Kiedy przeprowadza się tomografię komputerową klatki piersiowej

Tomografia komputerowa (TK) jest badaniem, które już powszechnie wykonuje się na całym świecie, chociaż dostępność urządzeń (tomografów) jest ciągle niska w niektórych krajach. Jak wynika z danych OECD (Organization for Economic Co-operation and Development), w Polsce na 1000 mieszkańców przypada średnio 17,2 tomografów, podczas gdy na przykład w Australii - 53,6, w Stanach Zjednoczonych – 43,5, a na Łotwie – 34,8. 

Pierwszy na świecie tomograf to dzieło angielskiego inżyniera z firmy EMI, Goodfreya Newbolda Hounsfielda, który skonstruował urządzenie w 1972 roku. Na początku wykonywano jedynie tomografię głowy, którą, dla bezpieczeństwa, otaczała woda. W Polsce pierwszy tomograf pojawił się w 1978 roku i był użytkowany w Poznaniu. Od tamtego czasu technika została znacznie rozwinięta, a najnowocześniejsze tomografy w małym stopniu przypominają te sprzed lat. Dziś wykonuje się tymi urządzeniami wiele badań, w tym TK klatki piersiowej, do rekonstrukcji obrazu wykorzystując różne metody (sumacyjną, iteracyjną, analityczną).

Czym jest tomografia komputerowa klatki piersiowej?

Tomografia komputerowa klatki piersiowej (TK) to nowoczesne badanie diagnostyczne, które wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do tworzenia szczegółowych, przekrojowych obrazów struktur wewnętrznych klatki piersiowej. Dzięki zaawansowanej technologii TK umożliwia precyzyjną ocenę narządów i tkanek znajdujących się w tym obszarze ciała, takich jak płuca, serce, naczynia krwionośne, przełyk, oskrzela, żebra czy węzły chłonne.

Jak działa TK klatki piersiowej?

Podczas badania urządzenie zwane tomografem komputerowym wykonuje serię zdjęć przekrojowych klatki piersiowej, przesyłając promienie rentgenowskie przez ciało. Dane te są przetwarzane przez komputer, który tworzy obrazy 2D lub 3D, przedstawiające szczegółowy wygląd narządów i struktur. TK umożliwia analizę zmian w tkankach, takich jak guzy, stany zapalne, zwapnienia, urazy czy inne patologie, z dużo większą dokładnością niż tradycyjne zdjęcie rentgenowskie (RTG).

Zastosowanie TK klatki piersiowej

• choroby płuc, w tym zapalenie płuc, rozedma, gruźlica czy zwłóknienie,

• nowotwory, zarówno pierwotne, jak i przerzutowe,

• zatory płucne i inne zaburzenia naczyń krwionośnych,

• urazy klatki piersiowej, takie jak złamania żeber czy uszkodzenia narządów wewnętrznych,

• choroby serca, np. wady wrodzone lub ocena dużych naczyń,

• stany zapalne i zmiany w węzłach chłonnych.

Dlaczego warto wykonać TK klatki piersiowej?

Badanie TK klatki piersiowej wyróżnia się wysoką precyzją, szybkością oraz zdolnością do wykrywania nawet drobnych zmian chorobowych, które mogą być niewidoczne na zdjęciach rentgenowskich. Dzięki temu jest niezastąpionym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu wielu poważnych schorzeń, umożliwiając wczesne wykrycie chorób i skuteczniejsze leczenie.

Wskazania do tomografii komputerowej klatki piersiowej

Tomografia komputerowa klatki piersiowej jest badaniem, zlecanym w przypadku bardzo wielu różnych schorzeń. Przeprowadza się je miedzy innymi przy zmianach nowotworowych płuc i oskrzeli (zarówno łagodnych, jak i złośliwych), jak również w przypadku innych chorób płuc, takich jak różnego rodzaju urazy, azbestoza (pylica azbestowa), fibroza czy sarkoidoza (choroba ziarniniakowa), histocytoza lub zator tętnicy płucnej. Powodem przeprowadzenia tomografii klatki piersiowej mogą być także schorzenia i wady serca lub choroby naczyniowe, podejrzenie kardiomiopatii (choroba mięśnia sercowego) i tętniaka aorty, a także podejrzenie zapalenia osierdzia, nowotworów (pierwotnych, przerzutowych) lub urazów klatki piersiowej. Tomograf to również nieocenione narzędzie do diagnozowania wszelkich zmian w opłucnej, a także w ścianie klatki piersiowej oraz w stanach zapalnych jej narządów. Do takiego badania kwalifikują również zmiany popromienne.

