Powszechność grzybicy skóry
Współcześnie w reklamach w telewizji, radiu bądź internecie można natknąć się na wiele reklam środków zwalczających grzybicę. Powszechność schorzenia wiąże się z jej „towarzyskością” – bardzo łatwo jest się nią zarazić, zwłaszcza gdy często przebywamy w miejscach, w których występują duże skupiska ludzi, typu np. baseny. Zakażenia grzybicze skóry to najczęstsze choroby, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego oraz do dermatologa. Najczęstszą postacią zakażenia jest grzybica paznokci.
Czy grzybica skóry jest zaraźliwa?
Tak, grzybica skóry jest zaraźliwa. Jest to zakażenie wywoływane przez grzyby, które mogą przenosić się między osobami poprzez bezpośredni kontakt ze skórą lub kontakt z zainfekowanymi przedmiotami, takimi jak odzież, ręczniki, pościel czy powierzchnie w miejscach publicznych, takich jak baseny i siłownie. Dlatego, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy dbać o higienę, unikać współdzielenia przedmiotów osobistych oraz regularnie czyścić i dezynfekować powierzchnie wspólnego użytku. W przypadku podejrzenia infekcji zaleca się konsultację z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego leczenia i środków ostrożności.
Co wywołuje grzybicę skóry?
Chorobę tę wywołują rozmaite czynniki (np. terapia antybiotykowa i powstałe w jej wyniku osłabienie organizmu) i może atakować różne rejony ciała. Zakażenia błon śluzowych i skóry powstają wskutek działalności pleśniowców, łupież pstry i drożdżycę błon śluzowych wywołują drożdżopodobne grzyby, z kolei grzyby z grupy dermatofitów odpowiadają za grzybicę właściwą skóry, włosów i paznokci.
Jak dochodzi do zakażenia?
Zakażenie grzybicą skóry związane jest z zachwianiem równowagi organizmu – taki stan umożliwia grzybom wnikanie do naskórka czy skóry. Należy przy tym podkreślić, że choroba ta nie jest wynikiem braku higieny – choć nieodpowiednia higiena może zwiększać ryzyko zakażenia.
Do „złapania” grzybicy może dojść podczas takich sytuacji jak np.:
- korzystanie ze wspólnych urządzeń sanitarnych, np. prysznica;
- noszenie ciasnego obuwia;
- przebywanie w dużych skupiskach ludzi, np. hotelu,
- noszenie pożyczonego obuwia, np. sportowego;
- przymierzanie obuwia w sklepie;
- korzystanie z usług kosmetyczki, które nie zachowuje odpowiedniej higieny w zakresie dezynfekcji narzędzi do stylizacji paznokci;
- noszenie nieprzewiewnego, gumowego obuwia;
- korzystanie z bielizny i skarpet wykonanych z tworzyw sztucznych;
- korzystania ze wspólnych ręczników, grzebieni i innych przedmiotów osobistych;
- dotykanie bezdomnych, chorych zwierząt (psów, kotów).
Kto jest w grupie zwiększonego ryzyka?
- Osoby cierpiące na nowotwory
- Osoby zakażone wirusem HIV
- Osoby cierpiące na przewlekłe choroby metaboliczne, np. cukrzycę
- Osoby przewlekle stosujące antybiotyki, kortykosteroidy, leki immunosupresyjne
Grzybica – choroba, która atakuje znienacka
Grzybica jest zakaźnym schorzeniem wywoływanym przez chorobotwórcze grzyby. Powstałe w wyniku ich działania zakażenie może być ogólne bądź miejscowe, przez co grzybice można podzielić na powierzchniowe oraz głębokie. Pierwsze rozprzestrzeniają się na obszarze wierzchniej warstwy skóry oraz paznokci, natomiast drugie są w stanie zaatakować narządy wewnętrzne człowieka.
Najczęściej występujące rodzaje grzybicy skóry
W grupie grzybów chorobotwórczych mieszczą się dermatofity, grzyby drożdżopodobne oraz pleśnie.
