Hormonalne vs. niehormonalne wkładki domaciczne (IUD)

Wkładka domaciczna – co to?

Wkładki wewnątrzmaciczne, nazywane również spiralami domacicznymi, to niewielkie przedmioty, przypominające zwykle swoim kształtem literę T, w zależności od wybranego produktu, które są umieszczane w macicy pacjentki. Zakłada się je w gabinetach ginekologicznych, po uprzednim wyeliminowaniu przeciwwskazań do ich zastosowania. Pacjentki, które decydują się na taką formę zabezpieczenia, mogą liczyć na skuteczność wkładki trwającą przez nawet kilka lat.

Szczególnie długotrwałym działaniem charakteryzuje się wkładka wewnątrzmaciczna IUB Ballerine – najmniejsza, niehormonalna wkładka na świecie w kształcie kulki. Co istotne, na rynku dostępne są obecnie trzy rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych: hormonalne, miedziane oraz obojętne.

Wkładka domaciczna – rodzaje

• Wkładka domaciczna hormonalna – bazująca na działaniu progesteronu
• Wkładka domaciczna miedziana lub ze srebrną powłoką
• Wkładki obojętne – wykonane z tworzyw obojętnych dla ludzkiego organizmu

Jak działa wkładka domaciczna?

Hormonalna wkładka domaciczna sprawia, że dochodzi do zaniku nabłonka gruczołowego wewnątrz jamy macicy oraz do zablokowania procesu tworzenia się naczyń, co skutkuje utrzymywaniem się cienkiej śluzówki wyściełającej macicę. Hamuje ona owulację i wywołuje zagęszczenie śluzu szyjkowego, zmniejszając aktywność plemników – co ma miejsce również w przypadku wkładki miedzianej. Miedź wykazuje w tym przypadku działanie plemnikobójcze, a jednocześnie zagęszcza śluz w szyjce macicy, uniemożliwiając uzyskanie ciąży. Co istotne, zmienia ona także właściwości endometrium, a więc strukturę błony śluzowej macicy, eliminując ryzyko zagnieżdżenia się zarodka.

Cała procedura założenia spirali nie jest skomplikowana. Lekarz ginekolog umieszcza wkładkę domaciczną w drogach rodnych kobiety w ciągu 7 dni od rozpoczęcia cyklu miesiączkowego. Służy mu do tego specjalny aplikator, który ułatwia włożenie wkładki przez kanał szyjki do jamy macicy. Na koniec specjalista sprawdza za pomocą badania USG, czy zaaplikowana spirala znajduje się w odpowiedniej pozycji. W wybranych przypadkach pacjentce może zostać podane znieczulenie miejscowe – choć założenie wkładki domacicznej zwykle nie jest związane z odczuwaniem dużego dyskomfortu.

Czy wkładka domaciczna działa od razu?

Wkładka niehormonalna, zawierająca miedź działa od razu po jej założeniu. Podobny efekt można uzyskać dzięki aplikacji spirali hormonalnej – pod warunkiem jej zastosowania w ciągu pierwszych 7 dni cyklu.

Wkładka domaciczna – na ile lat?

Zarówno wkładki domaciczne hormonalne, jak i miedziane, zakłada się na 3–5 lat. Przy czym istnieje oczywiście możliwość korzystania z tej metody antykoncepcji przez krótszy okres – w zależności od potrzeb danej pacjentki. W przypadku, kiedy kobieta nie chce już stosować wkładki IUI, należy ją wyciągnąć u specjalisty ginekologa, co nie jest związane z dolegliwościami bólowymi. Co istotne, pomimo stosowania wybranej metody ochrony przed niepożądaną ciążą pacjentka nie traci szans na szybkie macierzyństwo, niedługo po zrezygnowaniu z zabezpieczenia.

Wkładka hormonalna czy miedziana?

