Co to są prosaki?
Prosakami (łac. milia) nazywa się niewielkie - około jednego, dwóch milimetrów średnicy - grudkowate zmiany, których powstawanie związane jest ze m.in. zbyt dużą aktywnością gruczołów łojowych. Bardzo często prosaki powstają w obrębie twarzy, innymi częstymi ich lokalizacjami są okolice narządów płciowych czy klatka piersiowa.
Nie jest znana dokładna patogeneza powstawania prosaków. Stanowią one zmianę łagodną, niezakaźną - mimo tych cech, ze względów estetycznych, część osób chciałoby je jednak usunąć, zwłaszcza w sytuacji, gdy prosaki pojawiają się na twarzy czy na narządach płciowych. Wiele młodych osób wstydzi się tej dolegliwości i z tego powodu rezygnuje ze współżycia płciowego. Tymczasem prosaki nie są zaraźliwe i nie wpływają ani na sprawność seksualną, ani na zdrowie. Obecnie dostępnych jest wiele metod, pozwalających w sposób skuteczny i bezpieczny pozbyć się prosaków.
Prosaki powstają na skutek zatkania mieszków włosowych, co jest powodowane nadaktywnością gruczołów łojowych. Ta dolegliwość może pojawić się u noworodków, ale także u osób dorosłych. Według szacunków WHO, nawet u 20% mężczyzn pojawiają się prosaki. Podobny odsetek dzieci cierpi na tę dolegliwość. Na szczęście pozbycie się prosaków jest możliwe nawet w zwykłym gabinecie kosmetycznym.
Domowe metody usuwania prosaków
Tak naprawdę prosaki nie są niebezpieczne dla ludzkiego organizmu i nie powodują żadnych uciążliwych objawów, jak swędzenie czy pieczenie. Jednak wiele osób, cierpiących na tę dolegliwość, pragnie pozbyć się prosaków jak najszybciej. Powodem są przede wszystkim kwestie estetyczne. Metody usuwania prosaków można podzielić na te przeprowadzane w gabinetach medycyny estetycznej lub u kosmetyczki oraz na domowe rozwiązania. Warto jednak zaznaczyć, że te ostatnie to raczej działania wspomagające zwalczanie prosaków lub sposoby zapobiegania ich powstawaniu.
Wśród domowych sposobów możemy wyróżnić:
Przemywanie twarzy specjalnymi preparatami
Regularne mycie twarzy specjalnymi preparatami, takimi jak żele do mycia twarzy zawierające kwas salicylowy lub kwas glikolowy, może pomóc w usuwaniu martwego naskórka i otwieraniu porów. Dzięki temu prosaki mogą zostać łatwiej usunięte.
Parówki ziołowe
Parówki ziołowe to metoda, która polega na użyciu pary wodnej do otwierania porów skóry. Można dodać do gorącej wody zioła takie jak rumianek czy lawenda, które mają właściwości kojące i antybakteryjne. Wystarczy nachylić się nad miską z gorącą wodą i przykryć głowę ręcznikiem, aby para skupiła się na twarzy. Po 10-15 minutach można delikatnie przetrzeć skórę, aby usunąć zanieczyszczenia.
Peelingi enzymatyczne
Peelingi enzymatyczne to delikatniejsze alternatywy dla peelingów mechanicznych. Zawierają one enzymy owocowe, takie jak papaina z papai czy bromelaina z ananasa, które rozpuszczają martwe komórki skóry i oczyszczają pory. Regularne stosowanie peelingów enzymatycznych może pomóc w redukcji prosaków.
Maseczki glinkowe
Glinki, takie jak glinka biała (kaolin) czy glinka zielona, mają właściwości oczyszczające i absorbujące nadmiar sebum. Nałożenie maseczki glinkowej na twarz na około 10-15 minut, a następnie spłukanie jej ciepłą wodą, może pomóc w oczyszczeniu skóry i zapobieganiu powstawaniu prosaków.
Olejek z drzewa herbacianego
Olejek z drzewa herbacianego ma właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Można go stosować punktowo na prosaki, aby zmniejszyć stan zapalny i przyspieszyć gojenie. Należy jednak stosować go ostrożnie, aby nie podrażnić skóry.
Delikatne ściskanie
Jeśli prosak jest bardzo powierzchowny, można spróbować go delikatnie wycisnąć, ale tylko po wcześniejszym przygotowaniu skóry, np. po parówce ziołowej. Należy zachować higienę, używając sterylnych narzędzi lub czystych chusteczek, aby uniknąć zakażenia.
Unikanie ciężkich kosmetyków
Domowymi metodami można przede wszystkim próbować zapobiegać powstawaniu prosaków. Ważne jest tutaj odpowiednie dbanie o skórę szczególnie, gdy ta łatwo się przetłuszcza. Należy bezwzględnie unikać tłustych kremów, które zapychają pory oraz grubych warstw fluidu przy makijażu. Warto regularnie stosować peeling oraz kremy z kwasem glikolowym lub okłady z olejku herbacianego, które działają złuszczająco na skórę.
