Leczenie bliznowców metodą ostrzykiwania sterydami

Keloid, czyli bliznowiec, został po raz pierwszy opisany w 1806 roku przez Alberta. Definicja keloidu została stworzona dopiero w 1962 roku przez Manciniego i w 1970 roku przez Peacoca. Z artykułu Doroty Roguś-Skorupskiej "Bliznowce – epidemiologia, etiopatogeneza i leczenie" wynika, że najczęściej występują one u przedstawicieli rasy czarnej, rzadziej u rasy białej, a u albinosów keloidów się nie obserwuje. Są to twory gładkie, lśniące, bardziej spoiste od otaczającej je skóry i wznoszące się ponad jej powierzchnię. Charakterystyczną cechą bliznowców jest obecność wypustek wystających poza główną masę zmiany.

Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju bliznowców

Istotą tworzenia się keloidów jest nieprawidłowe, zwiększone wewnątrzskórne odkładanie się kolagenu i glikozaminoglikanów. Bliznowce są to zmiany włókniste, łagodne, ale lokalnie inwazyjne. Oznacza to, że nie dają odległych przerzutów, ale mogą się powiększać w miejscu powstania. Tworzą się u osób, które posiadają do tego predyspozycję, częsty jest rodzinny charakter występowania. Najczęściej można spotkać bliznowce wtórne, powstałe w miejscu urazu, czyli w bliźnie po zabiegu, szczepieniu lub zastrzyku, zdarzają się nawet w bliznach potrądzikowych. Drugim rodzajem są bliznowce samoistne, które powstają bez uchwytnej przyczyny. Podejrzewa się, że rozwojowi bliznowców sprzyja stan zapalny, ucisk oraz niedotlenienie skóry.

Obszary podatne na rozwój bliznowców:

• klatka piersiowa,
• ramiona,
• płatki uszu,
• kark.

Wysoki poziom hormonów, jak w okresie dojrzewania lub ciąży, może również wpływać na zwiększone ryzyko tworzenia się bliznowców.

Objawy i skutki bliznowców

Jak można przeczytać w artykule "Therapy of hypertrophic scars and keloids" zamieszczonym w bazie PubMed, bliznowce pojawiają się zazwyczaj u osób między 10 a 30 rokiem życia. Często są przyczyną występowania świądu i bólu, a gdy są rozległe, powodują niekiedy powstawanie przykurczów. Mogą osiągać znaczne rozmiary i u części pacjentów konieczne jest ich chirurgiczne wycięcie.

Nie należy zapomnieć, że u osób z predyspozycją do powstawania bliznowców w bliźnie chirurgicznej ponownie może powstać zmiana. Z tego powodu przed zabiegiem, jak i po nim, stosuje się ostrzykiwanie sterydami oraz terapię uciskową. Dzięki połączeniu metod leczniczych udaje się uzyskać trwałą redukcję zmiany.

Leczenie bliznowców sterydami

Do leczenia keloidów sterydy wykorzystywane są od 1960 roku. Skuteczność leczenia według danych zamieszczonych w pracy "The Use of Chemotherapeutics for the Treatment of Keloid Scars" w bazie PubMed mieści się w granicach 50-100%. Nawroty występują u 9-50% pacjentów.

Najczęściej stosowany lek sterydowy:

• triamcinolone acetonide - wstrzykiwany bezpośrednio do zmiany,
• stężenie 10-40 mg/ml,
• częstotliwość co 3-4 tygodnie.

Zmiana pod wpływem leku staje się bardziej miękka, a towarzyszący jej świąd znika. Mechanizm działania sterydów polega na redukcji stanu zapalnego oraz hamowaniu nadmiernej produkcji kolagenu, co prowadzi do zmniejszenia rozmiaru bliznowca.

Przed rozpoczęciem terapii, pacjent powinien być odpowiednio przygotowany. Należy poinformować go o możliwych efektach ubocznych i przeciwwskazaniach, takich jak infekcje skórne w miejscu podania leku. Po zabiegu warto unikać nadmiernego nacisku na obszar poddany terapii i stosować się do zaleceń lekarza.

Oprócz wyżej wymienionego leku można stosować inne leki z tej samej grupy, m.in. octan hydrocortisonu, metyloprednizolon i dexametazon. Podanie preparatu z grupy kortykosteroidów wiąże się również z wystąpieniem działań niepożądanych. Skóra w okolicy wstrzyknięcia staje się cieńsza, prześwitują przez nią naczynia krwionośne, może mieć niejednolity kolor i ulec odbarwieniu. Miejsce poddane zabiegowi w sporadycznych przypadkach może ulec owrzodzeniu lub można zaobserwować ogólnoustrojowe efekty uboczne sterydów.

Ograniczenia i wyzwania leczenia sterydowego

Nie wszystkie bliznowce są wrażliwe na ostrzykiwanie sterydami. Autorzy publikacji "Identification of steroid sensitive responders versus non-responders in the treatment of keloid disease" podają, że aż 50% bliznowców nie odpowiada na tę metodę leczenia. Obecnie prowadzone są prace, które mają na celu określenie kryteriów oceny wrażliwości na sterydy, aby nie podawać leku w sytuacji, gdy jest on nieskuteczny.

Nowoczesne badania koncentrują się na:

• identyfikacji biomarkerów,
• przewidywaniu reakcji bliznowców na terapię,
• poprawie skuteczności leczenia,
• ograniczeniu efektów ubocznych.

Alternatywne metody leczenia bliznowców

Oprócz terapii sterydowej, istnieje wiele innych metod leczenia bliznowców, które mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu z innymi metodami. Do alternatywnych opcji należą terapia terapia laserowa, radioterapia, terapia silikonowa oraz stosowanie leków przeciwnowotworowych, takich jak bleomycyna. Każda z tych metod ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego wybór odpowiedniego sposobu leczenia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i charakterystyki bliznowca.

Nowoczesne podejścia obejmują także badania nad lekami biologicznymi, które mogą bardziej precyzyjnie celować w mechanizmy odpowiedzialne za tworzenie się bliznowców, oferując potencjalnie bardziej skuteczne i mniej inwazyjne opcje terapeutyczne w przyszłości.