Metody leczenia torbieli włosowej

Czym jest torbiel włosowa?

Torbiel pilonidalna (łac. cystis pilonidalis) jest przypadłością, występującą głównie u ludzi młodych. Dotyka ona około 0,7% populacji i występuje 3-4 razy częściej u mężczyzn. Patomechanizm jej powstawania nie został jak dotąd dobrze poznany. Wiadomo jednak, że do czynników, które sprzyjają powstawaniu zatoki włosowej zaliczamy nadmierną potliwość, otyłość, zaniedbania higieniczne oraz urazy, np. otarcia wywoływane przez bieliznę. 

Najczęstszym objawem torbieli włosowej jest występowanie bolesnego guza w okolicy krzyżowej - jest to efekt wytworzenia się stanu zapalnego. Bardzo często towarzyszy mu wypływanie ropnej wydzieliny. Ponadto w ostrym stanie mogą pojawić się gorączka oraz dreszcze. W przypadku fazy przewlekłej mogą być wyczuwalne jedynie zagłębienia lub niewielkie otworki.

Jak powstaje torbiel włosowa?

Nie udało się jeszcze wskazać i sprecyzować głównych przyczyn powstawania torbieli włosowej, jednak faktem jest, że cierpią na nią głównie otyli mężczyźni. Do jej tworzenia przyczynia się również obfite owłosienie ciała (przede wszystkim zagrożone są osoby posiadające ciemne, grube włosy), czy wzmożona potliwość. Brak prawidłowej higieny osobistej, zwłaszcza u osób posiadających głęboką bruzdę pośladkową lub też prowadzących siedzący tryb życia, również przyczynia się do powstawania torbieli pinoidalnej. Powstawaniu jej sprzyjają również mikrourazy okolicy krzyżowo- guzicznej, ciepło, wilgoć oraz brak dostępu powietrza, co sprzyja namnażaniu się bakterii beztlenowych. Istnieje również teoria, że powstawanie torbieli jest spowodowane wrodzonymi zmianami, które nie uaktywniają się od razu, a dają o sobie znać dopiero w wieku późniejszym.

Najczęstsze przyczyny powstawania torbieli włosowej to:

• brak higieny,
• nadmierna otyłość,
• siedzący tryb pracy i życia,
• wrażliwa skóra,
• nadmierne pocenie się,
• choroby metaboliczne,
• choroby przewlekłe,
• cukrzyca,
• leki immunosupresyjne, które znacznie obniżają odporność organizmu.

Objawy zatoki włosowej

Torbiel włosowa powstaje w górnych partiach bruzdy międypośladkowej, najczęściej w okolicy kości ogonowej. Torbiel najczęściej występuje pod postacią guza, który jest wypełniony ropą oraz włosami. Zmianie towarzyszy:

• zaczerwienienie tkanek,
• bolesność,
• wycieki ropne i śluzowe z zajętych okolic.

Stanowi ostremu może towarzyszyć gorączka oraz dreszcze. Niestety objawy te są często ignorowane przez pacjentów, co powoduje znaczne rozrastanie się torbieli. W wyniku braku leczenia pojawiają się ropnie wtórne oraz przetoki, zajmujące coraz większe obszary i mogące penetrować aż do kości.

Leczenie torbieli włosowej – jakie metody są dostępne?

W zależności od fazy choroby - ostrej lub przewlekłej czy też ewentualnego nawrotu schorzenia, mamy do wyboru różne sposoby terapii. Standardowo metody leczenia możemy podzielić na nieoperacyjne lub operacyjne.

Metody nieoperacyjne leczenia torbieli

Debridement

Pierwszym typem terapii torbieli włosowej jest debridement. Polega on na poszerzeniu ujścia zatoki włosowej i dokładnym oczyszczeniu kanału torbieli. Technikę tą poleca się w przypadku niepowikłanych cyst pilonidalnych, przed wytworzeniem się ropnia, zwłaszcza u kobiet.

Zastosowanie 40% lub 80% roztworu fenolu

Kolejną nieoperacyjną metodą jest zastosowanie 40% lub 80% roztworu fenolu. Zabieg polega na oczyszczeniu torbieli ze wszystkich włosów oraz martwych tkanek, a następnie podanie do jej światła opisywanej substancji. Niestety z racji toksyczności fenolu i częstego uszkadzania skóry w okolicy wstrzyknięcia, metoda ta jest coraz rzadziej stosowana. W niektórych gabinetach stosowana jest również krioterapia, której zadaniem jest miejscowe wymrożenie zmiany. Skuteczność tej terapii jest jednak kontrowersyjna i często dochodzi do nawrotów.

Metody operacyjne leczenia torbieli

Najczęściej wybieraną metodą leczenia torbieli włosowej jest zabieg operacyjny.

