Metody leczenia żylaków odbytu

Około 80% wszystkich ludzi po 30. rż. cierpi co najmniej raz w jakimś okresie swojego życia, na to schorzenie. Ryzyko wystąpienia choroby wzrasta u osób otyłych, prowadzących siedzący tryb życia, z zaburzeniami rytmu wypróżnień, stosujących dietę ubogą w błonnik, u nadużywających alkohol, a także w ciąży. 

Wybór odpowiedniej metody leczenia żylaków odbytu jest zależny od stopnia zaawansowania choroby, określa to podział guzków krwawniczych na:

• - I stopnia – nie wypadają na zewnątrz, nie są wyczuwalne w badaniu palpacyjnym;
• - II stopnia – wypadają podczas wypróżniania się, ale cofają się samoistnie;
• - III stopnia – wypadają podczas aktu defekacji, przeważnie wymagają odprowadzenia ręcznego do kanału odbytu; często towarzyszą zaburzenia trzymania stolca;
• - IV stopnia – są trwale wypadnięte na zewnątrz, unieruchomione i niemożliwe do odprowadzenia z powrotem.

Leczenie hemoroidów (żylaków odbytu)

• Leczenie zachowawcze żylaków odbytu – maści, czopki, żele, nasiadówki, środki zmiękczające stolec. Są przydatne głównie w ostrym okresie choroby (gdy występuje świąd, krwawienie i inne), ale również wspomagają w zaawansowanych stadiach choroby. Działają objawowo - przeciwzapalnie, przeciwbólowo, łagodzą świąd, hamują przekrwienie. Nie powinny być stosowane dłużej niż 14 dni.
• Sklerotyzacja żylaków odbytu – metoda małoinwazyjna; polega na zatrzymaniu krwawienia poprzez zatamowanie dopływu krwi do guzków krwawniczych, co uzyskuje się wykonując ostrzykiwanie zmian specjalnymi roztworami. Zaletą jest krótki czas trwania zabiegu, możliwość wykonania w warunkach ambulatoryjnych, powrót do codziennych obowiązków zaraz po zabiegu. Skuteczność w przypadku guzków krwawniczych I i II stopnia jest najbardziej zadowalająca. Zabiegi należy powtarzać co tydzień, zwykle wystarczają 3-4 iniekcje do uzyskania ustąpienia dolegliwości.
• Metoda Barrona – tzw. „gumkowanie”; stosowana w II i III stopniu zaawansowania choroby hemoroidalnej, polega na założeniu gumowego pierścienia na podstawę guzka, za pomocą specjalnego aplikatora. W wyniku odcięcia dopływu krwi guzek obumiera i po 3-10 dniach zostaje wydalony drogą naturalną. Zabieg trwa kilka minut, a bezpośrednio po nim można wrócić do pracy. Podczas jednego zabiegu można założyć 2-3 opaski. Leczenie można powtórzyć po 4 tygodniach, kiedy jest pewność wytworzenia blizny we wcześniej leczonym miejscu. W 90% przypadków uzyskuje się całkowite opanowanie krwawienia, a 70% wszystkich pacjentów po pięciu latach od zabiegu jest całkowicie wolnych od dolegliwości hemoroidalnych.
• Koagulacja w podczerwieni żylaków odbytu – laseroterapia; pod działaniem wysokiej temperatury lasera, naczynia dochodzące do guzka ulegają zamknięciu, co ostatecznie powoduje jego obumarcie. Zabieg trwa kilka minut. Wskazaniem są jedynie masywnie krwawiące guzki krwawnicze I stopnia. Dyskomfort po zabiegu jest minimalny. 
• Leczenie operacyjne żylaków odbytu – stosowane w zaawansowanych stadiach choroby (guzki krwawnicze IV stopnia), a także w leczeniu guzków mniejszych, gdy sposoby zachowawcze i małoinwazyjne okazało się nieskuteczne. Najczęściej stosowane są dwie metody: Milligana-Morgana oraz Fergusona. Oba zabiegi wykonywane są w znieczuleniu dolędźwiowym lub ogólnym. Operacja metodą Milligana-Morgana polega na wycięciu guzków (nawet bardzo dużych) i pozostawieniu otwartych ran, co ma zapobiec zwężeniu kanału odbytu. Gojenie ran trwa od 7 do 10 dni. Pacjent dzień po zabiegu może wrócić do domu, a tydzień po – do pracy. W przypadku leczenia metodą Fergusona zabieg wygląda podobnie, jednak rany po usunięciu guzka są zszywane, dzięki czemu czas gojenia jest krótszy, a dolegliwości bólowe mniejsze. Efekty obu sposobów leczenia są stałe.
• Metoda Longo – wykorzystywana w leczeniu II i III stopnia choroby, polega na jednoczesnym usunięciu i zaszyciu fragmentu błony śluzowej za pomocą specjalnego instrumentu. Usuwane są naczynia doprowadzające krew do guzków, zaś same guzki są „podciągane” na właściwe miejsce. Hemoroidy włóknieją po kilku dniach. Dyskomfort w postaci niewielkiego bólu utrzymuje się jedynie kilka godzin, a pacjent w ciągu kilku dni po zabiegu odzyskuje pełną sprawność. Efekty leczenia są stałe.
• Metoda DGHAL – alternatywa dla operacji standardowych, nieinwazyjna; z powodzeniem stosowana w każdym stopniu żylaków odbytu. Zabieg wykonuje się pod kontrolą sondy USG Doppler, za pomocą której lokalizuje się naczynia hemoroidalne, a następnie podwiązuje się je podwiązką. Zwykle znieczulenie nie jest konieczne, poza miejscowym. Metoda jest bezpieczna i nie daje powikłań. Pacjent może następnego dnia wrócić do codziennych obowiązków.

Źródła: Proktologia praktyczna, R. Winkler, P. Otto, T. Schiedeck; redakcja wydania I polskiego Adam Dziki, 2013; Interna Szczeklika - Podręcznik Chorób Wewnętrznych 2012, zesp. red.; zesp. autorów; 2012.