Chirurgia a leczenie farmakologiczne – co wybrać?
Wybór pomiędzy leczeniem chirurgicznym a farmakologicznym powinien być zawsze dostosowany do stopnia zaawansowania choroby, objawów, planów związanych z macierzyństwem oraz ogólnego stanu zdrowia kobiety. Priorytetem w doborze terapii są jednak indywidualne preferencje pacjentki oraz jej oczekiwania wobec leczenia.
W leczeniu wyróżnia się trzy podstawowe podejścia:
- leczenie farmakologiczne (objawowe i hormonalne),
- leczenie chirurgiczne,
- leczenie uzupełniające.
Farmakoterapia objawowa
Leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, ketoprofen czy nimesulid, są powszechnie stosowane w pierwszym rzucie leczenia bólu związanego z endometriozą. Ich skuteczność polega na blokowaniu syntezy prostaglandyn – związków odpowiedzialnych za ból i stan zapalny. Ich działanie nie wpływa jednak na rozwój samych ognisk endometriozy.
Leczenie hormonalne

Celem terapii hormonalnej jest „wyciszenie” pracy jajników i ograniczenie wpływu estrogenów na rozwój zmian endometrialnych.
Wśród stosowanych metod wyróżniamy:
- antykoncepcję hormonalną (tabletki, plastry, krążki dopochwowe),
- progestageny (doustne lub wkładki domaciczne),
- analogi GnRH (powodujące stan zbliżony do menopauzy),
- inhibitory aromatazy (np. letrozol, anastrozol).
Leczenie hormonalne często wiąże się z działaniami niepożądanymi – od plamień po spadek libido czy zaburzenia nastroju – jednak większość z nich ustępuje wraz z kontynuacją terapii.
Kiedy operacja endometriozy jest konieczna?
Zabieg operacyjny jest zalecany przede wszystkim w sytuacjach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
Konieczność interwencji chirurgicznej rozważa się w przypadkach:
- przewlekłego, intensywnego bólu w miednicy mniejszej, opornego na leki,
- problemów z zajściem w ciążę,
- obecności dużych torbieli endometrialnych (powyżej 3–4 cm),
- stwierdzenia endometriozy głęboko naciekającej.
Przeciwwskazania do operacji obejmują:
- brak zgody pacjentki,
- przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych,
- ciężkie skazy krwotoczne,
- choroby uniemożliwiające znieczulenie ogólne,
- aktywne infekcje,
- alergia na środki znieczulające.
Na czym polega chirurgiczne leczenie endometriozy?

Chirurgiczne leczenie endometriozy polega na usunięciu ognisk choroby, zrostów oraz – w przypadkach zaawansowanych – zajętych narządów.
Wyróżnia się dwa główne typy interwencji:
- leczenie zachowawcze – usuwanie ognisk endometriozy z zachowaniem narządów rozrodczych, zalecane szczególnie kobietom planującym ciążę;
- leczenie radykalne – obejmuje usunięcie ognisk oraz części (lub całości) zajętych narządów, np. macicy, jajników, fragmentów jelita, pęcherza lub moczowodów.
Zabieg zazwyczaj przeprowadza się laparoskopowo. Operator wprowadza przez niewielkie nacięcia narzędzia chirurgiczne, w tym kamerę, umożliwiające precyzyjne usunięcie zmian. Obraz w jakości HD pozwala chirurgowi pracować z dużą dokładnością.
Jakie są metody chirurgicznego leczenia endometriozy?
Chirurgiczne leczenie endometriozy obejmuje metody wymagające dużej precyzji – zwłaszcza w przypadkach endometriozy głęboko naciekającej. Interwencja często dotyczy wielu struktur naraz: narządów rodnych, jelit, pęcherza, a także naczyń krwionośnych. Najczęściej stosowane metody to:
- laparoskopia – minimalnie inwazyjna technika polegająca na wprowadzeniu kamery i narzędzi przez małe nacięcia;
- chirurgia robotyczna – coraz powszechniej wykorzystywana, szczególnie przy skomplikowanych lokalizacjach ognisk choroby.
Ile trwa operacja endometriozy i jak wygląda rekonwalescencja?
Czas trwania operacji uzależniony jest od rozległości zmian – może wynosić od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. Rekonwalescencja po zabiegu laparoskopowym trwa zazwyczaj od 4 do 8 tygodni. W tym czasie pacjentka powinna ograniczyć wysiłek fizyczny, stosować się do zaleceń lekarskich i regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne.
Czy operacja endometriozy jest skuteczna?

Operacja często przynosi znaczącą ulgę w dolegliwościach bólowych oraz poprawę płodności. W niektórych przypadkach może jednak dojść do nawrotu choroby, szczególnie jeśli po zabiegu nie zostanie wprowadzone leczenie podtrzymujące.
Czy endometrioza może wrócić po operacji?
Tak, endometrioza może nawracać – zarówno w postaci nowych ognisk, jak i zmian, które wcześniej były zbyt małe do zauważenia. Dlatego tak ważne jest pooperacyjne monitorowanie oraz kontynuacja terapii hormonalnej.
Możliwe powikłania po operacji endometriozy
Jak każda operacja również ten zabieg wiąże się z ryzykiem powikłań. Należą do nich m.in.:
- konieczność konwersji laparoskopii do laparotomii,
- uszkodzenia jelit, moczowodów lub pęcherza,
- krwawienia i infekcje,
- zrosty wewnętrzne,
- nawroty choroby.
Czy leczenie chirurgiczne wpływa na płodność?
Tak, leczenie chirurgiczne może korzystnie wpłynąć na płodność kobiety. Zabieg operacyjny pozwala na przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych w obrębie miednicy mniejszej, co z kolei ułatwia owulację oraz sprzyja prawidłowemu transportowi komórki jajowej przez jajowód. Odtworzenie fizjologicznych stosunków przestrzennych między narządami rodnymi to jeden z kluczowych elementów skutecznego leczenia niepłodności związanej z endometriozą.
Pamiętaj – nie każda operacja daje jednakowe rezultaty – na powodzenie zabiegu wpływa stopień zaawansowania choroby, lokalizacja ognisk endometriozy oraz doświadczenie zespołu operacyjnego. U kobiet planujących ciążę istotne jest, by zabieg przeprowadzono w sposób możliwie oszczędzający struktury odpowiedzialne za płodność, z uwzględnieniem przyszłych możliwości reprodukcyjnych.
Ile kosztuje operacja endometriozy w Polsce?
Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za leczenie endometriozy chirurgicznie wynosi 7 461 zł, przy czym najniższa cena to 2 000 zł, natomiast najwyższa – 20 000 zł.
Źródła:
- Drews K., Barlik M., Łukaszewski T., "Leczenie zachowawcze endometriozy – praca poglądowa", Ginekologia Polska, 83, 209-213, 2012
- Kwiatkowski P., Gładysz K., Szydłowska J., Żuchnik O., "Endometriosis - Pathogenesis, diagnosis and treatment", Journal of Education Health and Sport, 13(3), 302-308, 2023
- Wright K., Siedhoff M., Simko S., "Chirurgiczne leczenie endometriozy", Contemporary OB/GYN, 67(12), 14-20, 2022