Oszczędne wycięcie

Pierwszym typem procedury jest oszczędne wycięcie. Można ją zastosować w przypadku przewlekłych, niepowikłanych cyst pilonidalnych, a także niektórych nawrotowych. Polega na całkowitym wycięciu torbieli torbieli wraz z przetokami, prowadząc cięcie bocznie od linii przyśrodkowej. Następnie zszywa się powstałą ranę. Procedura ta może zostać wykonana ambulatoryjnie, jednak bardzo często przeprowadza się ją w warunkach szpitalnych. Według badań, skuteczność tej metody waha się w granicach 80-85%.

Nacięcie torbieli wraz z marsupinalizacją

Kolejną metodą operacyjną jest nacięcie torbieli wraz z marsupinalizacją. Zabieg polega na otwarciu kanału zatoki włosowatej i dokładnym wyłyżeczkowaniu znajdujących się w niej tkanek. Następnie kanał zszywa się z brzegami rany i pozostawia do zagojenia. Wygojenie rany trwa przeważnie ok. 6 tygodni a odsetek nawrotów waha się w granicach 5-15%.

Rozległe wycięcie

Najbardziej inwazyjną metodą, stosowaną zwłaszcza w nawrotowych i powikłanych torbielach włosowatych, jest rozległe wycięcie. Chirurg dokonuje usunięcia całej torbieli wraz z kanałem oraz dodatkowym marginesem zdrowych tkanek. Zazwyczaj konieczne jest wykonanie plastyki aby zamknąć powstały ubytek. Ten rodzaj zabiegu wykonywany jest w warunkach szpitalnych i wymaga kilkudniowej hospitalizacji pacjenta.

Zabieg SiLaT

Laserowa ablacja torbieli włosowej (z ang. sinus laser therapy – SiLaT) to nowoczesna, małoinwazyjna metoda chirurgiczna, której celem jest usunięcie zawartości torbieli, takich jak włosy, bakterie, ropa i ziarnina. Zabieg ten sprzyja procesowi gojenia, a w rezultacie zamknięciu się jamy torbieli. Jedną z głównych zalet tej techniki jest fakt, że interwencja chirurgiczna jest ograniczona wyłącznie do obszaru torbieli, co minimalizuje rozległość rany. Dzięki temu nacięcia są niewielkie, a proces gojenia trwa zazwyczaj od 4 do 6 tygodni. Dodatkowo, mała ingerencja w tkanki zapewnia doskonały efekt kosmetyczny – pośladki zachowują naturalny wygląd bez widocznych zmian.

Zabieg Bascom Cleft Lift

Zabieg Bascom Cleft Lift to chirurgiczna metoda leczenia torbieli włosowej, która jest często stosowana w przypadkach nawracających lub skomplikowanych zmian. Celem zabiegu jest całkowite usunięcie zmienionej chorobowo tkanki, a następnie zamknięcie rany w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko nawrotu choroby.

Operacja polega na wycięciu torbieli wraz z przylegającymi zakażonymi tkankami. Następnie chirurg przesuwa zdrową skórę i tkankę podskórną w sposób, który zmienia naturalną fałdę międzypośladkową (szczelinę), dzięki czemu obszar ten staje się bardziej płaski. Zmniejsza to ryzyko gromadzenia się włosów i zanieczyszczeń, co jest jedną z głównych przyczyn nawracających torbieli włosowych.

Zabieg Bascom Cleft Lift charakteryzuje się szybszym gojeniem w porównaniu do innych metod chirurgicznych, ponieważ rana nie jest zostawiana otwarta, lecz zamykana, co sprzyja lepszemu efektowi kosmetycznemu i mniejszemu dyskomfortowi dla pacjenta. Dzięki temu operacja ta ma wysoką skuteczność i minimalizuje ryzyko nawrotów.

Leczenie farmakologiczne torbieli włosowej – czy leki mogą pomóc?

Leczenie farmakologiczne torbieli włosowej może być stosowane w określonych przypadkach, jednak zazwyczaj pełni rolę wspomagającą. Torbiel włosowa, będąca przewlekłym schorzeniem, często wymaga interwencji chirurgicznej, aby skutecznie usunąć zmienioną tkankę. Leki nie są w stanie całkowicie wyleczyć torbieli, ale mogą złagodzić objawy lub zapobiec rozwojowi infekcji.

W przypadkach, gdy dochodzi do stanu zapalnego lub infekcji, lekarz może zalecić antybiotyki, aby kontrolować zakażenie. Leki przeciwbólowe są również pomocne w łagodzeniu bólu związanego z torbielą. Miejscowe preparaty przeciwzapalne mogą zmniejszyć obrzęk i zaczerwienienie.

Mimo że leczenie farmakologiczne może złagodzić objawy, nie jest trwałym rozwiązaniem. W większości przypadków konieczne jest usunięcie torbieli chirurgicznie, aby uniknąć nawrotów i dalszych komplikacji.

Czy torbiel pilonidalną można operować w ramach NFZ?

Nie należy bagatelizować powstałej torbieli włosowatej, ze względu na duże ryzyko powikłań. Im wcześniej zostanie podjęta terapia tym większe szanse na jej całkowite wyleczenie bez konieczności wykonywania rozległych wycięć. Leczenie cysty pilonidalnej jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.