Leczenie wad zgryzu

Dziedziną stomatologii, która zajmuje się leczeniem wad zgryzu, jest ortodoncja. Zajmuje się ona zarówno rozpoznawaniem, leczeniem, jak i kontrolą całego procesu. 

Wady zgryzu wynikać mogą z różnych przyczyn, wśród których wymienić należy nieprawidłowy rozwój poszczególnych zębów, co zaburza ich wzrost i symetrię  w jamie ustnej. W wyniku nieprawidłowości w obrębie łuków zębowych dochodzić może do utraty styków zębów górnych z dolnymi. Jednymi z najpoważniejszych przyczyn wad zgryzu są zmiany prawidłowego kształtu szczęki i żuchwy. W zależności od stopnia zaawansowania wady, preferowana jest inna metoda lecznicza.

Przyczyny powstawania wad zgryzu

Przyczyny wad zgryzu mogą być różne. Najrzadziej są to wady dziedziczne, których powstawanie rozpoczyna się nawet w pierwszej fazie ciąży. Sama matka może przyczynić się do pojawienia się omawianych schorzeń - poprzez palenie tytoniu, pracę w szkodliwych warunkach, zbytni stres, używanie alkoholu, chorowanie na grypę, używanie zbyt dużej ilości leków czy zbytnie narażenie na promieniowanie urządzeń RTV. Kolejne niebezpieczeństwo pojawienia się wad zgryzu powstaje w momencie porodu - zwłaszcza tego kleszczowego lub twarzyczkowego (na szczęście jest ono rzadkie). Jednakże główne powody schorzenia są inne. Zalicza się do nich złe nawyki utrwalone od pierwszych dni życia: zbyt częste ssanie palca, smoczka czy poduszki, częste oddychanie przez usta, wkładanie języka między zęby, złe ssanie pokarmów czy ssanie dolnej wargi. Do tego dochodzi próchnica oraz urazy takie jak złamanie szczęki żuchwy czy utrata zębów.

Wady zgryzu - rodzaje

Wady zgryzu można sklasyfikować na kilka różnych rodzajów, w zależności od ich charakterystyki i lokalizacji. Oto najważniejsze z nich:

• Zgryz krzyżowy - przedni zgryz krzyżowy, boczny zgryz krzyżowy.

• Zgryz otwarty - przedni zgryz otwarty, boczny zgryz otwarty.

• Zgryz głęboki - górne siekacze pokrywają więcej niż jedną trzecią dolnych siekaczy przy zamknięciu szczęk.
• Zgryz przewieszony - górne siekacze nadmiernie nachodzą na dolne siekacze.
• Zgryz prosty - zęby górne i dolne stykają się normalnie, ale mogą występować inne problemy, np. nieprawidłowe ustawienie pojedynczych zębów.
• Zgryz przodozgryz - dolne siekacze wystają przed górnymi siekaczami, co może być wynikiem nadmiernego wzrostu żuchwy lub niedostatecznego wzrostu szczęki.
• Zgryz przodożuchwowy - dolna szczęka wysunięta jest do przodu w stosunku do górnej szczęki.
• Zgryz tyłozgryz - górne siekacze są wysunięte znacznie do przodu w stosunku do dolnych siekaczy.
• Stłoczenia zębów - brak wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym, co powoduje, że zęby są przesunięte, nachodzą na siebie lub są obrócone.
• Szparowatość - nadmiar miejsca między zębami, prowadzący do powstawania szpar.

Objawy wad zgryzu

Estetyczne problemy

• Krzywe zęby
• Przestrzenie między zębami (diastemy)
• Zęby stłoczone
• Asymetria twarzy

Funkcjonalne problemy

• Trudności w żuciu
• Trudności w mówieniu
• Trzaski i bóle stawów skroniowo-żuchwowych

Problemy zdrowotne

• Bóle głowy i szyi
• Zużycie zębów (ścieranie)
• Choroby dziąseł

Diagnostyka wad zgryzu

Diagnostyka wad zgryzu jest kluczowym krokiem w procesie leczenia ortodontycznego, pozwalającym na dokładne określenie rodzaju, stopnia i przyczyn problemów z zgryzem. Oto metody stosowane w diagnostyce wad zgryzu:

• konsultacja ortodontyczna,
• badania radiologiczne (RTG, tomografia),
• modele diagnostyczne.

