W procesie rozwoju jaskry dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia struktur nerwu wzrokowego, co prowadzi u pacjenta do powstania początkowo niezauważalnych ubytków w polu widzenia. W związku z nieodwracalnym charakterem powstałych zmian ważna jest odpowiednia profilaktyka i korekcja stanów, które często przyczyniają się do rozwoju jaskry.
Jednym z głównych i podstawowych czynników, które odpowiadają za destrukcję nerwu wzrokowego, jest nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Istnieje szereg sposobów, dzięki którym można uzyskać odpowiedniego stopnia normalizację ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Wyróżnić można m.in.:
- metody farmakologiczne, najczęściej w postaci regularnego stosowania leków w postaci kropli do oczu
- leczenie laserowe
- leczenie operacyjne - w tym sklerektomię głęboką.
Zabiegi operacyjne w przebiegu jaskry przeprowadza się u chorych, którzy m.in. nie tolerują leczenia zachowawczego oraz występuje u nich progresja zmian jaskrowych pomimo regularnego stosowania odpowiednich leków w maksymalnych dawkach. Leczenie operacyjne jaskry ma również zastosowanie u pacjentów, u których laseroterapia nie przyniosła pożądanego obniżenia ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Na czym polega leczenie jaskry metodą sklerektomii głębokiej?
Sklerektomia głęboka jest zabiegiem operacyjnym, w przebiegu którego dochodzi m.in. do usunięcia ściany zewnętrznej kanału Schlemma. Kanał Schlemma jest zatoką żylną twardówki, która umożliwia odpływ cieczy wodnistej z wnętrza gałki ocznej, co przekłada się odpowiednio na zmniejszenie ciśnienia. Sklerektomia głęboka ma zastosowanie w leczeniu zarówno jaskry pierwotnej z otwartym kątem przesączania, jak i wtórnej tzw. otwartego kąta przesączania.
Celem sklerektomii głębokiej jest również śródoperacyjne usunięcie fragmentu twardówki i wytworzenie w jej obrębie przestrzeni dekompresyjnej, do której przesącza się ciecz wodnista oka. Wpływa to na powstanie dodatkowych dróg jej krążenia i przekłada się pozytywnie na normalizację ciśnienia wewnątrzgałkowego. Powstały w wyniku operacji zbiornik służy dodatkowo jako rezerwuar w momencie nadmiaru cieczy wodnistej oka. Aby długotrwale utrzymać wytworzoną w obrębie twardówki przestrzeń dekompresyjną i zapobiec następczemu bliznowaceniu, zazwyczaj konieczne jest zastosowanie specjalnych wchłanialnych (SKGEL) lub niewchłanialnych (T-Flux) implantów.
W przebiegu sklerektomii głębokiej lekarz nie dokonuje otwarcia przedniej komory oka, więc nie dochodzi do pełnościennego przerwania struktur gałki ocznej. Operacje tego typu określane są mianem operacji niepenetrujących, w przeciwieństwie do operacji penetrujących, w przebiegu których dochodzi do pełnościennego przerwania ciągłości gałki ocznej. W związku z tym faktem zabieg sklerektomii głębokiej obarczony jest mniejszym ryzykiem rozwoju powikłań i komplikacji w postaci np. hipotonii czy krwawienia w porównaniu z zabiegiem trabekulektomii. Wszystko to sprawia, że sklerektomia głęboka uznawana jest za metodą bezpieczną i obarczoną znikomym ryzykiem wystąpienia powikłań.
Jak przebiega operacja sklerektomii głębokiej?
Procedura sklerektomii głębokiej jest zwykle wykonywana podczas operacji pod znieczuleniem miejscowym. Chirurg wykonuje niewielkie nacięcie w twardówce, a następnie usuwa fragment tkanki skleralnej, tworząc tym samym otwór lub mikroszczelinę. Dzięki temu umożliwia się odpływ płynu śródgałkowego, zmniejszając ciśnienie w oku i chroniąc nerw wzrokowy przed dalszym uszkodzeniem.
