Mięczak zakaźny – co to za choroba skóry i jak ją leczyć?

Czym jest mięczak zakaźny?

Mięczak zakaźny to choroba, do której rozwoju dochodzi na skutek zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego (molluscum contagiosum virus – MCV). Jego zakaźność jest duża, w związku z czym wiedza na temat jego rozpoznania oraz sposobów leczenia ma kluczowe znaczenie. Chorobę wywołuje wirus z grupy ospy (Poxvirus), przy czym wyróżnia się cztery typy wirusa odpowiedzialnego za zakażenie mięczakiem: MCV-1 do MCV-4, z których najpowszechniejszym jest MCV-1.

Zwiększoną podatność na rozwój choroby wykazują głównie dzieci oraz osoby z zaburzeniami odporności. Zazwyczaj cierpią na nią dzieci do 5. roku życia oraz dorośli w wieku 15–29 lat. Należy jednocześnie podkreślić, że mięczak zakaźny jest częstą chorobą i towarzyszy mu nierzadko atopowe zapalenie skóry. W przebiegu choroby możliwe jest też współwystępowanie innych chorób przenoszonych drogą płciową.

Jak dochodzi do zakażenia?

W przypadku osób dorosłych do zakażenia bardzo często dochodzi drogą płciową. Niemniej zarazić można się również poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi przedmiotami, np. ręcznikiem chorego czy po prostu poprzez kontakt ze skórą osoby zakażonej. Pamiętaj jednak o tym, że mięczak zakaźny przenosi się głównie w sposób bezpośredni, rzadziej pośredni.

Wykwity skórne i inne objawy mięczaka zakaźnego

Obraz kliniczny mięczaka zakaźnego jest dość typowy. Choroba objawia się pojawianiem się na skórze charakterystycznych zmian. W pierwszej fazie zauważalne są małe wykwity skórne – wielkości główki szpilki. Z czasem ulegają stopniowemu powiększaniu, osiągając wielkość 3–5 mm, rzadko 1–2 cm. Wnętrze guzka jest wypełnione kaszkowatą treścią, która wydostaje się na zewnątrz przy nakłuciu. Nieleczenie choroby wiąże się z ryzykiem utrzymywania się zmian przez ok. 2–4 miesiące. Pierwsze zmiany na skórze w przebiegu tej choroby pojawiają się od 2 tygodni do 6 miesięcy po zakażeniu.

W przypadku mężczyzn wykwity mogą tworzyć się na skórze członka, a w przypadku kobiet – na wzgórku łonowym, wewnętrznej i górnej powierzchni ud oraz na owłosionej części warg sromowych. U obu płci zmiany mogą wystąpić w szparze pośladkowej, w pachwinach i na pośladkach. Wykwity rzadko obejmują błonę śluzową narządów płciowych. W przypadku dzieci mięczak zakaźny występuje zwykle na twarzy, klatce piersiowej i kończynach. Bardzo rzadko zmiany dostrzega się na dłoniach i stopach.

O zakażeniu MCV świadczą twardawe, półprzezroczyste grudki lub większe guzki, wyraźne odgraniczone od reszty skóry, o kolorze perłowym, szarawym, cielistym lub żółtym. Cechą charakterystyczną takich zmian jest to, że w środku guzka dostrzec można wyraźne wgłębienie. Guzki występują pojedynczo lub w skupiskach. Czasami zlewają się i pokrywają duży obszar skóry pacjenta. W przypadku osób z obniżoną odpornością liczba zmian wynosi nawet kilkaset.

Rozpoznanie mięczaka zakaźnego

U osób, u których dochodzi do zakażenia wirusem mięczaka, postawienie diagnozy nie stanowi zwykle problemu dla lekarza prowadzącego. Pojawiające się na ich ciele zmiany są na tyle charakterystyczne, że zazwyczaj nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowej diagnostyki (poza oceną obrazu klinicznego choroby). W wybranych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie biopsji guzka.

Ryzyko zarażenia u osób z obniżoną odpornością

Ryzyko zachorowania na tę chorobę jest większe w przypadku osób z zaburzeniami odporności. Należy jednocześnie podkreślić, że u takich pacjentów zmiany utrzymują się zwykle przez dłuższy czas niż u innych chorych, a całkowite wyleczenie okazuje się trudniejsze.

Mięczak zakaźny u dzieci – jak chronić maluchy przed infekcją?

To stosunkowo częsta choroba skóry w przypadku dzieci. Co istotne, maluchy mogą chodzić do szkoły w okresie trwania choroby, natomiast powinny one zakrywać na ten czas powstałe na ich skórze zmiany. Ważne jest to, by unikać bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi osoby chorej oraz by nie korzystać z należących do niej przedmiotów użytku osobistego.

Jeśli dziecko ma już zmiany na skórze, warto je zakryć opatrunkiem, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa na inne części ciała i na inne osoby.

Mięczak zakaźny – leczenie

• Farmakoterapia
• Nakłuwanie zmian
• Krioterapia
• Wycięcie lub wyłyżeczkowanie zmian
• Elektrokoagulacja
• Laseroterapia

Leczenie mięczaka zakaźnego

Zmiany skórne powinny ustąpić samoistnie u zarażonego pacjenta, natomiast następuje to zwykle po upływie kilku miesięcy. Dlatego zaleca się wprowadzenie odpowiednich metod terapii. Jedną z nich jest farmakoterapia – odpowiednia w przypadku niewielkich wykwitów mięczakowych. Leczenie polega wówczas na pokrywaniu wykwitów środkiem drażniącym: aby wywołać reakcję zapalną i w ten sposób doprowadzić do wygaszenia zmian.

Z kolei kiedy na skórze pacjenta zauważalna jest niewielka liczba guzków, lekarze zalecają zwykle ich nakłucie i wyciśnięcie z ich wnętrza zawartej w nich treści. Zabieg wymaga natomiast dokładnego oczyszczenia zmian i posmarowania ich wybranym środkiem: azotanem srebra, nalewką jodową, roztworem fenolu lub podofiliną.

Inną metodą leczenia jest krioterapia, czyli wymrażanie powstałych na ciele wykwitów. Taki zabieg wykonuje się wtedy, kiedy grudki obejmują znaczny obszar skóry. Warto mieć jednak na uwadze, że po takiej terapii możliwe jest pozostanie na ciele nieestetycznych blizn.

W przypadku zmian zlokalizowanych na lub w okolicy narządów płciowych guzki likwiduje się poprzez ich wycięcie bądź wyłyżeczkowanie. Możliwa jest też elektrokoagulacja lub laseroterapia.

U większości osób z prawidłową odpornością mięczak zakaźny znika samoistnie w ciągu 6–12 miesięcy, nie pozostawiając po sobie żadnych blizn.