Leczenie zaniku nerwu wzrokowego komórkami macierzystymi

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia, obecnie na świecie ponad 284 mln ludzi zmaga się z ciężkim upośledzeniem wzroku, z czego 39 mln osób jest zupełnie niewidoma, a wśród nich 82% to chorzy po 50 roku życia. Wśród wielu chorób, jakie przyczyniają się do pogorszenia lub całkowitej utraty wzroku jest także zanik nerwu wzrokowego. 

Gdy najpierw dochodzi do uszkodzenia włókien nerwowych siatkówki, a dopiero potem włókien nerwu wzrokowego, mówi się o zaniku wstępującym, natomiast w przypadku zmian patologicznych w oczodole, powodujących uszkodzenie nerwu wzrokowego, mamy do czynienia z zanikiem zstępującym. Przyczyną zaniku nerwu wzrokowego może być jego zapalenie, ale także takie choroby, jak jaskra, tarcza zastoinowa czy zwyrodnienie siatkówki.

Odkrycie komórek macierzystych

Leczenie zaniku nerwu wzrokowego komórkami macierzystymi daje coraz lepsze rezultaty na całym świecie i jest nadzieją dla wielu chorych. Komórki te odkrył w 1981 roku brytyjski naukowiec, Martin John Evans, za co otrzymał Nagrodę Nobla. Najpierw pozyskiwane były ze szpiku, a obecnie z części pępowiny nazywanej galaretą Whartona. Usuwa się z niej naczynia krwionośne, a następnie dokonuje się wyizolowania z pępowiny komórek macierzystych. Proces ten zajmuje około 2 miesięcy. Obecnie najczęściej stosowaną metodą pobierania komórek macierzystych jest pozyskiwanie ich z tkanki tłuszczowej. Fakt ten wynika z dostępności i bogactwa komórek macierzystych w tkance tłuszczowej oraz prostoty procedury ich pozyskiwania.

Tradycyjne terapie i ich ograniczenia

Leczenie zaniku nerwu wzrokowego nie jest łatwym zadaniem i jeszcze niedawno stosowane terapie nie przynosiły zadowalających rezultatów. Kluczowym celem w leczeniu jest zahamowanie procesu obumierania włókien nerwowych i próba odtworzenia ich funkcji. W tradycyjnych metodach terapii skupiano się na poprawie procesów metabolicznych w uszkodzonej tkance za pomocą witamin B2 i B6, stymulatorów biogennych lub enzymów i starano się poprawić przepływ krwi w naczyniach. Leczenie zaniku nerwu wzrokowego komórkami macierzystymi dało zupełne nowe możliwości. Komórki te nie tylko pozwalają skutecznie zatrzymać zanik nerwu wzrokowego, ale umożliwiają również odbudowę tego nerwu. To daje nadzieję chorym na zachowanie zdolności widzenia, szczególnie na wczesnym etapie rozwoju choroby.

Procedura przeszczepiania komórek macierzystych

Procedura przeszczepiania komórek macierzystych jest zaawansowanym i obiecującym podejściem medycznym, które ma na celu leczenie różnych schorzeń i chorób. Proces ten polega na pobraniu komórek macierzystych z jednego źródła i przeniesieniu ich do chorej lub uszkodzonej tkanki lub narządu pacjenta, gdzie mają potencjał do naprawy i regeneracji.

Iniekcja wykonywana jest na sali operacyjnej przez chirurga okulistę, a pacjent poddawany jest znieczuleniu miejscowemu. Za pomocą zastrzyku wprowadzana jest zawiesina z komórek macierzystych do ciała tłuszczowego oczodołu. Umieszczenie komórek jak najbliżej nerwu wzrokowego i siatkówki daje najlepsze efekty. Iniekcja trwa zaledwie kilka sekund i jest bezbolesna. Czasami już pierwszy zabieg daje pozytywne rezultaty po 1-2 miesiącach od iniekcji, jednak w wielu przypadkach konieczne jest powtórzenie zabiegu, a nawet wykonanie go kilkakrotnie.

Wyniki i perspektywy terapii

Terapia zaniku nerwu wzrokowego przy użyciu komórek macierzystych coraz powszechniej stosowana jest w Stanach Zjednoczonych, a także w Europie Zachodniej. Również wiele klinik w Chinach czy w Indiach leczy w ten sposób pacjentów, wśród których jest także niemało Polaków. W naszym kraju leczenie komórkami macierzystymi nadal uważane jest za terapię eksperymentalną i placówki, które ją stosują, muszą posiadać zgodę Komisji Bioetycznej.