Kiedy wykonuje się badanie densytometryczne

Badanie densytometryczne (DXA) służy do oceny BMD (bone mineral density), czyli gęstości mineralnej kości. Jest to rodzaj badania rentgenowskiego, które jednocześnie jest jednym z podstawowych badań wykorzystywanych w diagnostyce osteoporozy. Do rozpoznania osteoporozy wykorzystywany jest wskaźnik T lub wskaźnik Z. Wskaźnik T służy do rozpoznawania osteoporozy u kobiety, które przeszły menopauzę oraz u mężczyzn, którzy przekroczyli 50 rok życia. Wskaźnik Z wykorzystywany jest u pozostałych populacji i świadczy o utracie masy kostnej wskutek działania innych czynników poza wiekiem. 

Badanie densytometryczne umożliwia lekarzowi ocenienie ryzyka złamań kości, może również służyć do oceny skuteczności leczenia oraz rozstrzygać, czy konieczne jest rozpoczęcie leczenia w przypadku osteoporozy. Najczęściej wykonywana jest densytometria bliższego końca kości udowej oraz kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, znacznie rzadziej badanie wykonywane jest w innych lokalizacjach.

Kiedy należy wykonać badanie densytometryczne?

Wskazań do badania densytometrycznego jest wiele. Według ISCD (International Society for Clinical Densitometry) badanie należy wykonać u kobiet, które ukończyły 65 rok życia, u kobiet po menopauzie z czynnikami ryzyka złamań oraz u mężczyzn, którzy ukończyli 70 rok życia. Kolejną grupą osób wymienianych przez ISCD są dorośli, którzy przebyli złamania niskoenergetyczne, czyli złamania po niewielkim urazie lub upadku, który nie spowodowałby naruszenia struktury kości u zdrowych osób, dorośli z chorobami lub stanami związanymi z małą masą kostną lub utratą masy kostnej oraz osoby, które przyjmują leki powodujące utratę masy kostnej, np. glikokortykosteroidy. Densytometrie należy wykonać również u osób, u których planowane jest leczenie farmakologiczne w celu zmniejszenia utraty masy kostnej oraz u osób, u których konieczne jest monitorowanie efektów takiego leczenia.

Skierowanie na wykonanie badania densytometrycznego wystawia lekarz ortopeda, który na podstawie badania, oceny właściwych parametrów oraz zastosowania kalkulatora FRAX, czyli kalkulatora ryzyka złamań, zdecyduje, że wykonanie opisywanego badania jest konieczne. Warto jednak pamiętać, że badanie densytometryczne jest tylko jednym z czynników określających ryzyko złamań.

Badanie densytometryczne powinno być wykonane u osób o wątłej budowie ciała, cierpiących na nietolerancje mleka, która powoduje małą podaż wapnia i witaminy D, oraz u osób, u których w rodzinie występowała osteoporoza. Jednak należy pamiętać, że dla stanu naszych kości duże znaczenie ma również styl życia. Negatywny wpływ na tkankę kostną ma alkohol, kawa, papierosy oraz niedobory hormonów płciowych, u kobiet najważniejsze znaczenie mają estrogeny, natomiast u mężczyzn androgeny.

Densytometria jest badaniem bezbolesnym oraz nieszkodliwym dla zdrowia. Nie wymaga od pacjenta bycia na czczo oraz innego specjalnego przygotowania, jedynie na dobę przed badaniem nie należy zażywać suplementów wapnia, natomiast inne leki należy zażywać normlanie. Przeciwskazaniem do DXA jest ciąża. Nie powinno być ona również wykonywana w ciągu 48 godzin od podania środka kontrastowego w celu wykonania badania obrazowego (np. tomografii komputerowej z kontrastem), ponieważ środek cieniujący może zawyżać wyniki pomiaru BMD.

Bibliografia: Interna Szczeklika Podręcznik Chorób wewnętrznych 2014, Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski