Laserowe leczenie zaćmy

Zaćma (katarakta) to powszechne schorzenie polegające na zmętnieniu soczewki oka, co może znacznie ograniczać widzenie. Do pierwszych symptomów choroby należy m.in. pogorszenie ostrości wzroku i wrażenie mniejszej intensywności kolorów (blaknięcie), zaś dalsze postępowanie zmian pociąga za sobą upośledzenie widzenia. Dotknięci zaawansowaną zaćmą widzą kontury przedmiotów, natomiast później mogą zupełnie stracić możliwość widzenia.

Dostęp do leczenia zaćmy w Polsce

Zaćma może być wrodzona lub mieć charakter nabyty, np. w wyniku urazu, powikłań niektórych chorób lub przyjmowania określonych leków. W przeważającej większości przypadków związana jest z procesem starzenia się organizmu – mówimy wtedy o zaćmie starczej.

Jak podaje serwis internetowy Biomedical, wiedza społeczeństwa na temat zaćmy jest bardzo niska. Dotyczy to nawet osób bezpośrednio związanych z tym schorzeniem, m.in. pacjentów po operacji usunięcia zaćmy. Według ogólnopolskich badań przeprowadzonych w 2010 roku przez ośrodek badawczy CBOS wynika, że chorzy zarówno przed, jak i po zabiegu nie posiadali wystarczających informacji na temat przebiegu procedury.

Ankietę przeprowadzono na zlecenie firmy Alcon i dała zaskakujące rezultaty: pacjenci nie wiedzieli, że istnieją różne rodzaje soczewek oraz jak będzie wyglądać ich operacja, nie byli też informowani o jakości widzenia po zabiegu (np. czy będą musieli nosić okulary). Brak wiedzy na temat zaćmy dziwi tym bardziej, że jest to jedna z najbardziej powszechnych chorób oczu.

Jednym z powodów takiego stanu rzeczy może być bardzo trudny dostęp do usług medycznych mających na celu usunięcie zaćmy. Według danych z portalu Biomedical wynika, że ilość wykonywanych operacji jest zdecydowanie za niska, a czas oczekiwania na zabieg w ramach NFZ stanowczo zbyt długi – może wynieść nawet kilka lat. Krzysztof Macha, ekspert Pracodawców RP i dyrektor bielskiej Kliniki Okulus Plus, wypowiadając się na łamach wspomnianego serwisu stwierdził, że w roku 2024 na zabieg usunięcia zaćmy w Polsce będzie oczekiwać ponad 1 mln osób, jeżeli liczba operacji szybko się nie zwiększy. Obecnie każdego roku wykonuje się ok. 200 tys. zabiegów usunięcia zaćmy i wszczepu soczewki, podczas gdy do operacji powinno się kwalifikować ok. 300 tys. ludzi. Długie kolejki i odległe terminy sprawiają, że ok. 10 tys. wszczepów pokrywanych jest w całości ze środków pacjentów – w prywatnych klinikach.

Laserowe zabiegi usuwania zaćmy – dlaczego warto wybrać nowoczesne metody?

W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie pacjentów specjaliści okulistyki nie ustają w opracowywaniu skutecznych technik leczenia zaćmy. Standardowym zabiegiem jest fakoemulsyfikacja, czyli chirurgiczny zabieg wymiany zmętnionej soczewki na sztuczną. Najnowszą techniką jest laserowe leczenie zaćmy (Refractive Laser-Assisted Cataract Surgery, ReLACS), stanowiące dla wielu lekarzy prawdziwą rewolucję w dziedzinie okulistyki.

Podczas zabiegu wykorzystuje się zaawansowaną technologię lasera femtosekundowego, działającego na zasadzie emisji intensywnych impulsów światła, trwających mniej niż jedna kwadrylionowa sekundy. Nacięcia są wykonywane przez impulsy światła penetrujące tkanki oka z mikronową precyzją. Dzięki laserowi femtosekundowemu powstała nowa kategoria refrakcyjnych zabiegów. Jednym ze stosowanych w Polsce systemów jest Victus, który w 2011 roku otrzymał europejski znak CE, a w 2012 roku – zgodę FDA do stosowania w USA. Victus jest wykorzystywany również przez specjalistów okulistyki czeskiej kliniki Gemini, a wśród pacjentów, którzy przeszli laserowy zabieg usunięcia zaćmy, znajduje się prezydent Czech Vaclav Klaus.

