwyrodnieniowej. Gdyż jej postępujący charakter powoduje, że po pewnym czasie pacjent zaczyna odciążać bolący staw, przeciążając tym samym inne, na czele z kręgosłupem. A jeśli endoproteza będzie wszczepiona odpowiednio wcześnie, znacznie skróci się czas rehabilitacji, zaś pacjent szybciej wróci do pracy i normalnego życia.