Halluksy - czy można je leczyć bez operacji?

Mianem palucha koślawego (łac. hallux valgus, potocznie nazywanego halluksem) określa się zmiany w pierwszym stawie śródstopno-palcowym, w wyniku których dochodzi do nadmiernego zbliżania się palucha do drugiego palca stopy. Tego typu deformacja wywołuje nie tylko widoczny defekt kosmetyczny, ale i dolegliwości bólowe oraz nadmierne przeciążenie pozostałych elementów stopy. 

Omawiana zmiana jest stosunkowo częsta: według autorów publikacji "The Treatment of Hallux Valgus" jej rozpowszechnienie na świecie sięga od 23 do 35%. Zapewne to właśnie tak duża częstość problemu sprawiła, że dostępnych jest obecnie wiele sposobów jego leczenia.

Czy halluksy można leczyć nieoperacyjnie?

Halluksy można leczyć bez przebywania zabiegu operacyjnego - ale tylko leczyć. Wyleczenie jest możliwe zasadniczo tylko poprzez przebycie operacji, istnieje jednak jeden wyjątek od tej reguły.

Paluchy koślawe mogą występować u pacjentów w każdym wieku, również u dzieci. Jeżeli deformacja stopy pojawi się u pacjenta z tej grupy wiekowej, możliwe jest zachowawcze leczenie halluksów - wykorzystywane w tej sytuacji jest to, że u rosnących jeszcze chorych wywieranie odpowiedniej siły na rozwijające się kości może wpływać na ich formowanie się. W tym celu stosuje się separatory (zakładane np. na noc), dzięki którym możliwe jest właściwe ukierunkowanie palucha stopy.

W przypadku pacjentów dorosłych, u których tkanka kostna zakończyła już swój rozwój, postępowanie zachowawcze również może zostać wdrożone. Zazwyczaj stanowi ono wstępny etap leczenia halluksów i ma na celu maksymalne zmniejszenie tempa nasilania się deformacji oraz złagodzenie występujących, związanych z nią objawów. Najlepsze efekty terapii zachowawczej uzyskuje się u tych pacjentów, u których istnieją początkowe etapy palucha koślawego.

Pierwszym krokiem w przypadku rozpoczęcia nieoperacyjnego leczenia halluksów jest zmiana pewnych nawyków. Pacjenci powinni unikać butów ze zbyt wąskimi czubkami (gdy palcom brakuje przestrzeni wada może się pogłębiać), oprócz tego obuwie na wysokim obcasie powinno zostać zamienione na buty z płaską podeszwą.

Inną dostępną metodą jest stosowanie specjalnych wkładek do butów (np. postaci z tzw. pelotami, czyli tworami podobnymi do poduszeczek, których kształt zapewnia odtworzenie fizjologicznych krzywizn stopy). W sprzedaży istnieją także specjalne aparaty jak Hallufix, którego noszenie ma na celu m.in. odwodzenie (zwracanie w kierunku wnętrza stopy) koślawego palucha. Pacjenci mogą również nabyć wspominane już separatory, których umieszczanie pomiędzy pierwszym i drugim palcem stopy ma za zadanie spowolnić tempo pogłębiania się wady.

W przypadku znacznego nasilenia dolegliwości, związanych z paluchem koślawym, pomocniczą rolę odegrać mogą zabiegi fizjoterapeutyczne (jak jonoforeza, lasero- i krioterapia) oraz przyjmowanie przez pacjenta leków przeciwbólowych (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych).

Pacjenci z halluksami mogą więc próbować różnych metod nieoperacyjnych, jednakże nie pozwolą one rozwiązać występującego u nich defektu. Aby całkowicie rozwiązać problem palucha koślawego, niezbędne jest przebycie zabiegu operacyjnego.

Opracowano na podstawie: www.emedicine.medscape.com; Wulker N., Mittag F., The Treatment of Hallux Valgus, Dtsch Arztebl Int. 2012 Dec; 109(49): 857–868, Published online 2012 Dec 7. doi:  10.3238/arztebl.2012.0857; Hurn S.E., Vicenzino B.T., Smith M.D., Non-surgical treatment of hallux valgus: a current practice survey of Australian podiatrists, Journal of Foot and Ankle Research20169:16, DOI: 10.1186/s13047-016-0146-5