Leczenie zakażenia Clostridium difficile metodą transplantacji flory fekalnej

Ludzki przewód pokarmowy zamieszkuje nawet do 1000 gatunków niegroźnych, niechorobotwórczych bakterii. Drobnoustroje te odgrywają ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, m.in. biorąc udział w procesach trawienia pokarmu czy syntezie niektórych niezbędnych człowiekowi substancji, takich jak witamina K. Istotne znaczenie ma również fakt, że w obecności tych sprzyjających bakterii utrudniony jest rozrost w świetle jelita gatunków chorobotwórczych dla człowieka. 

W przypadku zapadnięcia na infekcję bakteryjną, wdrażana jest zwykle antybiotykoterapia. Zwalcza ona niestety nie tylko patogen chorobotwórczy, ale i florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Natura nie lubi próżni: w takim wypadku istnieje zwiększone ryzyko nadmiernego rozrostu kolonii Clostridium difficile - bakterii powodującej m.in. przewlekłe biegunki oraz rzekomobłoniaste zapalenie jelit.

Zastosowanie transplantacji flory fekalnej w leczeniu infekcji Clostridium difficile

Terapia zakażeń, powodowanych przez C. difficile, opiera się na zastosowaniu antybiotyków takich jak wankomycyna i metronidazol. Preparaty te są jednak dość kosztowne, poza tym nie u wszystkich chorych przy ich pomocy udaje się doprowadzić do wyleczenia.

Alternatywną opcję terapeutyczną w leczeniu omawianych zakażeń stanowi transplantacja flory fekalnej. Pierwsze formy tej terapii były stosowane już na początku naszej ery w Chinach. Najstarsze opisy techniki, przypominające dzisiejsze standardy leczenia transplantacją flory fekalnej, pochodzą z 1958 r.

Choć sama nazwa może wywoływać nieprzyjemne skojarzenia, leczenie niepatogennymi bakteriami przebiega z zachowaniem odpowiednich warunków higienicznych. Próbka kału, która ma być przekazana biorcy, przechodzi odpowiednie rozdrobnienie i oczyszczenie. Osoba będącą dawca może być krewnym chorego lub człowiekiem zupełnie obcym - istotne jest to, aby dawca był w pełni zdrowy (przed przeszczep przeprowadzane są badania na m.in. obecność zakażenia wirusem HIV, HBV, HCV oraz infekcje pasożytnicze).

Przed wprowadzeniem materiału istnieje konieczność oczyszczenia jelit pacjenta celem wyprowadzenia z ciała jak największej liczby drobnoustrojów. Kolejny etap stanowi wprowadzenie do wnętrza organizmu przygotowanego materiału. Odbywa się to zwykle w trakcie kolonoskopii bądź poprzez wykonanie wlewu do jelita grubego, możliwe jest także podanie preparatu do struktur dwunastnicy przy pomocy sondy. W niektórych krajach przygotowywane są kapsułki, które są potem połykane przez pacjenta.

Zasadniczym celem transplantacji bakterii fekalnych jest odbudowa populacji niechorobotwórczych drobnoustrojów, które cechują się wpływem hamującym na rozwój groźnych patogenów. Badania naukowe pokazują, że metoda cechuje się wysokim odsetkiem skuteczności. W publikacji "Systematic Review of Intestinal Microbiota Transplantation (Fecal Bacteriotherapy) for Recurrent Clostridium difficile Infection" kanadyjscy badacze dokonali przeglądu dostępnych prac opisujących zastosowanie techniki, uwzględnione zostały dane dotyczące 317 pacjentów. Okazało się, że metoda pozwoliła uzyskać wyleczenie aż u 92% chorych.

Co ciekawe, transplantacja ludzkich bakterii może okazać się przydatna w leczeniu innych jednostek chorobowych. Pojawiają się doniesienia sugerujące przydatność metody w terapii m.in. zespołu jelita drażliwego, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego czy przewlekłych zaparć.

Opracowano na podstawie: www.thefeacaltransplantfoundation.com; Gough E., Shaikh H., Manges A.R., "Systematic Review of Intestinal Microbiota Transplantation (Fecal Bacteriotherapy) for Recurrent Clostridium difficile Infection", Clin Infect Dis. (2011) 53 (10): 994-1002. doi: 10.1093/cid/cir632; Brandt J.L., "Fecal Transplantation for the Treatment of Clostridium difficile Infection", Gastroenterol Hepatol (N Y). 2012 Mar; 8(3): 191-194