Definicja libido i jego znaczenie dla życia intymnego
Libido to złożona funkcja seksualna, występująca zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, na którą wpływają czynniki psychologiczne, biologiczne i społeczne. Nazywa się je również popędem seksualnym, pociągiem seksualnym, a niekiedy nawet żądzą. Libido oznacza ogół popędu seksualnego bądź pożądania aktywności seksualnych przez daną osobę. Definiuje się je także jako stan motywacji i zainteresowania obiektami seksualnymi bądź czynnościami seksualnymi. Libido to też pragnienie lub dążenie do podejmowania czynności seksualnych oraz poszukiwanie obiektów seksualnych.
Wpływ różnych czynników na życie seksualne
Niestety w wybranych przypadkach może dojść do zaburzeń w zakresie popędu seksualnego. Mają na to wpływ zarówno czynniki biologiczne, jak i psychologiczne, a nawet społeczne. Za libido odpowiadają hormony płciowe i związane z nimi neuroprzekaźniki – głównie testosteron i dopamina. Kiedy więc dochodzi do nieprawidłowej pracy gospodarki hormonalnej, zwiększa się prawdopodobieństwo, że ochota na seks zmniejszy się u danej osoby. Właśnie dlatego, ze względu na kwestię hormonalne, brak libido przy antykoncepcji jest stosunkowo powszechnym zjawiskiem. Niemniej brak chęci współżycia może również wynikać ze stresu, przemęczenia czy po prostu pogorszenia relacji z partnerem.
Spadek libido – wybrane przyczyny:
- przeziębienie,
- grypa,
- obniżona samoocena,
- cukrzyca,
- nadciśnienie,
- choroby tarczycy,
- palenie tytoniu,
- picie alkoholu,
- otyłość,
- stres,
- niezdrowa dieta,
- antykoncepcja,
- problemy w związku,
- stany depresyjne,
- wahania nastroju,
- stosowanie niektórych leków,
- zaburzenia w gospodarce hormonalnej.
Rola antykoncepcji w życiu seksualnym
Spadek libido u kobiet wynika więc między innymi ze zmian w gospodarce hormonalnej, a źródłem ich występowania bywa bardzo często stosowanie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych. Oznacza to, że antykoncepcja odgrywa nierzadko istotą rolę w życiu seksualnym pacjentki, która zdecydowała się na taką formę ochrony przed niepożądaną ciążą. Należy natomiast podkreślić, że choć tzw. hormony, stosowane na przykład w postaci doustnej, mogą powodować osłabienie popędu seksualnego, to z drugiej strony ich przyjmowanie zmniejsza obawę przed zapłodnieniem, co może sprzyjać częstszym stosunkom seksualnym.
Rodzaje antykoncepcji i ich wpływ na libido
Warto natomiast zaznaczyć, że nie każda metoda antykoncepcji wpływa potencjalnie na życie seksualne pary, a w tym na libido osoby, która ją stosuje. Takie skutki uboczne nie powinny być teoretycznie obserwowane w przypadku metod naturalnych, takich jak metoda Rötzera, metoda Billingsów, metoda rytmu płciowego, metoda termiczna czy stosunek przerywany. Działania niepożądane w postaci spadku popędu seksualnego nie powinny występować także wśród osób wykorzystujących metody mechaniczne, a więc między innymi prezerwatywy.
Trzeba jednak podkreślić, że choć w przypadku metod naturalnych i mechanicznych nie istnieje ryzyko obniżenia libido ze względów biologicznych, to mogą je spowodować czynniki psychologiczne. Już same trudności z założeniem prezerwatywy lub dyskomfort podczas jej stosowania może doprowadzić do zmniejszenia ochoty na seks. Innym czynnikiem związanym z psychiką jest obawa przed niepożądaną ciążą – co dotyczy w szczególności metod naturalnych, które nie charakteryzują się wysokim odsetkiem skuteczności.