Przebieg laserowej operacji zaćmy

W przypadku tradycyjnych operacji usuwania zaćmy dostęp do wnętrza gałki ocznej uzyskuje się przy użyciu skalpela i nacięć rogówki wykonywanych manualnie. Technologia laserowa umożliwia przeprowadzanie procedury bez użycia skalpela, co oznacza mniejszą ingerencję w rogówkę i szybszą rekonwalescencję. Krótszy jest również czas trwania samej operacji – według ekspertów serwisu Biomedical użycie lasera może skrócić czas operacji nawet o 51% procent w porównaniu do czasu standardowego zabiegu.

Zaćma polega na zmętnieniu soczewki oka

Pacjent operowany jest w trybie chirurgii jednego dnia, bez konieczności pozostawania w ośrodku na noc. Zabieg laserowego usuwania zaćmy jest bolesny – zazwyczaj przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym, a nad stanem chorego cały czas czuwa anestezjolog. Na życzenie pacjenta i przy braku przeciwwskazań można wykonać procedurę w znieczuleniu ogólnym. Całkowity czas operacji to ok. 20-30 minut. Pierwszym etapem zabiegu jest kapsuloreksja, czyli wykonanie otworu w torebce. Następnie okulista przeprowadza defragmentację jądra soczewki i usuwa maleńkie kawałki soczewki z zastosowaniem tradycyjnej metody. Zarówno wykonanie nacięć, jak i fragmentacji przy pomocy lasera skraca czas zabiegu wewnątrz oka. Prócz tego ułatwia lekarzowi precyzyjne opracowanie otworu, w którym można umiejscowić sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową. Niezmiernie istotnym elementem wyposażenia lasera jest wbudowany przyrząd do wykonywania badania Optycznej Koherentnej Tomografii (OCT). Wraz z wideomikroskopem umożliwia specjaliście śledzenie przebiegu operacji na ekranie monitora i precyzyjne zaplanowanie lokalizacji i wielkości każdego cięcia.

Kapsuloreksja, defragmentacja jądra soczewki i sporządzenie tuneli dla instrumentów trwa zaledwie ok. 30-40 sekund. Całkowite usunięcie zaćmy przy pomocy lasera zajmuje okuliście kilka minut. Zaraz po implantacji sztucznej soczewki tunele są zamknięte w taki sposób, że praktycznie nie wymagają założenia opatrunku. Pacjent opuszcza klinikę w tym samym dniu, by w wyznaczonym czasie zgłosić się do kontroli. Po kilku dniach można wrócić do codziennych obowiązków, jednak należy się oszczędzać – m.in. przez okres ok. miesiąca trzeba ograniczyć długotrwałe korzystanie z komputera. Przez kilka tygodni nie należy napinać mięśni brzucha i podnosić ciężarów. Na noc zaleca się zasłanianie oka osłonką ochronną lub opatrunkiem.

Ile kosztuje usunięcie zaćmy przy pomocy lasera?

W Polsce laserowe leczenie zaćmy oferuje kilka renomowanych placówek okulistycznych, z czego dwie znajdują się w stolicy. Laser femtosekundowy w tego typu procedurach medycznych wykorzystuje Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie, którego dyrektorem jest prof. dr hab. n. med. Jerzy Szaflik, kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki II WL WUM. Specjalista przeprowadza złożone zabiegi okulistyczne również w swojej prywatnej klinice, Centrum Okulistycznym LASER. Dzięki niemu w Polsce upowszechniła się nazwa femtofakoemulsyfikacja zaćmy – prof. Szaflik wprowadził tę metodę w 2012 roku, jako pierwszy okulista w Polsce i jeden z pierwszych w Europie. Kolejną placówką oferującą laseroterapię zaćmy jest Centrum Diagnostyki Okulistycznej Voigt Medica w Krakowie. Ośrodek posiada w swoim wyposażeniu LenSx Laser – pierwszy laser femtosekundowy dopuszczony do stosowania w chirurgii zaćmy. Zespół medyczny ośrodka oferuje zdecydowanym na laserowe usunięcie schorzenia pacjentom wszczepienie asferycznych soczewek z filtrem. Poprawiają komfort widzenia zmierzchowego, dlatego szczególnie zaleca się je osobom prowadzącym nocą samochód.

