Mastektomia profilaktyczna - kiedy warto ją wykonać

Rak piersi to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych w Polsce, diagnozowany co roku u około 14 tys. kobiet (średnio 43 przypadki na 100 tys. osób). Jednym z istotnych czynników ryzyka (nawet 10% przypadków) jest dziedzicznie uwarunkowana skłonność do rozwoju nowotworu. Wiąże się ona z mutacjami różnych genów, zwłaszcza BRCA1 i BRCA2, które są odpowiedzialne za nawet 10-krotny wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi w stosunku do kobiet, nie będących nosicielkami takiej mutacji. Badania pod kątem nosicielstwa mutacji warto przeprowadzić zwłaszcza w przypadku występowania dwóch lub więcej przypadków raka piersi (lub jajnika) w rodzinie. 

Mastektomia jako profilaktyka raka piersi

W nurt szeroko rozumianej profilaktyki nowotworowej wpisuje się również tzw. mastektomia prewencyjna (profilaktyczna), czyli usunięcie jednej lub obu zdrowych piersi w przypadku stwierdzenia uwarunkowanego genetycznie wysokiego ryzyka rozwoju raka tego gruczołu. W odróżnieniu od mastektomii leczniczej (usuwającej całą pierś, czyli gruczoł, tkankę podskórną, skórę wraz z kompleksem brodawka-otoczka sutkowa i ewentualnie zajęte węzły chłonne pachy), w przypadku mastektomii profilaktycznej wycięciu podlega jedynie jej część gruczołowa (pozostawia się niewielką warstwę tkanki podskórnej, skóry oraz kompleks brodawka-otoczka sutkowa). Nie wykonuje się również usunięcia węzłów chłonnych.

Operacja mastektomii profilaktycznej przeprowadzana jest zazwyczaj we współpracy lekarza onkologa i chirurga plastycznego – pierwszy z nich dba o usunięcie jak największej części zagrożonego gruczołu, zadaniem drugiego jest rekonstrukcja usuniętej piersi. Nierzadko zabieg łączony jest również z owariektomią, czyli usunięciem gonad żeńskich (jajników).

Kiedy warto wykonać mastektomie prewencyjną?

Wskazania do przeprowadzenia zabiegu mastektomii profilaktycznej obejmują dwie główne grupy pacjentek:

• kobiety z tzw. rodzinnym występowaniem raka piersi lub te, u których stwierdza się mutację genów BRCA1 lub BRCA2
• kobiety, u których rozpoznano raka w jednej piersi, będące najczęściej już po jej amputacji, chcące profilaktycznie usunąć pierś drugą

Grupą wysokiego ryzyka (ok. 4-10 razy w porównaniu do reszty populacji) są kobiety, u których co prawda nie wykryto mutacji genowych, ale stwierdzono co najmniej dwa zachorowania na raka piersi u krewnych I lub II stopnia przed 50 rokiem życia, lub trzy zachorowania u krewnych I lub II stopnia w dowolnym wieku.

Mastektomia prewencyjna - co dalej?

Po wykonaniu mastektomii zagrożenie rozwojem nowotworu piersi zmniejsza się o ok. 90%. Pacjentka musi jednak mieć świadomość, że zabieg nie gwarantuje całkowitego uniknięcia zachorowania. Dodatkowo, mastektomia profilaktyczna, jak każda operacja, niesie ze sobą pewne ryzyko. Podstawową trudnością jest pogodzenie usunięcia większości gruczołu z estetyką, czyli odtworzeniem odpowiedniego wyglądu piersi. W przypadku dużej radykalności zabiegu istnieje zagrożenie wystąpienia martwicy w rejonie otoczki i brodawki sutkowej. Problemami "mniejszego kalibru" mogą być również powstanie nierówności powierzchni piersi oraz powikłania, związane ze wszczepieniem implantu rekonstrukcyjnego (ryzyko rozwoju torebki włóknistej wokół implantu jest nieco większe niż w przypadku operacji estetycznych).