Przebieg badania TK klatki piersiowej

Samo badanie klatki piersiowej za pomocą tomografu nie jest w żaden sposób uciążliwe. Pacjent leży wygodnie na ruchomym stole, który przesuwany jest do wnętrza urządzenia, gdzie lampa, wytwarzająca promienie rentgenowskie, porusza się dookoła ciała na specjalnej ramie. W niektórych przypadkach, jak przy badaniu serca lub innych dużych naczyń śródpiersia, podaje się pacjentowi dożylnie jodowy środek cieniujący, czyli tzw. kontrast, który ułatwia zidentyfikowanie zmian patologicznych. Badając tkankę płucną, używa się tomografii komputerowej wysokiej rozdzielczości (HRCT), ale bez kontrastu.

Ile trwa tomografia klatki piersiowej?

Tomografia komputerowa klatki piersiowej jest szybkim badaniem, które zwykle trwa od 5 do 15 minut, w zależności od jego zakresu oraz tego, czy wymaga zastosowania środka kontrastowego.

Alternatywne metody diagnostyczne

Jeśli badanie TK klatki piersiowej jest niewskazane, lekarz może zalecić:

• Rezonans magnetyczny (MRI) – szczególnie w diagnostyce zmian tkanek miękkich.
• Ultrasonografię (USG) – np. w ocenie płynów w jamie opłucnowej.
• RTG klatki piersiowej – jako podstawowe badanie obrazowe.

Czy tomografia klatki piersiowej wymaga zastosowania środka kontrastowego?

Tomografia komputerowa klatki piersiowej może być wykonywana zarówno z zastosowaniem środka kontrastowego, jak i bez niego. Decyzja o użyciu kontrastu zależy od celu diagnostycznego badania i rodzaju schorzeń, które lekarz chce ocenić. Środek kontrastowy pomaga uwidocznić struktury wewnętrzne oraz lepiej zobrazować ich funkcję.

Kiedy stosuje się środek kontrastowy w TK klatki piersiowej?

Środek kontrastowy, najczęściej na bazie jodu, jest podawany dożylnie w sytuacjach, gdy konieczne jest dokładniejsze uwidocznienie naczyń krwionośnych, tkanek lub patologicznych zmian. Oto główne wskazania:

• Diagnostyka zatorowości płucnej.
• Wykrywanie tętniaków czy zwężeń naczyń.

• Wykrywanie guzów płuc, węzłów chłonnych lub przerzutów.
• Określanie charakterystyki zmiany (np. jej ukrwienia).

• Diagnostyka ropni, nacieków zapalnych czy gruźlicy.

• Diagnostyka chorób aorty, tętnic płucnych czy zastawek serca.

Kiedy badanie można wykonać bez kontrastu?

TK klatki piersiowej bez kontrastu jest wystarczające w przypadkach, gdy ocenia się:

• zmiany kostne, takie jak złamania żeber czy urazy kręgosłupa,
• przewlekłe choroby płuc, np. rozedmę, zwłóknienia czy zmiany po przebytych infekcjach,
• obecność płynu w jamie opłucnowej,
• zmiany widoczne już na zdjęciach rentgenowskich, które wymagają bardziej szczegółowej analizy.

Korzyści i ograniczenia środka kontrastowego

Korzyści

• Umożliwia dokładniejszą diagnostykę ukrwienia i budowy tkanek.
• Pozwala na lepsze rozróżnienie zdrowych i patologicznych struktur.

Ograniczenia

• Może powodować reakcje alergiczne u osób wrażliwych.
• Nie jest zalecany u pacjentów z niewydolnością nerek, ponieważ obciąża układ wydalniczy.
• Wymaga wcześniejszego przygotowania, np. wykonania badań krwi w celu oceny funkcji nerek.

Tomografia komputerowa klatki piersiowej - cena

Tomografia komputerowa klatki piersiowej jest badaniem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jednaka na jego wykonanie czeka się średnio aż 89 dni w skali całego kraju. W prywatnych ośrodkach medycznych można to zrobić właściwie od ręki. W Katowicach na przykład, cena tomografii komputerowej klatki piersiowej to od 420 do 480 zł.