Jak powstają halluksy

Duży palec u stopy ma bardzo ważną funkcję - podczas chodu przyjmuje największe obciążenia i zapewnia siłę konieczną do przemieszczania się do przodu. Paluch koślawy powstaje, gdy kości tworzące duży palec u stopy ulegają stopniowemu przemieszczeniu w kierunku bocznym w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszym. Na przyśrodkowej krawędzi stopy pojawia się wtedy wzniesienie, zbudowane z tkanek miękkich otaczających staw. Miejsce to jest źródłem przykrych dolegliwości bólowych, które nasilają się przy noszeniu niewygodnego, ciasnego obuwia. Te zniekształcenia zaburzają ergonomię pracy stopy, przejawiając się bólem w obrębie śródstopia. 

Chociaż halluksy uważane są za chorobę cywilizacyjną, wcale nie są zjawiskiem nowym. Pierwszy zabieg chirurgiczny korekcji palucha koślawego został opisany w 1881r., w raporcie dostarczonym do Medical Society of Genfer. Jak podaje The Bone & Joint Journal, powstało już 130 metod operacyjnej korekcji tej wady. Ich obfitość pozwala słusznie zakładać, że nie istnieje uniwersalna metoda gwarantująca osiągnięcie perfekcyjnych rezultatów, i zarazem nie każda jest odpowiednia dla konkretnego przypadku.  Ponieważ halluksy wedle Journal of Foot and Ankle Research dotykają niemal co 4 osoby w wieku 18-65 lat, wcale nie są tak błahą sprawą jak mogłoby się wydawać.

Dlaczego powstają halluksy?

• Halluksy - kobiecy problem - Jak podają różne źródła, paluch koślawy 2-4 razy częściej występuje u kobiet. Może być to związane ze skłonnością do noszeniem obuwia na wysokim obcasie o wąskich czubkach. Jednak jak się okazuje, te niekoniecznie powodują powstawanie palucha koślawego - ich rola polega przede wszystkim na utrwalaniu już występującego, nieprawidłowego położenia dużego palca u stopy.
• Czynniki genetyczne - nawet u 68% osób, u których rozwijają się halluksy, tendencja do ich powstawania występuje rodzinnie, jak podają autorzy publikacji Modern Concepts in treatment of hallux valgus. Również nadmierna ruchomość stawów, która może być cechą dziedziczną (jak w zespole Marfana oraz zepole Echlersa-Danlosa), uważana jest za czynnik ryzyka powstawania deformacji stopy.
• Choroby stawów - choroby dotyczące stawów zwiększają ryzyko powstawania deformacji w ich obrębie - w tym również palucha koślawego. Do chorób ogólnoustrojowych, które mogą przyczyniać się do powstawania halluksów zalicza się reumatyczne zapalenie stawów, łuszczycę i dnę moczanową, a także choroby tkanki łącznej i choroby nerwowo-mięśniowe (stwardnienie rozsiane, chorobę Charcot-Mary-Tooth).
• Nieprawidłowe obuwie - zzęstość występowania palucha koślawego jest mniejsza u osób dorosłych, które obuwia nie noszą, ale byłoby dużym nadużyciem twierdzić, że halluksy są powodowane przez sam fakt noszenia butów. Ciasne obuwie pogłębia deformacje stopy, ale również może uciskać nerwy, powodując ból. Wysokie obcasy, które powodują, że większy nacisk kładziony jest na przednią część stopy, również sprzyja powstawaniu halluksów.
• Płaskostopie - chociaż badacze nie są zgodni co do tego, by płaskostopie powodowało powstawanie palucha koślawego, jednak obserwacje amerykańskich lekarzy - dr Manna i dr Coughlina, dowodzą, że jego obecność przyspiesza rozwój tej deformacji. Na szczęście obecność płaskostopia nie ma ujemnego wpływu na wyniki operacyjnej korekcji halluksów.
• Praca w pozycji stojącej - halluksy częściej występują u osób pracujących w pozycji stojącej. Jak podają publikacje w Clinical Sports Medicine oraz World Journal of Orthopaedics, u tancerek oraz ludzi uprawiających wspinaczkę górską ryzyko wystąpienia palucha koślawego jest również większe, ponieważ przednia część stopy podczas tych aktywności jest poddawana nadmiernym obciążeniom, co powoduje zniekształcenia stawów śródstopia - tak samo jak podczas długiego noszenia butów na wysokim obcasie. Są oni również narażeni na częstsze urazy stopy, jak zwichnięcia, złamania oraz skręcenia, co również ma udział w genezie halluksów.

Paluch koślawy ma złożoną etiologię, a wybór odpowiedniej formy leczenia musi być dostosowany do konkretnego przypadku. Dlatego warto zasięgnąć porady specjalisty - podologa (specjalisty od chorób stóp) lub ortopedy.  Nie warto zwlekać, gdyż przy silnie zaznaczonej deformacji, operacja może się okazać koniecznością, a wiele osób zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy dolegliwości są już bardzo nasilone.

Bibliiografia:

• Robinson, A. H. N., and J. P. Limbers. "Modern concepts in the treatment of hallux valgus." Journal of Bone & Joint Surgery, British Volume 87.8 (2005): 1038-1045.
• Roddy, Edward. "Epidemiology and impact of hallux valgus: more than just bunions." Journal of Foot and Ankle Research 4.1 (2011): 1-1.
• MANN, ROGER A., and MICHAEL J. COUGHLIN. "Hallux Valgus-Etiology, Anatomy, Treatment and Surgical Considerations." Clinical orthopaedics and related research 157 (1981): 31-41.
• Blomgren, M., I. B. R. A. H. I. M. Turan, and M. A. M. O. U. N. Agadir. "Gait analysis in hallux valgus." The Journal of foot surgery 30.1 (1990): 70-71.
• Kennedy JG, Collumbier JA; Bunions in dancers. Clin Sports Med. 2008 Apr;27(2):321-8. doi: 10.1016/j.csm.2007.12.004.
• Schoffl V, Kupper T; Feet injuries in rock climbers. World J Orthop. 2013 Oct 18;4(4):218-228.
• http://emedicine.medscape.com/
• http://patient.info/