Kiedy i jakie zmiany skórne należy usunąć chirurgicznie?

Portal medicinenet.com podaje, że liczba schorzeń dermatologicznych dotykających ludzi przekracza 3 tysiące. Znaczna część z nich może być leczona zachowawczo, przy pomocy różnego rodzaju środków farmakologicznych (przykładami chorób, które mogą być leczone w ten sposób, są trądzik czy liszaj). Inne zmiany - szczególnie wiele typów znamion skórnych - wymagają raczej leczenia zabiegowego. 

Obecnie dostępnych jest wiele zabiegowych metod usuwania zmian skórnych. Procedury laserowe czy też te związane z wykorzystaniem ciekłego azotu, choć posiadają swoje ewidentne zalety, w pewnych sytuacjach nie mogą być wykorzystane i wtedy resekcja zmian na skórze odbywa się sposobem klasycznym, z użyciem skalpela.

Kiedy należy rozważyć usunięcie zmian skórnych?

Chirurgiczne usuwanie zmian skórnych nie obejmuje jedynie zmian nowotworowych. Obecnie często zaleca się wycięcie zmian skórnych w celach profilaktycznych, kiedy obraz kliniczny znamienia jest atypowy i budzi ryzyko zezłośliwienia. Wskazaniem do chirurgicznego usunięcia są również zmiany występujące w miejscach utrudniających stałą obserwację, a mianowicie w obrębie narządów płciowych lub owłosionej skórze głowy. Do leczenia chirurgicznego kwalifikują się również znamiona wrodzone olbrzymie i znamiona występujące w miejscach drażnionych takich jak dłonie, stopy, okolica podsutkowa. Wówczas istnieje ryzyko transformacji zmiany do nowotworu złośliwego.

Jednym z istotniejszych kryteriów, które brane są pod uwagę przy wyborze odpowiedniego dla pacjenta sposobu usunięcia zmiany skórnej, jest podejrzewany charakter zmiany. Dermatolodzy czasami potrafią już po obejrzeniu defektu gołym okiem stwierdzić, czy istnieje ryzyko złośliwości danego tworu. Pomocną rolę w określaniu typu zmiany odgrywa dermatoskop - urządzenie pozwalające obejrzeć jej powierzchnię w powiększeniu.

Jeżeli podejrzewa się, że obecny na skórze pacjenta twór ma charakter łagodny, możliwe jest skorzystanie z szerokiego zakresu technik usuwania zmienionych tkanek. Inna sytuacja pojawia się wtedy, gdy istnieje ryzyko, że obserwowana zmiana skórna ma charakter złośliwy. W przypadku takich tworów uważa się, że powinny one być usuwane chirurgicznie.

Istnieją pewne cechy, które mogą świadczyć o potencjalnej złośliwości zmiany skórnej, które to właśnie będą skłaniały do podjęcia decyzji o konieczności chirurgicznego jej usunięcia. Zaliczane są do nich następujące cechy tego typu tworów:

• duża wielkość;
• nieregularność brzegów;
• wielobarwność;
• niejednolita powierzchnia.

Jakie zmiany skórne można usunąć chirurgicznie?

Chirurgiczne usunięcie zmian skórnych jest często stosowane w celu diagnozy, leczenia i zapobiegania poważniejszym chorobom skóry. Właściwe badanie i diagnoza są kluczowe dla skutecznego leczenia i minimalizowania ryzyka nawrotów. Regularne kontrole dermatologiczne pomagają w wczesnym wykrywaniu i leczeniu zmian skórnych.

Decyzja o zabiegu chirurgicznym zależy od rodzaju zmiany, jej lokalizacji, wielkości oraz ryzyka przekształcenia w nowotwór. Oto najczęstsze zmiany skórne, które można usunąć chirurgicznie:

Łagodne zmiany skórne

• Brodawki
• Włókniaki
• Kaszaki
• Znamiona barwnikowe
• Naczyniaki

Zmiany przednowotworowe

• Rogowacenie słoneczne
• Dysplazje skóry

Nowotwory skóry

• Czerniaki
• Rak podstawnokomórkowy
• Rak kolczystokomórkowy

Inne

• Tłuszczaki
• Kłykciny

Procedury chirurgiczne stosowane w usuwaniu zmian skórnych

Dla części osób zastanawiającym może być to, dlaczego w przypadku zmian podejrzewanych o charakter złośliwy istnieją takie ograniczenia co do ich usuwania. Wyjaśnienie jest bardzo proste: po chirurgicznej resekcji zmiany skórnej możliwe jest  przekazanie usuniętych tkanek w całości do pracowni histopatologicznej. Takie postępowanie pozwala nie tylko na definitywne zaklasyfikowanie wyciętego tworu, dodatkowo ocenie podlega to, czy podczas zabiegu usunięto wystarczający margines zdrowych tkanek. Inne metody, jak np. procedury laserowe, doprowadzają do uszkodzenia resekowanego materiału w taki sposób, że jego ocena histopatologiczna jest zazwyczaj niemożliwa.

