Z upływem czasu skóra traci swoją jędrność, elastyczność oraz ulega ścieńczeniu, co powoduje powstawanie zmarszczek, zaników objętościowych, utratę owalu i przesunięcia grawitacyjne. Największy wpływ na wygląd skóry ma kondycja warstwy siateczkowej skóry właściwej, złożonej z białek włókienkowych (kolagen, elastyna i włókna retikulinowe) oraz substancji międzykomórkowej składającej się z mukopolisacharydów, w tym z kwasu hialuronowego.
Rola kwasu hialuronowego w skórze
Kwas hialuronowy jest glikozoaminoglikanem. Ponad połowa jego ilości znajduje się w skórze. Poza tym jest składnikiem mazi stawowej oraz ciała szklistego oka. Dość szybko ulega biodegradacji, przez co jest przyjazny dla organizmu. Jego rozpad stymuluje produkcję nowych zasobów kolagenu, więc zapasy są szybko uzupełniane. Kwas hialuronowy występuje w postaci soli sodowej, czyli hialuronianu sodu. Jego głównym zadaniem jest utrzymanie właściwego poziomu nawilżenia skóry. Jedna cząsteczka tej substancji może związać aż 250 cząsteczek wody. Mechanizm działania kwasu hialuronowego na poziomie molekularnym polega na zdolności wiązania dużej ilości wody, co zapewnia nawilżenie i elastyczność tkanek.
Czynniki wpływające na produkcję kwasu hialuronowego:
- czynniki genetyczne,
- czynniki hormonalne,
- ekspozycja na promieniowanie UV,
- zanieczyszczenia środowiska.
Wraz z wiekiem produkcja kwasu hialuronowego staje się mniej wydolna, co może być spowodowane czynnikami genetycznymi, hormonalnymi oraz wpływem środowiska, takimi jak ekspozycja na promieniowanie UV i zanieczyszczenia. Jego niedobór objawia się utratą nawilżenia i przesuszeniem skóry, które doprowadza do szybszej degradacji włókien kolagenowych. Okazuje się jednak, że braki endogennego kwasu hialuronowego można z powodzeniem uzupełnić preparatami biosyntetycznymi. Podane w postaci iniekcji poprawiają wygląd skóry przez około 12-15 miesięcy.
Produkcja i pozyskiwanie kwasu hialuronowego

Produkcja kwasu hialuronowego jest możliwa dzięki jego powszechnej obecności w naturze. Występuje zarówno w organizmach zwierząt, jak i w bakteriach. Niezależnie od źródła pochodzenia ma identyczną budowę, co ułatwia jego pozyskiwanie i stosowanie u ludzi.
Źródła pozyskiwania kwasu hialuronowego:
- tkanki zwierzęce (grzebienie kogutów, skóra rekina, gałki oczne bydła),
- metody biotechnologiczne,
- szczepy bakterii Streptococcus.
Początkowo produkowano go z tkanek zwierzęcych (grzebienie kogutów, skóra rekina, gałki oczne bydła), jednak proces oczyszczania był skomplikowany i niedoskonały, co powodowało występowanie reakcji alergicznych. Obecnie korzysta się z metod biotechnologicznych, a kwas hialuronowy produkowany jest głównie przez szczepy bakterii Streptococcus. Producenci pracują nad udoskonaleniem jego struktury i wprowadzeniem dodatkowych substancji do gotowych preparatów, aby osiągnąć lepszy i bardziej długotrwały efekt kosmetyczny.
Nowoczesne metody pozyskiwania
W ostatnich latach rozwinięto techniki biotechnologiczne, które pozwalają na produkcję kwasu hialuronowego w sposób bardziej przyjazny dla środowiska. Dzięki inżynierii genetycznej możliwe jest wytwarzanie kwasu o wysokiej czystości bez użycia zwierzęcych surowców, co minimalizuje ryzyko reakcji alergicznych i zwiększa bezpieczeństwo stosowania w kosmetologii i medycynie estetycznej.
Zastosowanie kwasu hialuronowego w medycynie estetycznej

