Kiedy wykonuje się biopsję tarczycy

Biopsja tarczycy jest procedurą polegającą na nakłuciu organicznej zmiany w obrębie gruczołu tarczowego za pomocą cienkiej igły (FNA, Fine Needle Biopsy - biopsja cienkoigłowa) oraz pobranie (aspirację) materiału do badań histopatologicznych (mikroskopowych).

Zabieg ten jest wykonywany przy asyście ultrasonograficznej, która umożliwia precyzyjną lokalizację zmiany i kontrolę położenia igły biopsyjnej, co pozwala na wykonanie tzw. biopsji celowanej (z konkretnego obszaru) oraz umożliwia uniknięcie powikłania w postaci nakłucia struktur sąsiednich.

Kiedy wykonuje się biopsję tarczycy ?

Wiele organizacji eksperckich, w tym Polska Grupa ds. Nowotworów Endokrynnych oraz Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne wskazuje na szczególną przydatność biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej tarczycy w ocenie charakteru wyczuwalnych palpacyjnie (w badaniu ogólnym) guzków tarczycy oraz takich, których średnica w badaniu USG przekracza 1 cm. Guzki mniejsze od 1 cm powinny być nakłuwane, jeżeli u pacjentów stwierdza się wysokie ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego tarczycy. Sytuacja taka ma miejsce u osób z wywiadem rodzinnego występowania raka gruczołu tarczowego lub po ekspozycji na wysokie dawki promieniowania jonizującego. Ponadto biopsja tarczycy jest wskazana, jeżeli ultrasonograficzne cechy zmiany w obrębie tego gruczołu wskazują na obecność procesu złośliwego.

Do cech takich zalicza się obecność mikrozwapnień w guzku, bark wyraźnej granicy między zmianą a otaczającym ją prawidłowym miąższem tarczycy, nieregularny kształt ogniska chorobowego, wzmożony przepływ krwi w naczyniach w obrębie zmiany (stwierdzony w badaniu dopplerowskim -  USG Color Doppler lub Power Doppler) bądź lity, jednorodny i hipoechogeniczny (słabo odbijający echa) guzek tarczycy. Inną cechą kliniczną, wymagającą weryfikacji za pomocą biopsji gruczołu tarczowego, jest obecność zmiany w jego obrębie wraz z towarzyszącym powiększeniem węzłów chłonnych na szyi. Takie współwystępowanie objawów, niezależnie od ultrasonograficznych cech obrazu zmiany w tarczycy, wskazuje na zwiększone prawdopodobieństwo złośliwego charakteru guzka i obecności przerzutów nowotworowych do regionalnych węzłów chłonnych. W przypadku występowania mnogich zmian w obrębie gruczołu tarczowego (np. w wolu wieloguzkowym) materiał pobierany jest z kilku miejsc wg określonych protokołów, co minimalizuje ryzyko tzw. ślepej biopsji, czyli pominięcia zmian o charakterze złośliwym.

Biopsja tarczycy jest wykonywana nie tylko w celach diagnostycznych, ale i ze wskazań terapeutycznych - cysty (torbiele tarczycy), czyli przestrzenie płynowe w obrębie gruczołu, mogą być leczone poprzez nakłucie i odessanie zawartości. Metoda ta jest stosowana w leczeniu cyst, które ze względu na swoją lokalizację oraz rozmiary powodują ból w okolicy szyi. Ponadto usunięty w ten sposób płyn może zostać poddany analizie cytologicznej w celu wykluczenia obecności poważnego schorzenia gruczołu tarczowego. Nakłucie tarczycy jest wykonywane także w celu iniekcji do wnętrza cysty środków powodujących jej zamknięcie, np. stężonego alkoholu, co również jest skuteczną metodą leczenia torbieli gruczołu tarczowego.

Zalety biopsji tarczycy

Biopsja cienkoigłowa gruczołu tarczowego to szybka, bezpieczna i prawie całkowicie bezbolesna procedura umożliwiająca pobranie materiału tkankowego do badań histopatologicznych, które pozawalają na określenie charakteru zmiany tarczycy widocznej w badaniu USG lub wyczuwalnej palpacyjnie. Najważniejszym wnioskiem płynącym z tego badania jest stwierdzenie z prawdopodobieństwem sięgającym 100%, czy mamy do czynienia z nowotworem złośliwym tarczycy, którego częstość występowania znacząco wzrasta w ostatnich dziesięcioleciach. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie nowotworu znacząco zmniejszają liczbę zgonów wywołanych tą chorobą. Ponadto procedura ta umożliwia leczenie z dobrym efektem torbieli tarczycy i uśmierza dolegliwości bólowe związane z obecnością cyst.

Źródła: Diagnostyka i leczenie raka tarczycy. Rekomendacje Polskiej Grupy Ekspertów ds. Nowotworów Endokrynnych 2007r., Fine Needle Aspiration Biopsy, Ruchi Mathur MD, William Shiel MD,  Increasing incidence of thyroid cancer in the United States, 1973-2002, Davies L, Welch HG 2006