Kolano jest największym stawem występującym w ludzkim organizmie. Obciążenie, jakiemu jest poddawane, może sięgać nawet 300 kilogramów. Z wiekiem dochodzi do zmian w obrębie tkanek łącznych, co osłabia struktury budujące staw. Innymi czynnikami sprzyjającymi uszkodzeniom mogą być nadmierna masa ciała, uprawianie niektórych sportów - zwłaszcza ekstremalnych, a także zaburzenia metaboliczne oraz urazy w obrębie omawianej okolicy.
W jakich sytuacjach rozważa się wszczepienie protezy stawu kolanowego?
Istnieją jednostki chorobowe, które szczególnie często wywołują zaburzenia funkcji okolicy kolanowej. W reumatoidalnym zapaleniu stawów, jednostce, która występują częściej u kobiet niż u mężczyzn, dochodzi do zmian w jamie stawowej, których ostatecznym efektem jest destrukcja chrząstek. Skutkuje to postępującymi zmianami degeneracyjnymi oraz dolegliwościami bólowymi i sztywnością.
Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) dotyka zwykle ludzi po 50. roku życia, może ona występować rodzinnie. Objawy wynikają ze zmniejszenia ilości oraz pogorszenia jakości chrząstki stawowej, przez co kości tracą podparcie, zaczynają o siebie ocierać, czego skutkiem są zmiany degeneracyjne w ich obrębie. Dochodzi do zniekształceń, ograniczenia ruchomości i pojawiania się częstego, silnego bólu.
Redukcję objawów można uzyskać rozmaitymi sposobami, m.in. poprzez:
- zmniejszenie masy ciała (ogranicza to obciążenie stawu)
- stosowanie zimnych okładów
- farmakologiczne przyjmowanie leków przeciwbólowych
- wdrożenie substancji przeciwzapalnych podawanych bezpośrednio do jamy stawowej
Nasilenie dolegliwości może jednak stać się tak duże, że konieczne będzie leczenie operacyjne. Bezpośrednimi wskazaniami do zabiegu alloplastyki są:
- bóle niereagujące na stosowane leki przeciwbólowe, występujące zarówno w spoczynku, za dnia jak i w nocy
- poważne ograniczenie ruchomości
- trudność podejmowania aktywności fizycznej (zmiany stawowe, które utrudniają pacjentowi również wykonywanie codziennych, zwyczajnych czynności)
- duże zniekształcenie kończyny (np. koślawość)
- nieskuteczność innych metod, takich jak artroskopia
Proteza kolana - poprawa jakości życia i zmniejszenie obciążenia stawu
Celem protezowania kolana jest przede wszystkim poprawa jakości i komfortu życia chorego. Wspomniane ograniczenie aktywności może nasilać proces zwyrodnieniowy, ponieważ w tym wypadku pojawia się tendencja do zwiększenia się masy ciała, a jej nadmiar bezpośrednio wpływa na wzrost obciążenia w stawie kolanowym i przez to może nasilać jego destrukcję i przyspieszać rozwój zmian chorobowych.
Precyzyjne cięcia i specjalny cement - jak wygląda technika zabiegu alloplastyki stawu kolanowego?
Zabieg alloplastyki kolana polega na wymianie chorego stawu kolanowego na protezę, czyli implantat, który zastępuje naturalne elementy stawu. W trakcie zabiegu chirurg przeprowadza precyzyjne cięcia w kościach, aby przygotować miejsce pod implantat, a następnie przytwierdza go do kości za pomocą specjalnych śrub i cementu kostnego. Metalowe elementy są obojętne dla organizmu, skonstruowane tak, by nie ulegały procesom korozji i by nie wywoływały reakcji ze strony układu odpornościowego.
Podczas alloplastyki kolana często wymieniane są trzy elementy stawu: kość udowa, kość piszczelowa oraz rzepka. Proteza składa się z metalowych i/lub ceramicznych części, które są umieszczone na kościach, a pomiędzy nimi znajduje się specjalna warstwa z tworzywa sztucznego, która działa jako "uszczelnienie" i umożliwia płynne poruszanie się stawu.
Alloplastyka stawu kolanowego w lecznictwie obecna jest od dłuższego czasu (prototypowy zabieg został wykonany już w 1860 roku), obecnie zajmuje drugie miejsce pod względem częstości wśród wykonywanych zabiegów protezowania (zaraz po wymianie stawu biodrowego). Skuteczność oceniana jest na około 90%. Aby uzyskać jak najlepsze efekty, po operacji zalecana jest specjalistyczna rehabilitacja.
Źródła:
- Daniel H. Williams, Donald S. Garbuz, Bassam A. Masri, "Total knee arthroplasty: Techniques and results" (bcmj.org), British Columbia Medical Journal, 2010
- Stefan Cristea, Vlad Predescu, Șerban Dragosloveanu, Ștefan Cuculici and Nicholas Mărăndici, "Surgical Approaches for Total Knee Arthroplasty" (www.intechopen.com), IntechOpen, 2016
- Ashley W. Blom, Linda P. Hunt, Gulraj S. Matharu, Michael Reed , Michael R. Whitehouse, "The effect of surgical approach in total knee replacement on outcomes. An analysis of 875,166 elective operations from the National Joint Registry for England, Wales, Northern Ireland and the Isle of Man" (www.sciencedirect.com), ScienceDirect
- OrthoInfo, "Minimally Invasive Total Knee Replacement" (orthoinfo.aaos.org), OrthoInfo