Po zabiegu pacjent może odczuwać niewielki dyskomfort oraz mieć zaczerwienione oko, które zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni. Ważne jest, aby regularnie kontrolować ciśnienie wewnątrzgałkowe po zabiegu i regularnie uczestniczyć w wizytach kontrolnych u okulisty w celu monitorowania postępu i skuteczności leczenia.
Zalecenia po zabiegu sklerektomii głębokiej
Po zabiegu na jaskrę metodą sklerektomii głębokiej istnieje kilka ważnych zaleceń, których powinno się przestrzegać w celu zapewnienia skutecznego procesu rekonwalescencji i minimalizowania ryzyka powikłań. Oto kilka zaleceń po zabiegu sklerektomii głębokiej:
-
Regularnie uczestnicz w wizytach kontrolnych u okulisty i przestrzegaj zaleceń dotyczących dalszego leczenia i opieki.
-
Dokładnie przestrzegaj harmonogramu i dawkowania przepisanych leków, takich jak krople do oczu lub inne leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne.
-
Przez pewien czas po zabiegu ogranicz aktywność fizyczną, która może zwiększać ciśnienie wewnątrzgałkowe, taką jak podnoszenie ciężkich przedmiotów czy forsowne ćwiczenia.
-
Nie pocieraj ani nie naciskaj na operowane oko, aby uniknąć ryzyka drażnienia lub uszkodzenia.
-
Przez określony czas po zabiegu unikaj zanurzania twarzy w wodzie, takiej jak baseny, jacuzzi czy gorące źródła, aby uniknąć ryzyka infekcji.
-
Noszenie okularów przeciwsłonecznych o odpowiedniej ochronie UV jest zalecane, aby chronić oczy przed silnym światłem słonecznym.
-
W razie konieczności dostosuj swoją dietę, aby wspierać zdrowie oczu i ogólną rekonwalescencję.
-
Ważne jest, aby nie przerywać leczenia ani nie zmieniać dawek przepisanych leków bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
-
Regularnie kontroluj ciśnienie wewnątrzgałkowe, zgodnie z zaleceniami lekarza, aby monitorować postęp i skuteczność leczenia.
Rola operacji jaskry w leczeniu
Należy mieć na uwadze, że zabiegi operacyjne w przebiegu jaskry często są metodą leczniczą, która znajduje zastosowanie dopiero w momencie nieskuteczności metod leczenia zachowawczego. Od skuteczności zastosowanego leczenia operacyjnego zależy dalszy postęp i dynamika jaskry, a celem tych operacji jest zahamowanie lub znaczne spowolnienie uszkodzenia struktur nerwu wzrokowego. Wprowadzenie odpowiednich procedur chirurgicznych może pomóc pacjentom w utrzymaniu zdrowego wzroku i poprawie jakości życia.
Źródła:
- Farideh Sharifipour, Shahin Yazdani, Mona Asadi, Azadeh Saki and Kouros Nouri-Mahdavi, "Modified Deep Sclerectomy for the Surgical Treatment of Glaucoma" (www.ncbi.nlm.nih.gov), National Library of Medicine, 2019
- K Mercieca, L Steeples & N Anand, "Deep sclerectomy for uveitic glaucoma: long-term outcomes" (www.nature.com), https://www.nature.com/, 2017
- Alessandro Rabiolo, Duncan Leadbetter, Pouya Alaghband, Nitin Anand, "Primary Deep Sclerectomy in Open-Angle Glaucoma: Long-Term Outcomes and Risk Factors for Failure" (www.sciencedirect.com), ScienceDirect, 2021
- Correia Barbosa R. , Gonçalves R., Bastos R., Alves Pereira S., Basto R., Viana AR, Tenedório P., "Trabeculectomy Vs Non‐penetrating Deep Sclerectomy for the Surgical Treatment of Open-Angle Glaucoma: A Long-Term Report of 201 Eyes" (www.dovepress.com), www.dovepress.com, 2023
- Sangtam T., Roy S., Mermoud A., "Outcome and Complications of Combined Modified Deep Sclerectomy and Trabeculectomy for Surgical Management of Glaucoma: A Pilot Study" (www.dovepress.com), www.dovepress.com, 2020