Dermatofity:
- często zajmują naskórek, włosy i paznokcie;
- ze względu na miejsce bytowania dzieli się je na dermatofity geofilne, zoofilne i antropofilne;
- odpowiadają za tzw. grzybice właściwe, czyli grzybice skóry owłosionej, gładkiej oraz grzybicę stóp i paznokci.
- Grzyby drożdżopodobne:
- wywołują drożdżyce, nazywane również kandydozami;
- odpowiedzialne za drożdżycę jamy ustnej i narządów płciowych, wyprzenia drożdżakowe i łupież pstry, drożdżycę kątów ust, drożdżycę wałów i płytek paznokciowych.
Pleśnie:
- wywołują przede wszystkim zakażenia układowe, czyli zakażenia narządów wewnętrznych.
Jakie są objawy grzybicy skóry?
Do objawów grzybicy należy swędzenie i pękanie skóry, jej zaczerwienienie i suchość oraz pieczenie. Typowymi symptomami jest także stopniowe powiększanie się swędzących i zaczerwienionych ognisk, w których można dostrzec łuszczący się naskórek i niewielkie pęcherzyki. Grzybicy towarzyszy również wysypka oraz maceracja skóry po wewnętrznej stronie ud, pod piersiami lub w fałdach skórnych. Prócz zmian skórnych osoby dotknięte grzybicą obserwują u siebie nie tylko pieczenie czy swędzenie, ale i narastanie dolegliwości bólowych. Zlekceważona grzybica skóry prowadzi do powstania na zakażonej powierzchni blizn, a z czasem może przekształcić się nawet w miejscową martwicę tkanek.
Grzybica skóry owłosionej:
- liczne ogniska złuszczania skóry głowy z jakby równo przystrzyżonymi włosami (grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna);
- wyłysienia o złuszczającej się powierzchni, w obrębie których włosy są różnej długości (grzybica strzygąca powierzchowna);
- bolesny, zapalny guz lub naciek, z którego wydobywa się treść ropna (grzybica strzygąca głęboka);
- tzw. tarczki woszczynowe, czyli żółte strupy z grzybnią oraz złuszczony naskórek o zapachu mysich nor, które pozostawiają blizny i trwałe ogniska wyłysienia (grzybica woszczynowa, obecnie niespotykana);
- zapalne guzy, z których sączy się treść ropna lub ogniska złuszczające z „wystrzyżonymi” włosami (grzybica owłosionej skóry brody).
Grzybica skóry gładkiej:
- ogniska rumieniowo-obrzękowe z grudkami i krostami na obwodzie lub ogniska rumieniowo-złuszczające z różnie nasilonym odczynem zapalnym – często występujące w pachwinach, zwłaszcza u mężczyzn (grzybica drobnozarodnikowa i grzybica strzygąca skóry gładkiej);
- sinoczerwone ogniska z otrębiastym złuszczaniem na kończynach dolnych i pośladkach – występujące głównie u kobiet z zaburzeniami endokrynologicznymi i zaburzeniami odporności (przewlekła grzybica skóry gładkiej).
Grzybica stóp:
- głównie maceracja naskórka, rumień i złuszczanie – najczęściej w przestrzeniach pomiędzy III i IV palcami stopy (odmiana międzypalcowa);
- ogniska rumieniowo-wysiękowe z licznymi pęcherzykami w okolicy śródstopia (odmiana potnicowa);
- rumieniowo-złuszczające ogniska z nadmiernie zrogowaciałym naskórkiem na podeszwach i bocznych częściach stopy (odmiana złuszczająca).
Drożdżyca błon śluzowych:
- białawe ogniska, tzw. mleczne naloty – po ich usunięciu pojawia się żywoczerwony rumień z nadżerkami;
- uczucie pieczenia, palenia i świądu.
- Kandydoza kątów ust (zajady):
- maceracja związana z częstym oblizywaniem ust;
- pęknięcia naskórka pokryte strupami, ze stanem zapalnym dookoła;
- bolesność zmian.
