Amblyopia, która potocznie określana jest jako zespół leniwego oka, rozpoznawana jest głównie w populacji dziecięcej. Zaburzenie pojawia się, gdy jedno oko pracuje prawidłowo, natomiast w obrębie drugiego pojawiają się jakieś patologie. Wynikać mogę one z istnienia zeza, zaćmy, astygmatyzmu. Gdy do mózgu wysyłany jest obraz z zaburzonego oka, układ nerwowy w pewien sposób ignoruje docierający sygnał i wzmocnieniu ulegają bodźce docierające z prawidłowej struktury, podczas gdy druga strona jest niejako pomijana. Ten proces może zwiększać upośledzenie gorzej funkcjonującej części zmysłu widzenia.
Okulary oraz soczewki kontaktowe w leczeniu leniwego oka u dzieci
Celem leczenia jest poprawa funkcji gałki ocznej, dzięki czemu tkanki nerwowe traktowałyby obraz z obu oczu w sposób równoważny - tylko w takiej sytuacji możliwy jest prawidłowy proces rozwoju widzenia. Jeżeli problem wynika z krótkowzroczności czy astygmatyzmu, stosowane są okulary. Umożliwiają one uzyskiwanie prawidłowych obrazów, wobec czego rozwój wzroku przestaje być zaburzony. Dziecko musi je nosić praktycznie cały czas, by takie leczenie było skuteczne. Ewentualnie alternatywą są soczewki kontaktowe, aczkolwiek ich stosowanie ograniczone jest do starszych dzieci. Niezbędne jest pozostawanie pod stałą kontrolą okulisty.
Zastosowanie opasek w leczeniu - jak ćwiczyć leniwe oko
Leczenie może polegać na zmuszeniu gorzej widzącego oka do większej pracy. Możliwe jest to przy użyciu specjalnych opasek, zasłaniających prawidłowo funkcjonujące oko. Dziecko musi je nosić przez kilka godzin w ciągu dnia, poprawa następuje stopniowo - odsłonięte oko jest jedynym źródłem widzenia, w związku z czym pracuje z większym natężeniem. Problemem przy stosowaniu tej metody jest współpraca pacjenta - często trudno jest nakłonić dzieci do zakładania czegoś, co powoduje pogorszenie ich widzenia. Jeżeli jednak uda się uzyskać odpowiedni poziom stosowania się do zaleceń, po wystąpieniu poprawy czas noszenia opaski ulega skróceniu, aż w końcu przestaje ona być w ogóle konieczna. Najlepsze efekty uzyskuje się przed osiągnięciem wieku 7-8 lat. Opaski mogą być stosowane łącznie z okularami.
Leczenie z użyciem atropiny
Podobną zasadę ma leczenie z użyciem atropiny. Podawana do oka zdrowego w postaci kropel, powoduje zamazanie widzenia w tym oku, co również wymusza pracę oka leniwego. Ta forma leczenia może być stosowana zamiennie z użyciem opasek, jednakże zwrócić uwagę należy na możliwe, choć rzadkie działania niepożądane pod postacią podrażnienia spojówek czy zaczerwienia skóry.
Zaćma i operacyjne leczenie zespołu leniwego oka
Gdy zespół wynika z posiadania zaćmy, sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Zazwyczaj konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego korygującego wadę. Wykonywany jest on zwykle w znieczuleniu ogólnym, związany z krótką hospitalizacją.
Zastosowanie metod operacyjnych może być również rozważone w przypadku obecności zeza u dziecka u dziecka, którego nie udało się wyleczyć poprzez wcześniejsze zastosowanie okularów czy innych metod.
Wspomagająco można zastosować ćwiczenia mięśni zlokalizowanych w obrębie oka. Jako, że dla efektu wymagana jest regularność, raczej rozważa się tę opcję u dzieci w starszym wieku.
Gra na leniwe oko
Na kanadyjskim McGill University naukowcy doszli do wyjątkowo ciekawych wniosków. Zauważyli, że popularna gra Tetris może być z powodzeniem zastosowana w leczeniu zespołu leniwego oka u dorosłych. Specjalnie zaadaptowana wersja gry wymagała odbierania bodźców przez obie gałki oczne z taką samą intensywnością, skutkiem była ogólna poprawa jakości widzenia. Możliwe, że w przyszłości takie rozwiązania zostaną przygotowane również dla dzieci - z pewnością prościej przekonać by je było do zabawy niż do noszenia okularów czy opasek.
Im wcześniej rodzice zauważą wystąpienie zespołu leniwego oka u swojego dziecka, tym lepiej - wyniki leczenia są zdecydowanie lepsze w sytuacji, kiedy leczenie zostało wdrożone szybko. Zaniepokoić powinny występujące u dziecka zez, zaburzenia ostrości widzenia oraz jakiekolwiek zaburzenia wzroku u dziecka.
Źródła:
- https://www.informedhealth.org/, "Lazy eye (amblyopia) in children: What are the treatment options for lazy eye (amblyopia)?" (www.ncbi.nlm.nih.gov), National Library of Medicine, 2023
- Ryan Corte, Adam Felman, "Everything you need to know about 'lazy' eye" (www.medicalnewstoday.com), www.medicalnewstoday.com/, 2023
- Dr. Russel Lazarus, "How Is Lazy Eye Treated?" (www.optometrists.org), https://www.optometrists.org/, 2020
- Bryan M. Wolynski, "Lazy Eye: Causes and Treatment" (www.verywellhealth.com), https://www.verywellhealth.com/, 2023