Małoinwazyjne metody leczenia hemoroidów

Guzki krwawnicze odbytu (hemoroidy), są to prawidłowe twory naczyniowe, występujące u każdego zdrowego człowieka. Ich zadaniem jest przystosowywanie się do wielkości kanału odbytu i zapewnienie trzymania gazów i stolca. U części osób dochodzi jednak do osłabienia aparatu wieszadłowego, który jest odpowiedzialny za utrzymywanie guzków krwawniczych na właściwym miejscu. Hemoroidy wówczas się przemieszczają, dochodzi do krwawień lub ich wypadania poza odbyt, a zjawisko to nosi nazwę choroby hemoroidalnej. 

W leczeniu choroby hemoroidalnej podstawowe znaczenie ma dieta oraz oraz prawidłowe nawodnienie, co ma zapobiec powstawaniu zaparcia. Kolejnym krokiem jest stosowanie leków poślizgowych lub prokinetycznych, które także mają zapobiegać zaparciom stolca. Jeśli leczenie zachowawcze nie jest skuteczne, zastosowanie znajdują małoinwazyjne metody leczenia choroby hemoroidalnej oraz leczenie operacyjne.

Hemoroidy- kiedy trzeba je leczyć?

Wyróżnia się cztery stopnie choroby hemoroidalnej: w pierwszym stopniu choroby hemoroidy są widoczne wyłącznie w badaniu anoskopowym, w drugim stopniu wypadają poza odbyt podczas parcia i samoistnie wracają na swoje miejsce po defekacji. W trzecim stopniu zaawansowania guzki krwawnicze nie wracają do swojego pierwotnego położenia i pacjent musi je odprowadzać ręcznie, a w czwartym stopniu w ogóle nie da się ich odprowadzić.

Rozwojowi choroby hemoroidalnej najlepiej jest zapobiegać, przede wszystkim poprzez profilaktykę zaparć. Jeśli natomiast choroba hemoroidalna się rozwinie, natychmiast należy wdrożyć leczenie zachowawcze (dieta, aktywność fizyczna, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne). Wskazaniem do leczenia zabiegowego hemoroidów jest występowanie choroby hemoroidalnej w pierwszym, drugim lub trzecim stopniu zaawansowania. Podejmując decyzję o leczeniu instrumentalnym, należy uwzględnić przede wszystkim występowanie subiektywnych objawów u pacjenta. Jeśli choroba hemoroidalna rozwinie się do czwartego stopnia zaawansowania, leczenie małoinwazyjne nie będzie wystarczające i konieczne może się okazać przeprowadzenie klasycznego zabiegu operacyjnego.

Jakie są małoinwazyjne metody walki z hemoroidami?

Pierwszą metodą małoinwazyjnego leczenia choroby hemoroidalnej była skleroterapia, którą wykonał w 1869 roku Morgan z Dublina. W leczeniu stosował on iniekcje z nadsiarczanu żelaza. Dwa lata później w Stanach Zjednoczonych, skleroterapię w leczeniu choroby hemoroidalnej zastosował Mitchell z Clinton, a wykorzystał do tego mieszaninę fenolu i oliwy. Na przestrzeni lat zmieniały się substancje stosowane podczas skleroterapii, sama idea pozostaje jednak niezmienna.

Obecnie skleroterapia jest często stosowaną i stosunkowo łatwo dostępną metodą leczenia hemoroidów. Zabieg ten polega na iniekcji substancji chemicznej do warstwy podśluzowej u podłoża nieprawidłowego guzka krwawniczego, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego, a w konsekwencji do włóknienia i przyrośnięcia zmiany do warstwy mięśniowej. W tym celu stosuje się m.in. chlorowodorek chininy, mocznik, hipertoniczny roztwór soli czy 5% roztwór fenolu w olejku migdałowym. Coraz częściej zamiast płynu wykorzystuje się pianę, co pozwala na zmniejszenie ilości podawanego preparatu i zmniejszenie ryzyka wystąpienia niekorzystnych powikłań pozabiegowych. Wśród najważniejszych zalet skleroterapii należy wymienić jej wysoką dostępność, niską cenę oraz fakt, że efekt zabiegu jest trwały. Pacjent po zabiegu nie musi przebywać w szpitalu, co jest szczególnie ważne dla osób aktywnych zawodowo. Największe korzyści z zastosowania skleroterapii odniosą chorzy, którzy zmagają się z krwawieniem oraz dolegliwościami bólowymi, ale u których wypadanie guzków krwawniczych nie jest główną dolegliwością.

W leczeniu choroby hemoroidalnej często wykorzystywane są zabiegi, podczas których na nieprawidłowe naczynie zakładane są specjalne gumowe podwiązki, które uniemożliwiają dopływ krwi, powodują włóknienie, martwicę oraz przyrośnięcie zmiany. Zabiegi te są znane jako metoda Barrona oraz Rubber Band Ligation. Podczas jednej procedury możliwe jest założenie opaski na maksymalnie trzy zmiany. Metoda jest wskazana przede wszystkim u pacjentów z pojedynczymi zmianami, a wśród jej najważniejszych zalet należy wymienić łatwą dostępność, stosunkowo niską cenę oraz duże doświadczenie chirurgów w przeprowadzaniu tego typu zabiegów. Podobnie jak skleroterapia, metoda Barrona jest szczególnie przydatna u pacjentów z krwawieniem, bez istotnego wypadania guzków krwawniczych.