Antykoncepcja hormonalna vs. niehormonalna – różnice w działaniu
W przypadku antykoncepcji hormonalnej ryzyko spadku libido wynika przede wszystkim z zahamowania wydzielania testosteronu, na skutek oddziaływania estrogenu i progesteronu (lub samego progesteronu – dot. tabletek jednoskładnikowych) zawartych w środkach hormonalnych. A to właśnie testosteron odpowiada w dużej mierze za popęd seksualny. Dlatego, kiedy spada jego poziom, na rzecz żeńskich hormonów płciowych, to może dojść do obniżenia libido.
Jednocześnie jednym z możliwych skutków stosowania antykoncepcji hormonalnej jest także suchość w pochwie – co wynika z wpływu estrogenów zawartych w dwuskładnikowych tabletkach antykoncepcyjnych. W przypadku wystąpienia takiej dolegliwości dochodzi zazwyczaj do otarć śluzówki sprawiających istotny dyskomfort. W efekcie zmniejsza się ochota na seks. Suchość w pochwie można jednak skutecznie wyeliminować, na przykład za pomocą żeli intymnych i lubrykantów. Czasami natomiast wystarczy odpowiednio długa „gra wstępna”.
Tabletki antykoncepcyjne a libido
Spadek libido przy tabletkach antykoncepcyjnych jest więc prawdopodobny, na co wpływ mają zawarte w nich hormony. Warto natomiast zaznaczyć, że takim środkom przypisywane są również inne skutki uboczne, które mogą wpływać na życie seksualne kobiet. Mogą one prowadzić na przykład do zbierania się wody w organizmie i do wzrostu wagi, a w efekcie do pogorszenia samooceny danej osoby i do ograniczonej chęci współżycia z partnerem.
Wkładka domaciczna a libido
Również hormonalna wkładka domaciczna może powodować zmniejszenie ochoty na seks, choć z reguły z mniejszym prawdopodobieństwem niż hormonalne środki doustne. Pomimo jednak tego, że ryzyko pogorszonego samopoczucia, stanów depresyjnych i wzrostu wagi należy od teoretycznych skutków ubocznych jej stosowania, to zwykle nie powoduje ona obniżenia popędu płciowego. Kluczowe znaczenie ma natomiast fakt, że wkładka hormonalna uwalnia niewielkie ilości syntetycznego progesteronu, a więc może ograniczyć ochotę na seks – w przeciwieństwie do na przykład spirali miedzianej, która nie w swoim składzie hormonów, a więc nie reguluje libido kobiety.
Jak zwiększyć libido?
Antykoncepcja nie powinna natomiast odbierać ochoty na seks. W przypadku wystąpienia spadku libido warto skonsultować się ze swoim lekarzem ginekologiem, który być może zaleci zmianę stosowanych „hormonów”. Choć wyeliminowanie problemu może wymagać wsparcia specjalisty od zdrowia psychicznego lub po prostu zmiany swojego stylu życia – w celu unormowania emocji i pracy poszczególnych układów, nie tylko nerwowego, ale i na przykład immunologicznego.
Niezależnie jednak od źródeł spadku popędu seksualnego zawsze warto stosować się do kilku zasad, które pomagają w utrzymaniu libido na odpowiednio wysokim poziomie. Kluczowa jest w tym kontekście niewątpliwie zdrowa dieta, zrównoważona aktywność fizyczna, zachowywanie balansu pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, a także dbałość o dobre relacje z partnerem. Dobrze też korzystać z dostępnych afrodyzjaków, które wpływają na podniesienie libido. Należą do nich w szczególności owoce morza.
Źródła:
- Davis S.R., "Androgen therapy in women, beyond libido", Climacteric, 1, 18-24, 2013
- Krzystanek M., Krysiak R., Chabrzyk A., Pałasz A., "Farmakologiczne możliwości leczenia zaburzeń libido", Psychiatria Spersonalizowana, 1(1), 1-8, 2022
- Santbrink E.J., Gianotten W.L., Fauser B.C., "Androgens, well-being and libido in women", Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 147(39), 1899–1904, 2003
- Sartorius G., Ashler A., Moffat R., "Contraception and Sexual Health", Therapeutische Umschau. Revue Therapeutique, 79(10), 519–525, 2022
- Shah M.B., Hoffstetter S., "Contraception and sexuality", Minerva Ginecologica, 62(4), 331–347., 2010