Wyprzenia drożdżakowe:
- ogniska zapalne, sączące, często pokryte białawym nalotem – pojawiające się w okolicach pach, pachwin, pośladków, okolic podsutkowych, pępka, fałdów brzusznych u osób otyłych oraz okolicy pieluszkowej u niemowląt;
- wykwitom nierzadko towarzyszą tzw. ogniska satelitarne na obwodzie, z grudkami i krostami.
Łupież pstry:
- liczne jasnobrązowe plamki z delikatnym złuszczaniem na skórze klatki piersiowej, szyi oraz kończyn górnych.
Jak diagnozuje się grzybicę skóry?
Diagnostyka w kierunku grzybicy skóry polega przede wszystkim na ocenie powstałych na ciele zmian. Dermatolog, oprócz dokładnego obejrzenia zmian skórnych, przeprowadza również szczegółowy wywiad z pacjentem. Czasami niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań: grzybice skóry i błon śluzowych mogą przypominać wiele innych schorzeń, wymagających nieco innego podejścia terapeutycznego. Wśród nich wymienia się m.in.:
- oglądanie zmian chorobowych w ciemnym pomieszczeniu w świetle lamp Wooda – w przypadku niektórych grzybic w świetle tej lampy obserwuje się ich charakterystyczne świecenie; łupież pstry świeci się na żółtobiało, z kolei grzybica drobnozarodnikowa na jasnozielono;
- badanie mykologiczne, wykonywane w specjalistycznych laboratoriach – zeskrobiny lub wymazy są oglądane pod mikroskopem oraz hodowane na specjalnych podłożach mikrobiologicznych; jeśli doszło do zakażenia, specjaliści po ok. 2–3 tygodnia mogą dostrzec wzrost chorobotwórczego grzyba.
Jak leczyć grzybicę skóry?
Leczenie pacjentów z grzybicą skóry polega najczęściej na stosowaniu preparatów zewnętrznych oraz odpowiednich leków doustnych. Kluczowe znaczenie ma przy tym dezynfekcja obuwia i bielizny oraz właściwa profilaktyka. Dezynfekcję warto wykonać zarówno na początku leczenia, jak i po jego zakończeniu. Zaleca się, by wykorzystywać do tego 10% roztwór formaliny oraz 1% i 0,5% roztwór chinoksyzolu. Najlepszym natomiast krokiem jest wymiana wskazanych rzeczy na nowe – aby skutecznie wyeliminować zarodniki grzybów.
Jednym z najnowszych sposobów walki z uprzykrzającą normalne funkcjonowanie przypadłością jest zabieg z użyciem lasera. Trwa krótko, nie wymaga znieczulenia i daje dobre efekty bez ryzyka wystąpienia komplikacji czy powikłań. Powszechność problemu grzybicy skóry sprawia, że coraz więcej polskich ośrodków oferuje różnego typu techniki jej leczenia. Laseroterapię wykonuje się w dużych klinikach i kameralnych gabinetach dermatologicznych, bowiem liczba pacjentów zainteresowanych leczeniem przy użyciu nowoczesnych systemów laserowych systematycznie rośnie.
Jak się przygotować do leczenia grzybicy skóry laserem?
Pacjent z grzybicą skóry bądź paznokci musi odpowiednio przygotować się do laserowego zabiegu. Przez 4 tygodnie przed wizytą u lekarza nie powinien się opalać – ani naturalnie, ani w solarium. Na tydzień przed laseroterapią nie należy poddawać się peelingom (złuszczać skóry). Istotne jest również wstrzymanie się od przyjmowania niektórych leków – w tym sterydów, antykoagulantów (leków obniżających krzepliwość krwi, takich jak np. aspiryna), ziół typu dziurawiec i nagietek oraz kremów z retinolem. Osoba zamierzająca przejść laserowy zabieg powinna odstawić wymienione leki na tydzień przed seansem. Może do nich wrócić po 2 tygodniach. Działaniu lasera poddaje się czystą skórę, dlatego przed zabiegiem należy zmyć z niej wszystkie kosmetyki. W dniu laseroterapii nie wolno spożywać alkoholu.
