Leczenie operacyjne wodniaka jądra

            U noworodków i niemowląt płci męskiej jest najczęstszą wadą wrodzoną z jaką spotykają się chirurdzy dziecięcy. Rozpoznawany jest u około 5-6% noworodków a powodem gromadzenia się płynu surowiczego w obrębie osłonek jądra jest niezarośnięcie tzw. wyrostka pochwowego, który w okresie życia płodowego towarzyszy zstępującemu do moszny jądru. W warunkach prawidłowych po przejściu jądra do moszny wyrostek pochwowy zarasta. Jeśli tak się nie stanie i drożność wyrostka przetrwa po urodzeniu dziecka, wypełniony płynem z jamy otrzewnej utworzy on wodniaka jądra. Postępowaniem z wyboru jest wówczas obserwacja, gdyż większość zmian samoistnie ustępuje we wczesnym dzieciństwie. Z leczeniem operacyjnym chirurdzy wkraczają dopiero u chłopców powyżej drugiego roku życia i zwykle postępowanie sprowadza się do tak zwanej fenestracji czyli wycięcia okienka w jego ścianie. W każdym przypadku należy jednak odszukać i podwiązać wyrostek pochwowy tak aby zamknąć łączność z jamą brzucha (jamą otrzewnej). Pozostawienie drożnego wyrostka pochwowego spowoduje nawrót wodniaka.

            U chłopców i mężczyzn wodniak jądra ma charakter nabyty i może być powikłaniem zapalenia jądra, najądrza lub wynikiem urazu. Niekiedy towarzyszy nowotworom jądra. Pojawia się czasami po operacji przepukliny pachwinowej lub po laparoskopowej operacji żylaków powrózka nasiennego. Przyczyną powstawania wodniaka nabytego jest zaburzenie równowagi między powstawaniem a wchłanianiem płynu przez osłonkę pochwową jądra. Zdecydowana większość wodniaków nabytych ma jednak nieustaloną przyczynę. Wodniak nabyty wymaga leczenia operacyjnego. W wyjątkowych sytuacjach wykonywana jest punkcja, czyli nakłucie i aspiracja płynu. W leczeniu chirurgicznym najczęściej stosowane są metody Winkelmanna oraz Bergmanna. Operacja Winkelmanna polega na wypreparowaniu wodniaka, ewakuacji zgromadzonego w nim płynu i odpowiednim wywinięciu osłonek, których brzegi są odpowiednio zszywane. W czasie zabiegu sposobem Bergmanna chirurg wycina nadmiar osłonek jądra a następnie zakłada szew na ich brzegi. Druga z opisanych metod najczęściej wykorzystywana jest w leczeniu wodniaków o grubych, twardych, zbliznowaciałych ścianach oraz osiągających duże rozmiary.

         Właściwe postępowanie obejmujące leczenie operacyjne jest niezwykle istotne ze względu na ryzyko powikłań wodniaka jądra. Pozwala uwolnić pacjenta od bólu, dyskomfortu związanego z obecnością zmiany, szczególnie gdy osiąga ona duże rozmiary i utrudnia pacjentowi chodzenie oraz pogarsza komfort życia. Należy również pamiętać, że płyn niekorzystnie wpływa na wytwarzanie plemników a w skrajnych przypadkach prowadzić może do zaniku jądra, niedokrwienia oraz niepłodności. Aby uniknąć tak groźnych powikłań należy zawsze myśleć o leczeniu chirurgicznym wodniaka. Według dr hab. n. med. Wojciecha Szewczyka z I Katedry i Kliniki Urologii ŚAM w Katowicach jedynym radykalnym sposobem postępowania w przypadku wodniaka jądra jest właśnie leczenie operacyjne. Zabiegi przeprowadzane są w każdym oddziale urologii a prawidłowe ich wykonanie gwarantuje praktycznie stuprocentową skuteczność leczenia.