Profesjonalne zabiegi kosmetyczne na prosaki
Najczęściej w gabinetach dermatologicznych lub w gabinetach kosmetycznych usuwanie prosaków przeprowadzane jest poprzez nakłuwanie ich igłą. Odbywa się to pod odpowiednim kątem tak, żeby umożliwić odprowadzenie nagromadzonego w prosakach łoju. Nie należy próbować tej metody samodzielnie w domu, ponieważ tylko doświadczony lekarz lub kosmetyczka wiedzą, w jaki sposób wbić igłę, by uzyskać pożądany efekt. Dodatkowo stosowanie tej metody we własnym zakresie może skończyć się także zakażeniem lub powstaniem blizny.
Profesjonalne metody usuwania prosaków są przeprowadzane przez dermatologów lub doświadczonych kosmetologów, którzy dysponują odpowiednimi narzędziami i technikami.
Oto najpopularniejsze profesjonalne metody:
Mikrodermabrazja
Mikrodermabrazja to zabieg polegający na mechanicznym złuszczaniu naskórka za pomocą specjalnego urządzenia z końcówką diamentową lub kryształową. Zabieg ten usuwa martwe komórki skóry, oczyszcza pory i stymuluje regenerację skóry. Mikrodermabrazja jest skuteczna w redukcji prosaków i poprawie ogólnego wyglądu skóry.
Zabiegi laserowe
Zabiegi laserowe, takie jak laser frakcyjny, wykorzystują skoncentrowane wiązki światła do precyzyjnego usuwania wierzchniej warstwy skóry. Laser nie tylko usuwa prosaki, ale także stymuluje produkcję kolagenu, co poprawia teksturę skóry. Zabiegi laserowe są szczególnie skuteczne w przypadku głębiej osadzonych prosaków.
Krioterapia
Krioterapia polega na zamrażaniu prosaków za pomocą ciekłego azotu. Zabieg ten powoduje martwicę komórek prosaków, które następnie odpadają. Krioterapia jest szybkim i skutecznym sposobem usuwania prosaków, choć może powodować niewielkie podrażnienia i zaczerwienienia skóry w miejscu zabiegu.
Elektrokoagulacja
Elektrokoagulacja to metoda polegająca na użyciu prądu elektrycznego do usuwania prosaków. Zabieg wykonywany jest za pomocą specjalnej igły, która przewodzi prąd i niszczy komórki prosaków. Elektrokoagulacja jest precyzyjna i pozwala na usuwanie prosaków bez uszkadzania otaczającej skóry.
Peelingi chemiczne
Peelingi chemiczne wykorzystują kwasy, takie jak kwas salicylowy, glikolowy czy trójchlorooctowy (TCA), do złuszczania warstw naskórka. Peeling chemiczny pomaga usunąć martwe komórki skóry i oczyszczać pory, co zapobiega powstawaniu prosaków. Zabieg może być dostosowany do różnych typów skóry i głębokości złuszczania.
Usuwanie mechaniczne
Usuwanie mechaniczne, znane również jako ekstrakcja, to manualne usuwanie prosaków za pomocą sterylnych narzędzi. Zabieg ten powinien być wykonywany wyłącznie przez profesjonalistę, aby uniknąć ryzyka infekcji i blizn. Kosmetolog lub dermatolog najpierw przygotowuje skórę, a następnie delikatnie usuwa prosaki za pomocą specjalnej igły i pęsety.
Terapia światłem LED
Terapia światłem LED wykorzystuje różne długości fal światła do leczenia różnych problemów skórnych, w tym prosaków. Światło niebieskie działa antybakteryjnie, a światło czerwone przyspiesza regenerację skóry. Terapia LED jest nieinwazyjna i może być stosowana jako uzupełnienie innych zabiegów.
W przypadku preparatów farmakologicznych na razie nie odkryto substancji, która powodowałaby znikanie opisywanych tworów - pojawiają się jedynie pojedyncze opisy przypadków chorych posiadających mnogie prosaki z towarzyszącymi zmianami zapalnymi, u których skuteczna była terapia pochodnymi witaminy A - tzw. retinoidami.
Niestety, usunięcie prosaków nie oznacza, że nie pojawią się one ponownie. Często się tak zdarza, dlatego ważne są nie tylko skuteczne metody usuwania prosaków, ale również dbanie o skórę tak, by ograniczyć do minimum możliwość ich nawrotu.
Jak zapobiegać powstawaniu prosaków?