Gabinety medycyny estetycznej dysponują wieloma preparatami z kwasem hialuronowym. Na przykład Surgiderm 18 ma mniejszą gęstość i dlatego rekomendowany jest do podania płytko pod skórę, co znakomicie sprawdza się w usuwaniu pierwszych zmarszczek lub kurzych łapek.
Do preparatu Juvederm ULTRA dodawane jest 0,3% lidokainy, która ma działanie znieczulające i umożliwia bezbolesne wprowadzenie gęstego kwasu hialuronowego do głębszych warstw skóry i modelowanie owalu twarzy. Poza tym Juvederm powstaje w oparciu o opatentowaną technologię VYCROSS, dzięki której preparat ma postać gładkiego żelu bez cząstek.
Preparat Macrolane zawiera stabilizowany kwas hialuronowy produkowany według opatentowanej technologii NASHA. Większa gęstość tego żelu sprawia, że chętnie wykorzystywany jest w zabiegach wolumetrycznych.
Preparat Neauvia Organic jest jednofazowym hydrożelem o strukturze przypominającej strukturę tkanek człowieka. Ma wyjątkową czystość technologiczną, a metoda jego produkcji oparta jest na wykorzystaniu niepatogennego szczepu bakterii Bacillus subtilis.
Desirial jest również żelem jednofazowym. Zawiera usieciowany kwas hialuronowy trzeciej generacji oraz mannitol o właściwościach antyoksydacyjnych i sorbitol działający nawilżająco. Jest dedykowany do rewitalizacji okolic intymnych.
Zastosowanie w innych dziedzinach medycyny
Kwas hialuronowy znajduje zastosowanie nie tylko w medycynie estetycznej, ale również w innych dziedzinach medycyny.
Zastosowanie kwasu hialuronowego:
- w reumatologii do wstrzyknięć do stawów,
- w okulistyce jako składnik sztucznych łez,
- w trakcie operacji okulistycznych do utrzymania nawilżenia i struktury oka.
W reumatologii stosuje się go we wstrzyknięciach do stawów, aby poprawić ich ruchomość i zmniejszyć ból związany z chorobą zwyrodnieniową stawów. W okulistyce jest wykorzystywany jako składnik sztucznych łez oraz w trakcie operacji okulistycznych w celu utrzymania odpowiedniego nawilżenia i struktury oka.
Inne formy aplikacji kwasu hialuronowego
Kwas hialuronowy jest dostępny w różnych formach aplikacji, nie tylko jako iniekcje. Popularne są kremy z kwasem hialuronowym, które stosuje się zewnętrznie na skórę, aby zapewnić jej dodatkowe nawilżenie i poprawić jej elastyczność. Suplementy diety z kwasem hialuronowym są również dostępne i mają na celu wspomaganie produkcji endogennego kwasu, chociaż ich skuteczność wymaga dalszych badań naukowych.
Indywidualne podejście w terapii

Każdy z zabiegów takich jak korekcja owalu twarzy, wypełnienie zmarszczek, powiększenie ust czy rewitalizacja okolic intymnych wymaga nie tylko wiedzy na temat dostępnych produktów, ale również oceny kondycji skóry okolicy poddawanej zabiegowi. Dlatego lekarze medycyny estetycznej dobierają zarówno preparat, jak i sposób jego podania bardzo indywidualnie. Warto również podkreślić, że konsultacja z doświadczonym specjalistą przed zabiegiem jest kluczowa, aby osiągnąć najlepsze i najbezpieczniejsze efekty.
Źródła:
- Bogusz Soiński, "Zabiegi z zastosowaniem kwasu hialuronowego – czy zawsze są bezpieczne?", Termedia, 2022
- arolina Stępień, "Suplementy diety w ortopedii", mp.pl, 2022
- Eleni Papakonstantinou, Michael Roth, George Karakiulakis, "Hyaluronic acid: A key molecule in skin aging", PubMed, 2012
- Chethikkattuveli Salih Abdul Rahim Terasaki, Hafiz Muhammad Umer Farooqi, "Hyaluronic acid: comprehensive review of a multifunctional biopolymer", Future Journal of Pharmaceutical Sciences, 10, 2024
- Magdalena Antoszewska, Ewa Maria Sokolewicz, Wioletta Barańska-Rybak, "Wide Use of Hyaluronic Acid in the Process of Wound Healing—A Rapid Review", MDPI, 2024