Endoprotezoplastyka stawu barkowego - wskazania do zabiegu

Pierwszy w historii medycyny zabieg chirurgicznego wszczepienia protezy stawu barkowego, zniszczonego w wyniku gruźlicy kości, przeprowadzono we Francji w roku 1893. Implant wykonany z platyny i hartowanej gumy, mimo że został usunięty po dwóch latach z powodu stanu zapalnego, to udowodniono, że sztuczny staw może zmniejszyć dolegliwości bólowe i poprawić funkcjonowanie barku. 

Obecnie, po ponad 120 latach od pierwszego zabiegu, endoprotezoplastyka (zwana również alloplastyką) jest uznaną i powszechnie stosowaną metodą leczenia patologii stawu barkowego u pacjentów, w przypadku których inne metody nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Rodzaje endoprotez stawu barkowego

Endoprotezy stawu ramiennego można podzielić na połowiczne (wycięciu podlega tylko głowa kości ramiennej, w miejsce której zakłada się protezę) oraz całkowite (wymianie na sztuczne elementy podlega zarówno panewka, jak i głowa kości). Każdy z wymienionych typów endoprotezy posiada określone wskazania kliniczne. Kluczem do uzyskania satysfakcjonujących rezultatów zabiegu jest odtworzenie prawidłowej anatomii głowy kości ramiennej oraz panewki, a także właściwej równowagi tkanek miękkich:

• Endoprotezoplastyka połowiczna – znajduje zastosowanie w przypadkach, gdy zniszczeniu uległa głowa kości ramiennej przy zachowanej powierzchni stawowej panewki łopatki. Najczęściej do zabiegu kwalifikowani są chorzy, ze złamaniami 4- lub 3-fragmentowymi głowy kości ramiennej. Wskazaniem mogą być także złamania z rozkawałkowaniem głowy kości ramiennej oraz uszkodzenia ponad 50% powierzchni stawowej głowy kości ramiennej w wyniku urazu lub jałowej martwicy kości.
• Endoprotezoplastyka całkowita – przeprowadzana jest w przypadkach zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych dotyczących zarówno głowy kości ramiennej, jak i panewki łopatki.

Jakie są wskazania do endoprotezoplastyki stawu barkowego?

Wskazania do endoprotezoplastyki stawu barkowego obejmują różne schorzenia i urazy, które prowadzą do ciężkiego uszkodzenia stawu oraz upośledzenia jego funkcji. Do najczęstszych wskazań należą:

• Zaawansowana choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego (artroza): Kiedy chrząstka stawowa jest poważnie zniszczona, a ból oraz ograniczenie ruchomości nie reagują na leczenie zachowawcze, takie jak fizjoterapia czy leki przeciwbólowe.

• Reumatoidalne zapalenie stawów: Choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do przewlekłego zapalenia i uszkodzenia stawów, w tym stawu barkowego. Gdy stan jest zaawansowany, może być konieczna wymiana stawu na endoprotezę.

• Poważne urazy stawu barkowego: Złamania kości ramiennej, zwłaszcza w okolicy głowy kości ramiennej, które nie mogą być skutecznie naprawione innymi metodami, mogą wymagać endoprotezoplastyki.

• Martwica kości (osteonekroza): Stan, w którym dochodzi do obumierania tkanki kostnej z powodu niedostatecznego ukrwienia. Martwica głowy kości ramiennej może prowadzić do zaawansowanego uszkodzenia stawu, co stanowi wskazanie do jego wymiany.

• Przewlekła niestabilność stawu barkowego: W przypadkach, gdy nawracające zwichnięcia lub uszkodzenia tkanek miękkich (np. rotatorów) prowadzą do ciężkiego uszkodzenia stawu, endoprotezoplastyka może być konieczna.

• Zespoły bólowe nieodpowiadające na inne formy leczenia: Gdy ból jest przewlekły i nie ustępuje mimo stosowania fizjoterapii, leków i innych metod leczenia, a jednocześnie upośledza codzienne funkcjonowanie pacjenta.

• Wady wrodzone lub rozwój nieprawidłowy stawu barkowego: W rzadkich przypadkach wady wrodzone mogą wymagać endoprotezoplastyki, zwłaszcza gdy prowadzą do znacznej dysfunkcji i deformacji stawu.

Endoprotezoplastyka stawu barkowego jest zazwyczaj rozważana wtedy, gdy inne metody leczenia, takie jak rehabilitacja, zastrzyki dostawowe, czy farmakoterapia, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów i gdy stan pacjenta znacznie obniża jego jakość życia.

Przeciwskazania do wstawienia endoprotezy barku

Przeciwwskazaniem do zabiegu jest ostra lub przewlekła infekcja stawu bądź porażenie mięśnia naramiennego i mięśni rotatorów.

Możliwe powikłania po endoprotezoplastyce stawu barkowego

Wśród najczęściej wymienianych w piśmiennictwie medycznym powikłań endoprotezoplastyki stawu ramiennego wymieniane są:

• obluzowania endoprotezy,
• niestabilność,
• infekcje,
• jatrogenne uszkodzenia naczyń i nerwów,
• skostnienia okołostawowe.