Wkładka domaciczna niehormonalna zawierająca miedź stanowi rekomendowaną metodę antykoncepcji wśród kobiet karmiących piersią lub po cesarskim cięciu. Jej stosowanie jest w tych przypadkach bezpieczne, ponieważ spirala miedziana nie wpływa na laktację czy na pokarm własny podawany dziecku: nie ma ona w swoim składzie hormonów.

Co równie istotne, taki środek antykoncepcji nie wchodzi w interakcję z innymi lekami. Poza tym jest on stosunkowo tani i łatwo dostępny. Nie stanowi natomiast dobrego wyboru w przypadku bardzo obfitych miesiączek: spirala niehormonalna może nasilać krwawienie menstruacyjne i tym samym przyczyniać się do rozwoju niedokrwistości – w przeciwieństwie do wkładki hormonalnej, w przypadku której występuje brak lub bardzo skąpe krwawienie miesiączkowe. Lekarz może odradzić jej zastosowanie również w przypadku:

• cukrzycy,
• niedokrwistości,
• przebytej ciąży pozamacicznej,
• chorób wątroby,
• zakrzepicy żył głębokich,
• krwawień z dróg rodnych (poza normą).

Nieco większą skuteczność wykazują wkładki hormonalne: skuteczność spirali miedzianej szacuje się na 99,4%, a hormonalnej – na 99,8%. A więc wkładka hormonalna czy miedziana? Nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na to pytanie. Wkładka domaciczna z progesteronem, czyli spirala hormonalna jest teoretycznie nieznacznie skuteczniejsza, natomiast cechuje ją dużo wyższa cena niż cena wkładki miedzianej. Może ona też wywoływać więcej skutków ubocznych niż spirala niehormonalna. Wśród częstych działań niepożądanych pojawiających się u pacjentek stosujących wkładki hormonalne wymienia się w szczególności:

• upławy,
• ból piersi,
• nadmierne owłosienie,
• pogorszenie stanu skóry, zwłaszcza na skutek trądziku,
• zwiększoną podatność na stany zapalne pochwy.

Wkładka domaciczna – przeciwwskazania

• Ciąża
• Nowotwór wątroby
• Nowotwór piersi
• Wady w budowie macicy
• Mięśniaki modelujące jamę macicy
• Stan zapalny miednicy mniejszej
• Choroby nowotworowe narządu rodnego
• Uczulenie na składniki wkładki domacicznej
• Poród lub poronienie w ciągu ostatnich 6 tygodni
• Nieprawidłowy wynik cytologii szyjki macicy (podejrzenie dysplazji)
• Zakażenie chorobą przenoszoną drogą płciową w ciągu ostatnich 3 miesięcy

Zalecenia po założeniu wkładki domacicznej

Już po kilku godzinach od aplikacji wkładki domacicznej pacjentka może prowadzić normalny tryb życia. Założenie spirali nie wymaga rekonwalescencji. Należy natomiast pamiętać o wizycie kontrolnej w ciągu 4–12 tygodni po zabiegu. Choć pojawienie się jakichkolwiek działań niepożądanych wymaga oczywiście natychmiastowej interwencji lekarza ginekologa.

Szczególnie stresująca dla kobiet może być zmiana lokalizacji spirali i związane z nią skutki uboczne. Przesunięcie wkładki domacicznej objawia się między innymi silnymi bólami brzucha, obfitymi krwawieniami czy występowaniem plamień niezwiązanych z menstruacją.

Ile kosztuje wkładka domaciczna?

Koszt założenia wkładki domacicznej z progesteronem wynosi ok. 300 zł, sama wkładka natomiast – od ok. 600 zł. Zdecydowanie tańsza jest wkładka IUD miedziana. Jej cena rozpoczyna się już od kwoty mniejszej niż 100 zł, do czego dochodzi koszt jej założenia. Warto natomiast zaznaczyć, że we wszystkich poradniach i gabinetach ginekologiczno-położniczych, które mają podpisany kontrakt z NFZ, istnieje możliwość założenia lub wyjęcia wkładki domacicznej bezpłatnie. W takiej sytuacji pacjentka ponosi jedynie koszt zakupu samej wkładki.