Popularnym sposobem małoinwazyjnego leczenia choroby hemoroidalnej jest także fotokoagulacja podczerwienią, czyli Infrared Coagulation – IRC. Istotą zabiegu jest podanie wiązki promieniowania podczerwonego do błony podśluzowej, gdzie jest ono zamieniane w ciepło. Dochodzi do powstania oparzenia, włóknienia i powstania blizny. Zazwyczaj ten rodzaj zabiegu wykorzystuje się u chorych z jednym nieprawidłowym guzkiem krwawniczym, w przypadku większej ilości zmian zabieg trzeba powtarzać lub zastosować inną procedurę. Największe korzyści z zastosowania tej metody leczenia hemoroidów odniosą pacjenci, którzy zmagają się z problemem wypadania hemoroidów.

Podobny mechanizm działania wykorzystuje się podczas zabiegu elektrokoagulacji hemoroidów. W trakcie procedury w okolicy podstawy guzka stosuje się prąd stały (elektrokoagulacja jednobiegunowa) lub zmienny (elektrokoagulacja dwubiegunowa), co ma doprowadzić do uszkodzenia tkanki i powstania martwicy. Zabiegi te są stosunkowo rzadko wykonywane, ponieważ wymagają wykorzystania drogiego sprzętu oraz są bardziej czasochłonne od innych metod małoinwazyjnych.

W leczeniu nieprawidłowych guzków krwawniczych można zastosować niską temperaturę, która doprowadza do uszkodzenia i obumarcia nieprawidłowej tkanki. Podczas zabiegu krioterapii guzków krwawniczych wykorzystuje się ciekły azot o temperaturze -180 stopni Celsjusza lub podtlenek azotu o temperaturze -90 stopni Celsjusza. Metoda ta jest obecnie coraz rzadziej stosowana, ponieważ wiąże się z wystąpieniem większej ilości działań niepożądanych w stosunku do innych metod oraz często koniecznością łączenia tej techniki z innymi w celu uzyskania optymalnego efektu terapeutycznego.

Stosunkowo nową małoinwazyjną metodą leczenia choroby hemoroidalnej jest metoda Morinagi, zwana DGHAL, od nazwy Doppler Guided Hemorrhoidal Artery Ligation. Podczas procedury chirurg szuka przy pomocy proktoskopu z wbudowaną sondą dopplerowską, tonu przepływu tętniczego. Po jego zlokalizowaniu, na tętnicę zaopatrującą nieprawidłowe krwawnice w krew zakładana jest podwiązka, co powoduje nagłe odcięcie dopływu krwi i szybkie zlikwidowanie problemu choroby hemoroidalnej. Głównymi zaletami leczenia hemoroidów metodą DGHAL są krótki czas zabiegu, wysoka skuteczność oraz minimalne dolegliwości bólowe. Co ważne, metoda Morinagi może być stosowana w każdym stopniu choroby hemoroidalnej.

Małoinwazyjne leczenie hemoroidów: ile to kosztuje?

Ceny usuwania hemoroidów z wykorzystaniem metod małoinwazyjnych znacznie się różnią, w zależności od kliniki oraz wybranej metody. Usunięcie nieprawidłowych guzków krwawniczych metodą gumkowania we Wrocławiu kosztuje od 400 zł w zależności od stopnia zaawansowania choroby, natomiast w Warszawie za taki zabieg trzeba zapłacić od 200 zł, a w Katowicach od 350 zł. Za usunięcie hemoroidów metodą Morinagi we Wrocławiu trzeba zapłacić od 3 900 - 4 300 zł, w Warszawie jego cena zamyka się w granicach 4 400- 5 000 zł, a w klinikach w Częstochowie leczenie hemoroidów DGHAL można wykonać w cenie od 1 000 do 1 500 zł. Ceny leczenia z wykorzystaniem skleroterapii wynoszą od 200 zł (kliniki w Warszawie), poprzez 300 zł (w Łodzi, Gdyni i Gdańsku) do 600 zł (w Kielcach).

Za analogiczne zabiegi znacznie więcej trzeba zapłacić w zagranicznych placówkach medycznych. Ceny zabiegu gumkowania hemoroidów w Haemorrhoid Clinic w Londynie rozpoczynają się od 250 £ (około 1 200 zł), a koszt tej procedury w Hope Clinic and Maternity Centre w Czandigarh w Indiach rozpoczyna się od 8000 INR (około 450 zł). Zabieg wykonany metodą Morinagi (DGHAL) kosztuje w 108 London Rectal Clinic 550 £ (około 2 700 zł), a w BMI The Alexandra Hospital w Cheadle niedaleko Manchesteru, za taką procedurę trzeba zapłacić 2 195 £ (około 10 500 zł). Koszt skleroterapii nieprawidłowych guzków krwawniczych w 108 London Rectal Clinic wynosi 325 £ (około 1 600 zł).

Źródła: "Czy skleroterapia guzków krwawniczych jest tylko metodą historyczną?" A. Kucharczyk, M. Kołodziejczak, Borgis - Nowa Medycyna 2/2015; "Co nowego w chorobie hemoroidalnej" M. Szczepkowski, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 5/2006; "Choroba hemoroidalna" K. Bielecki, H. Cabaj, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 3/2000; "Choroba guzków krwawniczych odbytu" A. Jawień, M. Jankowski, Z. Banaszkiewicz, Przew Lek 2003; www.whatclinic.com; www.hopeclinicsindia.com; www.kliniki.pl.