Leczenie przykurczu palców stopy w chorobie Dupuytrena

Czym jest choroba Dupuytrena?

Choroba Dupuytrena została nazwana od nazwiska francuskiego lekarza, który jako pierwszy w 1831 roku opisał deformację ręki, spowodowaną bliznowaceniem rozcięgna i wciągnięciem zginaczy palców. Często stosowaną nazwą zamienną jest właśnie przykurcz Dupuytrena. W medycznej klasyfikacji należy ona do fibromatoz - chorób, polegających na nadmiernym włóknieniu struktur powięziowych. Fibromatozy mają charakter łagodny i przewlekle postępujący, lecz niekiedy proces może przybierać postać agresywną, charakteryzującą się szybkim narastaniem zmian chorobowych i tendencją do powstawania wznów miejscowych po zastosowanym leczeniu.

Jak podają Hindoch, McGrouther i Bayat w pracy "Epidemiological evaluation of Dupuytren's disease incidence and prevalence rates in relation to etiology. Hand", przykurcz Dupuytrena występuje siedmiokrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Choroba jest uwarunkowana genetycznie, dotyczy prawie wyłącznie rasy białej, zwłaszcza Skandynawów (bywa nazywana “chorobą Wikingów”). Z tego powodu nie jest to też rzadkie schorzenie w Polsce: według autorów pracy "Współistnienie choroby Ledderhose’a z przykurczem Dupuytrena", cierpi na nią około 2% dorosłych Polaków.

Do zidentyfikowanych czynników ryzyka, mogących powodować rozwój przykurczu należą:

• cukrzyca,
• hipercholesterolemia,
• padaczka,
• palenie tytoniu,
• spożywanie alkoholu,
• uraz.

Objawy przykurczu palców u nóg w chorobie Dupuytrena

Choroba ta postępuje z wiekiem, jej przebieg i szybkość jest zmienna, objawy najczęściej doskwierają pacjentom po 40-tym roku życia. Typowe objawy to utrudnione wyprostowanie palców. W przebiegu przykurczu mogą występować objawy towarzyszące, jak obniżenie czucia w obrębie opuszek palców i zaburzenia ukrwienia.

Objawy przykurczu palców stopy w chorobie Dupuytrena mogą obejmować:

• Zgrubienia i guzki pod skórą – na początku choroby mogą pojawić się twarde, podskórne guzki na stopie, najczęściej w okolicy palców.
• Stopniowy przykurcz palców – z czasem dochodzi do skrócenia ścięgien i tkanek, co powoduje trudności w prostowaniu palców.
• Ból i dyskomfort – w miarę postępu choroby, mogą pojawić się dolegliwości bólowe, zwłaszcza podczas chodzenia.
• Zaburzenia ruchomości – ograniczenie możliwości pełnego prostowania palców, co utrudnia normalne poruszanie się.
• Deformacja stopy – w zaawansowanych stadiach, przykurcz palców prowadzi do widocznej deformacji stopy i zmienia sposób chodzenia.

Metody leczenia przykurczu palców stopy

W zależności od postępu, chorobę Dupuytrena dzieli się na stadia - leczenie operacyjne wskazane jest dopiero w stadiach zaawansowanych. Podstawą rozpoznania jest badanie fizykalne, w którym stwierdza się twarde, guzowate, nieruchome, niebolesne twory podskórne na podeszwowej powierzchni stóp, najczęściej od ich strony wewnętrznej. Skóra ponad tymi guzami nie jest przesuwalna. Badanie można uzupełnić o USG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Leczenie zachowawcze

Próby leczenia nieoperacyjnego przykurczu Dupuytrena - w postaci stosowania ultradźwięków, naświetlań promieniami Roentgena - nie przynoszą rezultatów, a w przypadku stosowania intensywnej fizykoterapii mogą powodować nawet zwiększenie dolegliwości i postęp przykurczu.

Leczenie zachowawcze choroby Dupuytrena polega na metodach niefarmakologicznych i niechirurgicznych, które mają na celu spowolnienie postępu choroby oraz złagodzenie jej objawów.

Leczenie zachowawcze choroby Dupuytrena obejmuje:

• fizjoterapię, której celem jest utrzymanie ruchomości palców,
• stosowanie szyn ortopedycznych, które pomagają wyprostować palce,
• iniekcje steroidowe łagodzące ból i stan zapalny.

Dodatkowo, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne mogą pomóc w redukcji dolegliwości, a zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak terapia cieplna, wspierają elastyczność tkanek.

Leczenie chirurgiczne

Dotychczasowe leczenie przykurczu Dupuytrena jest najczęściej operacyjne i polega na usunięciu patologicznej tkanki - wycięciu rozcięgna podeszwowego. Co ważne, leczenie operacyjnie nie wyklucza jednak nawrotu choroby już po 12 miesiącach. Jak podają van der Veer, Hamburg, de Gast i Niessen w pracy "Recurrence of plantar fibromatosis after plantar fasciectomy: single-center long-term results", odsetek nawrotów choroby sięga 60% i jest zależny od radykalności operacji (im większa część rozcięgna jest usunięta, tym niższy odsetek nawrotów).

Część ośrodków zaleca - uzupełniającą do leczenia operacyjnego - radioterapię okolicy operowanej, co ma zmniejszyć częstość występowania nawrotów. Jeżeli przykurcz dotyczy obu stóp, leczenie operacyjne jest dwuetapowe - drugą stopę operuje się po upływie kilku-, kilkunastu tygodni.

Nowoczesne metody

Na rynku europejskim został w 2011 roku zarejestrowany preparat enzymatyczny do wstrzyknięć dostawowych, Xiapex - zawiera on enzym rozpuszczający nadmiar kolagenu, którego nieprawidłowa synteza stanowi biochemiczne podłoże choroby. Enzym, który rozkłada włókniste tkanki przykurczu, wstrzykuje się bezpośrednio do zmienionego obszaru. Po zmiękczeniu tkanek lekarz delikatnie prostuje palec. Jest to szybka i skuteczna metoda o minimalnej inwazyjności.

Inną możliwością jest aponeurotomia igłowa – to mało inwazyjny zabieg, podczas którego specjalista używa igły do przecięcia zgrubiałych włókien pod skórą, co pozwala na natychmiastowe wyprostowanie palca. Zabieg ten można wykonać w gabinecie bez konieczności znieczulenia ogólnego.

Kiedy operacja jest konieczna?

Operacja jest konieczna w przypadku choroby Dupuytrena, gdy przykurcz palców staje się na tyle zaawansowany, że znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Główne wskazania do operacji to:

• Znaczne ograniczenie ruchomości palców – gdy palce nie mogą być w pełni wyprostowane, co utrudnia chodzenie.

• Postępujący przykurcz – gdy choroba szybko postępuje i inne metody leczenia, takie jak fizjoterapia czy iniekcje, nie przynoszą poprawy.

• Ból i dyskomfort – jeśli pacjent odczuwa silny ból lub znaczny dyskomfort związany z przykurczem.

• Nieskuteczność leczenia zachowawczego – gdy leczenie niefarmakologiczne, takie jak szyny ortopedyczne, fizjoterapia czy iniekcje kolagenazy, nie przynoszą efektów lub przykurcz powraca.