Laserowe odmłodzenie siatkówki - jak to działa?

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD- Age- related Macular Degeneration) jest to schorzenie, którego istotą jest wystąpienie zmian w centralnej części siatkówki (plamce żółtej) u osób po 55 roku życia, bez innych oczywistych przyczyn ich pojawienia się. W przebiegu choroby pod siatkówką odkładają się złogi białkowo-lipidowe (druzy), które w badaniu okulistycznym są widoczne jako żółto-białe skupiska. 

Wyróżnia się dwie główne postaci AMD: suchą i wysiękową. Postać sucha występuje u 80-90% chorych i charakteryzuje się wolnym przebiegiem. Postać wysiękowa, występująca u 10-20% pacjentów przebiega gwałtownie. Badania pokazują, że  częstość występowania zwyrodnienia plamki żółtej wzrasta wraz z wiekiem (około 8% osób w 50 r.ż., 40% osób w 80r.ż.), a AMD jest najczęstszą nieodwracalną przyczyną utraty wzroku wśród osób po 50 r.ż.

Na czym polega laserowe odmładzanie siatkówki?

Leczenie AMD jest uzależnione od typu i stopnia zaawansowania choroby i każdorazowo powinno zostać omówione z lekarzem prowadzącym. Do niedawna podstawę terapii zwyrodnienia plamki żółtej stanowiła dieta, rehabilitacja wzrokowa oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Obecnie oprócz diety i laseroterapii wykorzystuje się fototerapie z użyciem werteporfiny, a także kortykosteroidoterapę, anty-VEGF oraz triamcynolon.

Z założenia światło lasera o odpowiedniej długości fali świetlnej powinno niszczyć druzy, będące objawem zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem. Obecnie najczęściej wykorzystywany jest laser 532 nm neodymowo-jagowy (Nd:YAG). W aktualnych wytycznych, dotyczących leczenia AMD (z 2013r), laseroterapia jest zarezerwowana dla pacjentów, u których zmiany (druzy) występują w znacznej odległości od plamki żółtej. U tych pacjentów zastosowanie lasera zmniejsza ryzyko dalszego rozwoju choroby lub spowalnia się jej przebieg.

Od 2014r możliwe jest wykonanie zabiegu odmładzania siatkówki laserem nanosekundowym 2RT. Autorzy artykułu "Nanosecond-laser application in intermediate AMD: 12-month results of fundus appearance and macular function" opisują wyniki 12-miesięcznej obserwacji pacjentów po zastosowanym leczeniu laserem 2RT. Do badania zakwalifikowano 50 pacjentów z obustronnym pośrednim AMD w wieku 50-75 lat. U każdego chorego w jednym oku zastosowano terapię laserem 2RT, drugie oko pozostawiono bez laseroterapii. Po okresie obserwacji zauważono zmniejszenie się druz u 44% pacjentów (poprawa pojawiła się także w 22% oczu nieleczonych).

Badanie, opisane w publikacji "Retinal damage profiles and neuronal effects of laser treatment: comparison of a conventional photocoagulator and a novel 3-nanosecond pulse laser" stanowi natomiast porównanie działania lasera Nd:YAG i lasera 2RT. Badanie pokazało, że obydwa lasery powodują obumarcie komórek RPE (retinal pigment epithelium), czyli spełniają funkcję terapeutyczną. Jednak laser neodymowo-jagowy doprowadził do uszkodzenia komórek siatkówki znajdującej się w otoczeniu, a zastosowanie lasera 2RT pozwoliło na uniknięcie tego działania niepożądanego.

Laseroterapia w leczeniu zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem już teraz znajduje zastosowanie, jednak potrzebne jest przeprowadzenie większej ilości badań naukowych, dotyczących jej skuteczności i bezpieczeństwa. Warto również rozważyć stosowanie terapii skojarzonych, dobieranych indywidualnie dla każdego pacjenta. Ryzyko utraty wzroku związane z rozwojem AMD skłania do stosowania dostępnych metod terapii, nawet w sytuacji, gdy nie dysponujemy wystarczającą ilością badań naukowych, dotyczących bezpieczeństwa ich stosowania.

Źródła: "Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD). Epidemia ślepoty XXI wieku" A. Stankiewicz; "Postępowanie w AMD – aktualne (2013) wytyczne The Royal College of Ophthalmologists" www.mp.pl; "Nanosecond-laser application in intermediate AMD: 12-month results of fundus appearance and macular function" Clinical & Experimental Ophthalmology; "Retinal damage profiles and neuronal effects of laser treatment: comparison of a conventional photocoagulator and a novel 3-nanosecond pulse laser" Investigative Ophthalmology & Visual Science