Zapobieganie powstawaniu prosaków wymaga regularnej pielęgnacji skóry oraz dbałości o zdrowy styl życia. Aby minimalizować ryzyko pojawienia się tych uciążliwych zmian skórnych, warto zastosować kilka sprawdzonych metod.
Regularna pielęgnacja skóry
Przede wszystkim kluczowe znaczenie ma regularna pielęgnacja skóry. Codzienne oczyszczanie twarzy delikatnym środkiem myjącym, który nie zawiera agresywnych substancji chemicznych, jest podstawą zdrowej skóry. Ważne jest, aby unikać mydeł, które mogą wysuszać skórę i zamiast tego sięgać po produkty dostosowane do indywidualnych potrzeb cery.Oprócz mycia, nieodzownym elementem pielęgnacji jest złuszczanie martwego naskórka. Regularne stosowanie peelingów enzymatycznych lub chemicznych, takich jak kwas salicylowy, pomaga usuwać martwe komórki skóry i zapobiega zatykaniu porów. Złuszczanie raz lub dwa razy w tygodniu jest zazwyczaj wystarczające. Pamiętaj również o nawilżaniu skóry – stosowanie lekkiego, niekomedogennego kremu nawilżającego pomoże utrzymać skórę w dobrej kondycji bez ryzyka zatkania porów.
Stosowanie odpowiednich produktów kosmetycznych
Warto również zwrócić uwagę na stosowane produkty kosmetyczne. Wybieraj kosmetyki oznaczone jako "niekomedogenne", które nie zatykają porów. Ochrona przeciwsłoneczna to kolejny istotny aspekt – stosowanie kremów z filtrem SPF chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieni UV, które mogą przyczyniać się do powstawania prosaków. Unikaj również ciężkich, tłustych podkładów i pudrów, zamiast tego wybieraj lekkie, oddychające kosmetyki.
Dieta i styl życia
Dieta i styl życia również odgrywają ważną rolę w zapobieganiu prosakom. Spożywanie zdrowej, zrównoważonej diety bogatej w owoce, warzywa, białka i zdrowe tłuszcze pomaga w utrzymaniu zdrowej skóry. Unikaj przetworzonej żywności i produktów o wysokiej zawartości cukru, które mogą negatywnie wpływać na stan skóry. Nawodnienie organizmu jest równie ważne – picie odpowiedniej ilości wody każdego dnia wspomaga naturalne procesy detoksykacji organizmu i utrzymuje skórę dobrze nawodnioną. Regularna aktywność fizyczna poprawia krążenie krwi, co również może pomóc w utrzymaniu zdrowej skóry.
Unikanie dotykania twarzy to kolejna istotna zasada. Myj ręce regularnie i staraj się nie dotykać twarzy, aby nie przenosić bakterii i zanieczyszczeń, które mogą prowadzić do powstawania prosaków. Regularnie zmieniaj poszewki na poduszki i ręczniki, aby uniknąć nagromadzenia bakterii i brudu. Nie zapominaj również o regularnym czyszczeniu telefonu komórkowego, który często dotyka twarzy.
Profesjonalne zabiegi prewencyjne
Warto również rozważyć profesjonalne zabiegi prewencyjne. Regularne wizyty u dermatologa mogą pomóc w ocenie stanu skóry i dostosowaniu odpowiednich zabiegów prewencyjnych. Profesjonalne złuszczanie, takie jak mikrodermabrazja czy peelingi chemiczne, może być skuteczną metodą zapobiegania prosakom. Terapia światłem LED, która wykorzystuje różne długości fal światła do leczenia problemów skórnych, również może być skuteczna w zapobieganiu prosakom.
Podsumowując, zapobieganie powstawaniu prosaków wymaga konsekwentnej pielęgnacji skóry i zdrowego stylu życia. Regularne oczyszczanie, złuszczanie, odpowiednie nawilżanie oraz stosowanie produktów kosmetycznych dostosowanych do Twojego typu skóry to kluczowe elementy w walce z prosakami. Ważne jest również dbanie o higienę i unikanie czynników, które mogą zatykać pory. Regularne wizyty u dermatologa pomogą w monitorowaniu stanu skóry i dostosowywaniu odpowiednich metod prewencyjnych.
Źródła:
- Charles MG Archer, "Milia" (emedicine.medscape.com), https://emedicine.medscape.com/, 2022
- Lindsay Curtis, "What To Know About Milia Removal" (www.health.com), https://www.health.com/, 2023
- Journal of Aesthetic Nursing, "Non-surgical removal of milia: treatment and aftercare" (jan.mydigitalpublication.co.uk), Journal of Aesthetic Nursing
- Angela Palmer Updated, "The 7 Best Milia Removal Techniques" (www.verywellhealth.com), Verywell Health's, 2024
- Tom Seymour, Bethany Grayland-Leech, "How can I get rid of milia?" (www.medicalnewstoday.com), https://www.medicalnewstoday.com/, 2024