Nie da się ukryć, że laserowa operacja zaćmy nie należy do tanich zabiegów. Zabieg przeprowadzany w Centrum Okulistycznym LASER wiąże się z koniecznością zapłacenia 6,7 tys. złotych. Operację wykonuje prof. Szaflik, stosując metodę femtofakoemulsyfikacji z wszczepem soczewki zwijalnej z filtrem UV. W cenie zawiera się koszt kwalifikacji, opieka anestezjologiczna i wizyty kontrolne do 2 tygodni po zabiegu. Wszczepienie soczewki Acrysof Naturall generuje dodatkowy koszt w postaci 650 złotych, natomiast implantacja soczewki Acrysof Restor Toric IQ kosztuje 4,6 tys. złotych. Niewiele mniej zapłaci pacjent kliniki Voigt Medica – cena podstawowego zabiegu z laserem to 4,9 tys. zł, zaś koszt usunięcia zaćmy i wszczepu soczewki torycznej wynosi 5,9 tys. zł. Najdroższa jest operacja zaćmy z wszczepieniem soczewki dyfrakcyjnej – kosztuje 8 tys. zł.

Ceny laserowego leczenia zaćmy za granicą

Według portalu Daily Mail każdego roku wyłącznie w ramach NHS (National Health Service) na Wyspach Brytyjskich przeprowadzane jest ponad 300 tys. operacji zaćmy. Dodając do tego liczbę zabiegów przeprowadzanych w prywatnych klinikach okulistycznych, można łatwo zobaczyć, jak duże jest zapotrzebowanie na tego typu leczenie. Równie dużo zachorowań na zaćmę odnotowuje się w Stanach Zjednoczonych – jak podaje serwis webmd.com, w USA przeprowadza się corocznie ponad 1,5 mln operacji, a co trzeci Amerykanin w podeszłym wieku ma styczność z tym schorzeniem. Z drugiej strony, dużą część pacjentów zniechęcają wysokie ceny usług okulistycznych. Klasyczny zabieg chirurgicznego usunięcia zaćmy jest bardzo drogi, a jak podaje serwis internetowy allaboutvision.com, koszt ReLACS jest o wiele większy. Według ekspertów portalu Clinic Compare w Wielkiej Brytanii koszt laserowego leczenia zaćmy wynosi średnio £2300-£3000 (za jedno oko). Opłaty nie omijają nawet pacjentów posiadających ubezpieczenie zdrowotne. Jak podaje serwis healio.com, w USA osoby ubezpieczone muszą dopłacać średnio $1,058 do zabiegu z zastosowaniem lasera. Osoby, którym wszczepiono soczewkę toryczną, dopłacają $664, zaś pacjenci z preosbią płacą dodatkowo $673. Z kolei w Nowej Zelandii za wykorzystanie lasera podczas operacji zaćmy płaci się $988 za oko (takie stawki podaje klinika Eye Institute w Auckland). Resztę kosztów pokrywa ubezpieczenie pacjenta.

Jedna z najnowocześniejszych klinik okulistycznych w Czechach, ośrodek Gemini, oferuje operację zaćmy wraz z soczewką wewnątrzgałkową wysokiej jakości w cenie 15000 CZK, czyli za ok. 2,5 tys. złotych, przy czym dopłata za laserową operację usunięcia zaćmy laserem Victus wynosi 9500 CZK (ok. 1,6 tys. zł). Klinika Gemini posiada pięć placówek w Czechach (m.in. w Pradze, Czeskich Budziejowicach i w Zlinie) oraz działającą od roku placówkę w Wiedniu. Na czele zespołu medycznego stoi dr n. med. Pavel Stodůlka,  chirurg-okulista  z wieloletnim doświadczeniem i pionier wielu technik zabiegowych. Laserowe leczenie zaćmy z użyciem systemu Victus przeprowadza jako pierwszy w Europie.

Wysokie ceny laserowego leczenia zaćmy są spowodowane olbrzymią kwotą, jaką kliniki okulistyczne muszą wyłożyć na zakup sprzętu. Nabycie systemu laserowego wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów w wysokości od $300,000 do $500,000. Pacjenci, którzy chcą poddać się operacji, są nieraz gotowi przemierzać setki kilometrów w poszukiwaniu tańszej alternatywy. Wybierają kliniki renomowane, ale oferujące niższe ceny – w ten sposób turyści medyczni z USA, Niemiec czy Wysp Brytyjskich trafiają na Węgry, do Czech oraz Polski. Stopniowo kolejne polskie ośrodki będą nabywać lasery femtosekundowe, więc liczba zagranicznych turystów medycznych w naszym kraju również będzie wzrastać.