Na czym polega laseroterapia w przypadku leczenia grzybicy?
Terapia grzybicy z wykorzystaniem systemu laserowego polega na naświetlaniu skóry oraz tkanek okalających odpowiednio dobraną wiązką lasera. W polskich gabinetach przy leczeniu grzybicy skóry i paznokci często wykorzystuje się laser neodymowo-yagowy. Długość jego fali świetlnej oraz wielofunkcyjność pozwala na stosowanie systemu podczas różnych zabiegów z zakresu dermatologii i medycyny estetycznej. Skuteczną bronią w walce z grzybicą skóry jest również laser pulsacyjny. Urządzenie to jest coraz częściej wykorzystywane do leczenia schorzenia – przez wzgląd na swoją efektywność.
Zalecenia pozabiegowe
Pacjent po leczeniu grzybicy skóry lub paznokci przez dobę nie powinien stosować kosmetyków na skórę poddaną działaniu lasera. Należy unikać preparatów na bazie alkoholu, za to stosować środki natłuszczające skórę. Przez okres 14 dni nie należy korzystać z sauny i gorącej kąpieli. Przez tydzień zaleca się zrezygnować z intensywnych ćwiczeń fizycznych, a przez miesiąc nie należy się opalać. Terapia grzybicy skóry laserem wymaga udania się na wizytę kontrolną, podczas której specjalista oceni stan zdrowia pacjenta i podejmie decyzję o kontynuacji lub zakończeniu leczenia. Niektórzy lekarze zalecają poddanie się serii 5 zabiegów w odstępach 3–4-dniowych.
Przeciwwskazania do laserowego usuwania grzybicy skóry
Do głównych przeciwwskazań do laseroterapii zalicza się ciąża oraz okres połogu, zaburzenia krzepnięcia i cukrzyca. Kolejne powody to aktywne zmiany bakteryjne bądź wirusowe na skórze. Leczeniu z użyciem lasera nie powinni poddawać się również epileptycy, osoby z rozrusznikiem serca, a także ludzie ze zbyt mocną opalenizną, u których w wyniku terapii mogą wystąpić trwałe przebarwienia skórne.
Przeciwwskazania:
- ciąża oraz okres połogu,
- zaburzenia krzepnięcia,
- cukrzyca,
- epilepsja,
- rozrusznik serca,
- zbyt mocna opalenizna,
- aktywne zmiany bakteryjne bądź wirusowe na skórze.
Laserowe leczenie grzybicy – ceny w Polsce
Koszt laserowego leczenia grzybicy skóry mieści się w przedziale od ok. 150 zł do 500 zł za jeden zabieg. Średnia cena pojedynczej procedury to mniej więcej 308 zł.
Domowe sposoby leczenia grzybicy skóry – co warto wiedzieć?
Jednym z domowych sposobów na grzybicę skóry jest stosowanie przeciwgrzybicznego olejku z drzewa herbacianego. Niektóre źródła polecają także wykorzystywanie kwaśnych właściwości octu jabłkowego, który spowalnia rozwój grzybów. Również kurkuma jest wskazywana jako środek, który może sprawdzić się w leczeniu grzybicy – ze względu na jej działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Najskuteczniejszą natomiast formą leczenia grzybicy skóry jest taka terapia, która została w danym przypadku zatwierdzona przez specjalistę dermatologa.
Czy można całkowicie wyleczyć grzybicę skóry?
To choroba zakaźna, którą trudno wyleczyć, a nawet wyleczona niejednokrotnie wraca. Dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka, a w razie potrzeby – diagnostyka i leczenie. Potencjalną skuteczność terapii z całą pewnością podnosi konsultacja ze specjalistą. Samodzielne leczenie grzybicy skóry może tak naprawdę zaostrzyć problem, oddalając plan jej skutecznego wyeliminowania.
