Jak powstaje kaszak

Nagle pojawiająca się na ciele zmiana, która rośnie wraz z upływem czasu, może być kaszakiem. Zwykle jest tworem dobrze odgraniczonym, niebolesnym, przesuwalnym wobec otaczającej skóry. 

Najczęstsze lokalizacje kaszaków to twarz, szyja, okolica uszu, ale też wszelkie inne miejsca, gdzie występują włosy. Pojawiać się mogą one u obu płci, zasadniczo w każdym wieku.

Jak powstają kaszaki

Opisywany twór wywodzi się ze struktur gruczołu łojowego i mieszków włosowych. W prawidłowych warunkach, produkowany łój wydostaje się na powierzchnię skóry, natłuszczając ją i stanowiąc jeden z elementów systemu ochrony przeciw drobnoustrojom. Gdy jego odpływ jest utrudniony, a nadal jest produkowany, łój gromadzi się w obrębie powstającej cysty. Poza łojem w obrębie zmiany znajdują się komórki naskórka oraz keratyna (jedno z białek budulcowych włosa). W ten sposób powstaje podskórnie położona, miękka w dotyka masa. W związku z zablokowanym odpływem, cysta z upływem czasu zwiększa powoli swoje wymiary. W jej obrębie widać często ciemny punkcik, będący właśnie tym zablokowanym przewodem wyprowadzającym.

Kaszaki zwykle nie wywołują żadnych dolegliwości, są głównie problemem kosmetycznym. Objawy mogą się pojawiać, wtedy, kiedy zmiany zlokalizowane będą one w okolicy oka bądź narządów płciowych. Nie oznacza to jednak, że ich obecność nie ma żadnego związku ze zdrowiem pacjentów. Gdy cysta zostanie objęta stanem zapalnym, mogą wystąpić dolegliwości bólowe. Pojawia się wtedy zaczerwienienie, świadczące o toczącej się infekcji bakteryjnej. W takiej sytuacji konieczne jest zgłoszenie się do chirurga - bez leczenia, zakażenie może przybierać na sile i obejmować okoliczne tkanki, skutkując groźnymi powikłaniami (zależnymi od pierwotnego położenia kaszaka i struktur, które obejmą).

Przy niewielkim ucisku z torbieli wydostawać się może żółtawy lub białawy, nieprzyjemnie pachnący płyn. Nie należy próbować na własną rękę wyciskania tej zawartości: wykonanie tego w nieprawidłowy sposób zwiększa ryzyko zakażenia, dodatkowo niecałkowite usunięcie grozi nawrotem zmiany. Powstaje też groźba pozostania nieestetycznej, szpecącej blizny.

Pojawienie się opisywanych zmian zwiększa się w sytuacjach nieodpowiedniej higieny skóry, związek z pojawianiem się kaszaków mają też hormony (zwłaszcza androgeny, z czego wynika zwiększona częstość występowania kaszaków w okresie dojrzewania, wspólnie z trądzikiem skórnym). Drobne urazy i uszkodzenia, powstałe choćby podczas golenia, mogą mieć wpływ na częstość pojawiania się zmian. Z tych właśnie przyczyn niezwykle istotna jest odpowiednia higiena skóry, pomocne bywa też złuszczanie naskórka.

Kaszaki na ogół rosną bardzo wolno: zespół koreańskich lekarzy opisał w 2014 roku przypadek chorego, u którego zmiana rozwijała się przez 40 lat. Zlokalizowana była na karku, spowodowała wystąpienie u pacjenta epizodu depresyjnego. Usunięto ją, po dwóch latach kontrola wykazała ustąpienie objawów zaburzenia nastroju, nie doszło do nawrotu zmiany.

Kaszak jest zmianą nienowotworową. Mimo to, warto zdecydować się na jego usunięcie, ponieważ ewentualne zakażenie okolicznej skóry i obecnych w niej struktur mogą być dość groźne. Czasami wystarczy wykonać nacięcie i zdrenować treść cysty, w innych wypadkach usuwana jest ona chirurgicznie (dostępne są również takie metody jak krio- czy laseroterapia). Jeżeli doszło do zainfekowania, lekarz po usunięciu zmiany zaleca stosowanie antybiotyku.

Opracowano na podstawie: www.medical-enc.com; www.dermisnet.com; www.dermnetnz.org

Park T.W. et al., "Giant epidermal cyst in the the posterior neck developing over 40 years: a case report", Experimental and Theraupetic Medicine, styczeń 2014, 7 (1), 287-289