Wśród  chirurgicznych procedur usuwania zmian skórnych wyróżniamy:

• Wycięcie chirurgiczne
• Elektrokauteryzacja
• Krioterapia
• Laseroterapia

Przypominające golenie usuwanie zmian skórnych - jak działa?

Istnieje wiele sposobów pozwalających usunąć istniejące na skórze defekty. W przypadku tworów wypukłych, wystających ponad powierzchnię, ich redukcja może nastąpić z zastosowaniem techniki przypominającej golenie. Dzięki zakrzywionemu skalpelowi dochodzi do wycinania (w pozycji horyzontalnej) kolejnych warstw zmiany aż do osiągnięcia poziomu zdrowej skóry. Tak usuwać można np. rogi skórne czy rogowacenie łojotokowe, technika jest zarezerwowana raczej dla rozrostów o charakterze łagodnym.

Łyżeczkowanie - metoda usuwania łagodnych zmian skórnych

Kolejnym sposobem na usunięcie zmian łagodnych jest łyżeczkowanie, podczas którego dochodzi do wyłuszczenia zmiany. Zazwyczaj tkanki zmienione są bardziej kruche od prawidłowych, co pozwala na zachowanie jak największej ilości fizjologicznych struktur. Ograniczeniem metody jest fakt, że w jej trakcie zmiany usuwane są kawałek po kawałku i z tego powodu ewentualne badanie histologiczne nie jest możliwe do przeprowadzenia.

Elektrochirurgia w dermatologii - zastosowanie i ograniczenia

Elektrochirurgia wykorzystuje zjawiska ablacji, podczas których dochodzi do zniszczenia zmienionych struktur w obrębie skóry. Tutaj problemem jest również fakt niemożności oceny komórek przez lekarza patologa. Analogiczny efekt uzyskuje się dzięki zastosowaniu kriochirurgii w usuwaniu zmian skórnych, jednak zamiast elektryczności, jak w poprzedniej metodzie, stosuje się tutaj zimno (używanymi substancjami są freon czy ciekły azot).

Klasyczna Chirurgia

Klasyczna chirurgia znajduje zastosowanie w usuwaniu zmian nowotworowych (szczególnie najczęstszych spośród nich, jak np. rak podstawnokomórkowy skóry). Po dokładnym oznakowaniu zmiany dochodzi do wykonania cięcia (zwykle kształtu owalnego, pozwalającego na uzyskanie blizny odwzorowującej naturalny układ marszczeń na skórze), w zależności od rodzaju operowanej patologii usuwana jest ona z różnej szerokości marginesem zdrowych tkanek (takie postępowanie ma na celu zmniejszenie ryzyka pozostawienia komórek nowotworowych i późniejszego nawrotu choroby). W tym przypadku usunięta tkanka zazwyczaj zostaje umieszczona w roztworze formaliny i przesłana do pracowni histopatologicznej.

Chirurgia mikrograficzna Mohsa

W trudnych przypadkach, gdy granice zmiany (szczególnie złośliwej) są ciężkie do określenia, pomocna może być chirurgia mikrograficzna Mohsa. W tej metodzie, po wstępnym wycięciu zmiany z niewielką ilością prawidłowych komórek, dzielona jest ona na fragmenty, bezpośrednio po tym poszczególne z nich oglądane są pod mikroskopem. W miejscach, gdzie wykryje się komórki patologiczne, cięcie ulega poszerzeniu. Technika przydatna jest szczególnie w miejscach, gdzie korzystne byłoby maksymalne oszczędzenie tkanek (np. usuwanie zmian z okolicy powiek), dodatkowo minimalizuje ona ryzyko wystąpienia nawrotu choroby.

Co oczekiwać po zabiegu chirurgicznym?

Choć chirurgiczne usuwanie zmian skórnych czasami bywa konieczne, nie należy jednak się tego obawiać. Dolegliwości bólowe podczas zabiegu - jeżeli w ogóle występują - pojawiają się zazwyczaj tylko przy wykonywaniu nakłucia podczas podawania znieczulenia. Tego typu procedury trwają krótko, całość zajmuje zazwyczaj czas krótszy od 30 minut. Końcowym etapem zabiegu jest założenie szwów, które (w zależności od okolicy ciała) zdejmowane są po upływie 5 do 10 dni.

Ważne jest utrzymanie rany w czystości i suchości. Należy stosować się do zaleceń lekarza dotyczących zmiany opatrunków i higieny miejsca operowanego. Obrzęk i zaczerwienienie w okolicy rany są normalnymi reakcjami organizmu na zabieg. Powinny stopniowo ustępować w ciągu kilku dni.

Jeśli zmiana została wysłana do badania histopatologicznego, wyniki będą dostępne po kilku tygodniach. Lekarz omówi z Tobą wyniki i dalsze kroki, jeśli będą konieczne.