Grzybica to choroba, która lubi powracać – pamiętaj więc o powikłaniach!
Grzybicy skóry nie można lekceważyć – nie tylko dlatego, że może doprowadzić do martwicy tkanek, ale również z powodu jej zakaźności. Jeżeli potraktujemy ją jedynie jako defekt kosmetyczny i nie będziemy leczyć, narażamy na zakażenie wszystkich bliskich korzystających z tych samych przedmiotów, co my (ręczniki, odzież czy obuwie). Poza tym przypadłość ma tendencję do powracania, dlatego warto precyzyjnie stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego. Doskonale wiedzą o tym pacjenci, którzy bezskutecznie próbowali wszelkich sposobów, by pozbyć się tej nieestetycznej i bolesnej choroby skóry. To właśnie wśród nich dużym powodzeniem cieszy się laserowe leczenie grzybicy, a w poszukiwaniu dobrego specjalisty posługującego się nowoczesnym systemem są gotowi przejechać wiele kilometrów.
Polscy lekarze są świadomi rosnącego zapotrzebowania na skuteczną terapię grzybicy. Stopniowo przybywa gabinetów, w których schorzenie leczy się przy pomocy lasera, dzięki czemu zainteresowani tego typu zabiegami mają coraz większy wybór. Polskie ośrodki odwiedzają rodacy, ale i Brytyjczycy, Szwedzi czy Niemcy. Coraz chętniej leczą się u nas również Amerykanie i mieszkańcy innych krajów, w których opieka medyczna jest droga. Nasi specjaliści są świetnie wykształceni, mają doświadczenie i nowoczesne urządzenia medyczne. Przyjazd do Polski jest dla obcokrajowców nie tylko szansą na pozbycie się grzybicy skóry, ale i okazją do spędzenia urlopu wypoczynkowego w jednym z atrakcyjnych turystycznie polskich miast.
Jak zapobiegać grzybicy skóry?
Warto natomiast pamiętać o odpowiedniej profilaktyce, która może wyeliminować ryzyko rozwoju opisywanej przypadłości. Wśród sposobów zapobiegania grzybicy skóry wymienia się w szczególności następujące zasady:
- unikanie pożyczania cudzego obuwia;
- kupowanie bielizny wykonanej z naturalnych, przewiewnych materiałów;
- noszenie wygodnego, nieuciskającego obuwie wykonanego z naturalnych materiałów;
- codziennie zmienianie skarpetek i pozostałej bielizny;
- dokładne mycie i osuszanie stóp oraz fałd skórnych;
- niegłaskanie bezdomnych zwierząt (kotów, psów);
- używanie własnego ręcznika i własnych przyrządów do higieny, takich jak np. gąbka;
- niechodzenie gołą stopą na pływalniach, w łaźniach, saunach czy sanatoriach;
- stosowanie probiotyków w przypadku długotrwałej antybiotykoterapii.
Przy tym skuteczna profilaktyka polega zarówno na niedopuszczeniu do pierwszego zakażenia grzybicą, jak i na właściwej ochronie przed ponownym zakażeniem, po przeprowadzonym już leczeniu. Należy również pamiętać o tym, że grzyby „lubią” środowisko ciepłe i wilgotne. Dlatego właśnie warto unikać takich miejsc i nie stwarzać tym samym grzybom warunków do swobodnego rozwoju.
Flis E., Grzybica skóry, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73239,grzybice-skory [data dostępu: 28.09.2024 r.]
Opalińska M, Prystupa K, Stąpór W., Dermatologia praktyczna, PZWL, Warszawa 1997.
Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2011, tom 17, nr 4, s. 212–217.
Źródła:
- Flis E., "Grzybica skóry" (www.mp.pl), https://www.mp.pl/
- Opalińska M, Prystupa K, Stąpór W., "Dermatologia praktyczna", PZWL, Warszawa, 1997
- Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., "Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny", Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, tom 17, nr 4, 212-217, 2011