Jak powstają żylaki nóg?

Żylaki kończyn dolnych to trwałe poszerzenie żył, przyjmujące postać sznurów, splotów lub kłębów, często tworzące uwypuklenia. Nie są one odrębną jednostką chorobową, a jedynie objawem, drugim stopniem z sześciu w klasyfikacji przewlekłej niewydolności żylnej. Choć u części pacjentów stanowią one tylko defekt kosmetyczny, nie należy zapominać, że jest to poważne schorzenie. Bardzo często towarzyszą mu inne dolegliwości takie jak uczucie ciężkich nóg, swędzenie, kurcze mięśni czy obrzęki. Kolejnym problemem, który może towarzyszyć żylakom kończyn dolnych są zmiany troficzne skóry, które obejmują przebarwienia i ciężko gojące się owrzodzenia.

Według statystyk, przytaczanych w podręcznikach akademickich i publikacjach naukowych, żylaki nóg dotyczą 25-50% kobiet i 10-28% mężczyzn zamieszkałych w Europie. Warto jednak zauważyć, że w grupie wiekowej 20-34 lat stosunek kobiet do mężczyzn z chorobą żylakową wynosi 6:1, podczas gdy w przedziale 65-74 lat już tylko 1,5:1.

Główne przyczyny żylaków

Pierwsze opisy żylaków kończyn dolnych pojawiają się już w starożytności. Sam Hipokrates w swoich pismach zalecał kompresje i okłady z ziół. Pomimo upływu tylu lat i licznych badań, do tej pory, nie został jednoznacznie wyjaśniony patomechanizm powstawania tego schorzenia.

Podwyższone ciśnienie w żyłach

Powszechnie uważa się, że pierwotne żylaki kończyn dolnych powstają na skutek podwyższonego ciśnienia żylnego. Jest to główny element patofizjologii rozwoju tego schorzenia. Do przyczyn jego powstawania zalicza się, między innymi, wzmożone działanie tłoczni brzusznej, na przykład na skutek zaparć czy noszenia ciężarów. Spośród kolejnych czynników wpływających na nadciśnienie żylne wymienić można ucisk naczyń przez guzy, ciążę oraz nadwagę. Co ciekawe, jedynie u kobiet udowodniono wpływ otyłości na częstość powstawania żylaków kończyn dolnych. Wykazano również współzależność występowania schorzenia a długotrwałą pracą w pozycji siedzącej lub stojącej. Do przyczyn powstawania wzmożonego ciśnienia należą również niedrożność lub zwężenie żyły na skutek zakrzepicy.

Wady zastawek

Kolejnym ważnym czynnikiem w etiopatogenezie choroby żylakowej są wady zastawek żylnych. Mogą one występować pierwotnie – ich brak czy nieprawidłowa budowa lub wtórnie – zazwyczaj na skutek uszkodzenia w wyniku opisywanego wcześniej wzmożonego ciśnienia.

Genetyka

Istotną przyczyną w powstawaniu przewlekłej niewydolności żylnej jest także predyspozycja genetyczna. Według danych statystycznych, ryzyko choroby wynosi 89% jeśli oboje rodzice również mieli żylaki. Statystyki pokazują także, że trzykrotnie częściej chorują kobiety. Ma to związek z działaniem układu hormonalnego. Warto więc również zauważyć, że oprócz wspomnianej wcześniej ciąży, będącej także przyczyną wzmożonego ciśnienia żylnego, również doustna antykoncepcja hormonalna stanowi czynnik ryzyka.

Żylaki nóg - jak powstają

Wszystkie opisywane powyżej grupy czynników powodują powstawanie wewnętrznych, niekorzystnych zmian w budowie ścian naczyń. Ponadto dochodzi do zastoju krwi – zwłaszcza na skutek podwyższonego ciśnienia w żyłach, a w konsekwencji nadmiernego ich poszerzenia, które manifestuje się żylakami widocznymi na kończynach dolnych. Prowadzi to do dalszego uszkadzania zastawek oraz bardzo często powstawania ich niedomykalności, a dalej do cofania się krwi czyli jej refluksu. Wszystkie te procesy wzajemnie na siebie wpływają tworząc swego rodzaju samonapędzające się zamknięte koło. Zaniedbanie leczenia choroby żylakowej we wczesnym jej etapie powoduje dalsze uszkodzenia naczyń, co sprzyja powstawaniu procesów zapalnych. Zaburzają one mikrokrążenie i prowadzą do obrzęków i owrzodzeń. Ponadto, wskutek zastoju, dochodzi do powstawania zakrzepów, co może prowadzić do ogólnoustrojowych powikłań.

W leczeniu żylaków kończyn dolnych stosuje się metody małoinwazyjne oraz operację żylaków. Obecnie standardem leczenia niewydolności żylnej i żylaków jest ich laserowe zamykanie. Cena zabiegów wykonywanych prywatnie waha się między 2500 a 9 000 złotych w zależności od procedury oraz wielkości zmian.