Na czym polega leczenie wad zgryzu u dorosłych?

Leczenie wad zgryzu u dorosłych, poza oczywistymi korzyściami natury kosmetycznej, wiąże się również z poprawą stanu zdrowia jamy ustnej. Obecność wzajemnie nakładających się na siebie zębów, w związku z utrudnionym procesem ich czyszczenia, sprzyja m.in. rozwojowi próchnicy i stanów zapalnych jamy ustnej. Zaburzenie wzajemnych stosunków osi zębów sprzyja natomiast zaburzeniu procesu żucia, nieprawidłowemu ścieraniu się powierzchni zębów, a także dodatkowo stać się może przyczyną przewlekłych bólów szyi i okolicy stawów skroniowo-żuchwowych.

Aparaty ortodontyczne ruchome

Jedną z metod leczenia wad zgryzu u dorosłych jest zastosowanie tzw. aparatów ortodontycznych. Można je podzielić na dwie główne grupy: aparaty ruchome i aparaty stałe. Aparaty ortodontyczne ruchome, czyli wyjmowalne, znajdują zastosowanie w leczeniu wad zgryzu głównie u dzieci i młodzieży, a ich skuteczność zależy w dużej mierze od współpracy pacjenta z lekarzem.

Aparaty ortodontyczne stałe

W przypadku osób dorosłych, u których doszło już do wykształcenia się uzębienia stałego, zastosowanie znajdują głównie stałe aparaty ortodontyczne, który pozwala na precyzyjną korekcję wybranych wad zgryzu zarówno w obrębie żuchwy, jak i szczęki pacjenta. W przypadku próby korekcji wady zgryzu za pomocą aparatu stałego pacjent powinien w szczególny sposób dbać o higienę jamy ustnej, gdyż resztki spożytego pokarmu często mają tendencję do gromadzenia się  w okolicach zaimplementowanych elementów.

Leczenie chirurgiczne

W przypadku bardziej zaawansowanych wad zgryzu, często o podłożu genetycznym, które związane są z zaburzeniami rozwoju żuchwy czy szczęki, często oprócz leczenia ortodontycznego wymagane jest leczenie chirurgiczne. Leczenie wad zgryzu u dorosłych z zastosowaniem zarówno metod ortodontycznych, jak i chirurgicznych, nazywane bywa również leczeniem zespołowym. Rola chirurga twarzowo-szczękowego sprowadza się w tych przypadkach do operacyjnej korekcji kształtu i wzajemnych stosunków anatomicznych kości twarzoczaszki. Rozległe zabiegi operacyjne w obrębie twarzoczaszki, poza korzyściami w postaci poprawy profilu twarzy czy samego zgryzu, niejednokrotnie wpływają pozytywnie na proces mowy czy żucia, ułatwiając w ten sposób codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Kompensacja ortodontyczna (kamuflaż ortodontyczny)

U niektórych wybranych pacjentów, często z przeciwwskazaniami do przeprowadzenia zabiegu operacyjnego, korzystne rezultaty przynieść może odpowiednia zmiana orientacji przestrzennej zębów. Manipulując ułożeniem zębów możliwe jest osiągnięcie znacznej poprawy kontaktu powierzchni zębowych. Procedura taka zwana jest kompensacją ortodontyczną i w trakcie jej przebiegu dochodzi zazwyczaj do usunięcia niektórych zębów z równoczesnym przesunięciem pozostałych. Kompensacja ortodontyczna nie koryguje wady kostnej, która w znacznym stopniu determinuje stopień i złożoność wady zgryzu u dorosłych, ale umożliwia poprawę jakości życia u tych pacjentów, którzy z jakiegoś powodu nie mogą przebyć  odpowiedniego zabiegu.

Leczenie wady zgryzu, w zależności od stopnia jej zaawansowania, wynosić może w Polsce nawet od 8 do 12 tyś. zł, co ma miejsce często w przypadku jednocześnie obecnej wady kostnej.