Ginekomastia a otyłość

Ginekomastia to najczęstsza choroba sutka występująca u mężczyzn. Większość przypadków jest przemijająca i dotyczy okresu noworodkowego, może jednak pojawić się w każdym wieku. 

Istnieje postać idiopatyczna, której przyczyna nie jest znana, w pozostałych określono zjawiska, które sprzyjają pojawieniu się powiększenia piersi. Należą do nich zaburzenia hormonalne, stany związane z niewydolnością wątroby i nerek, czasami również leki mogą wywołać omawiany stan (m.in. niektóre środki moczopędne czy przeciwgrzybicze).

Otyłość a występowanie ginekomastii

Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie ginekomastii są estrogeny. W organizmach mężczyzn, w warunkach fizjologicznych, substancje te są obecne, aczkolwiek w stężeniach tak niskich, że dominujący jest efekt androgenów. Nadmierna ilość kobiecych żeńskich hormonów płciowych może występować wtedy, kiedy pacjent jest otyły. 

Tkanka tłuszczowa jest nie tylko magazynem energii, pełni także rolę w gospodarce hormonalnej. Jej komórki zawierają enzym określany jako aromataza. Jego rolą jest przekształcanie obecnych w organizmie męskich hormonów do estrogenów, które z kolei pobudzają wzrost tkanki gruczołowej sutka. Opisywany mechanizm odgrywa rolę w rozwoju tzw. ginekomastii gruczołowej. Dodatkowo, przy otyłości (zwłaszcza trwającej przez dłuższy czas) często występują schorzenia dotyczące wątroby. Jej niewydolność skutkuje zmniejszonym rozkładem hormonów, między innymi estrogenów, przez co ich stężenie jest zwiększone ponad normę i może skutkować rozwojem zjawisk patologicznych.

Sutek fizjologicznie posiada również drugi element tkankowy - komórki tłuszczowe. Zrozumiałe wydaje się więc, że nadmierna masa ciała może powodować występowanie ginekomastii, w tym wypadku określanej jako rzekoma (pseudoginekomastia), w której tłuszcz odkłada się także w obrębie piersi. Tutaj otyłość odgrywa większą rolę niż w pierwszym wypadku. Nie da się określić, czy u każdego otyłego mężczyzny objaw się pojawi - typ rozkładu zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej należy do indywidualnych cech pacjenta.

Rozróżnienie tych dwóch form ma duże znaczenie kliniczne. Postać rzekomą można wyleczyć poprzez próbę zmiany stylu życia (modyfikacja diety, uprawianie sportu - czyli sytuacje powodujące normalizację masy ciała), ewentualnie z zastosowaniem liposukcji. W przypadku gruczołowej, konieczne jest stosowanie leków o działaniu antagonistycznym do żeńskich hormonów płciowych oraz metod zabiegowych: resekcji operacyjnej, czasami połączonej z usunięciem nadmiaru tkanki tłuszczowej poprzez jej lizę.

Niezależnie od patomechanizmu, w przypadku wystąpienia ginekomastii konieczna jest próba odnalezienia przyczyny tego zjawiska. Poza najczęstszymi, wcześniej wspomnianymi, objaw może towarzyszyć guzom produkującym hormony, takim jak nasieniak czy zmiany w obrębie nadnerczy. Sam w sobie powoduje duży dyskomfort psychiczny, warto więc, z wykorzystaniem dostępnych metod, dążyć do wyleczenia.

Opracowano na podstawie: www.ncbi.nlm.nih.gov; www.aafp.org; www.andrologyaustralia.org; www.who.int