Na czym polega badanie hematologiczne?

Hematologia jest specjalizacją medyczną, która skupia się na chorobach krwi oraz układu krwionośnego. Jej dziedzinami są m.in. transfuzjologia (sfera obejmująca przetaczanie krwi oraz preparatów krwiopochodnych) oraz serologia i immunologia (badają reakcje odpornościowo-obronne organizmu i ich schorzenia).

Jako hematologię określa się też rozliczne badania diagnostyczne mające pomóc w walce z chorobami związanymi z krwią. Do schorzeń tego rodzaju zalicza się przede wszystkim ostrą szpikową białaczkę, ostrą limfatyczną białaczkę, samoistną nadpłytkowość, niedokrwistość i przewlekłą szpikową białaczkę. Kolejne schorzenia z tej grupy to pierwotne włóknienie szpiku, zespół mielodysplastyczny, przewleka eozynofilowa białaczka, mastocytoza czy chłoniaki nieziarniczne lub chłoniaki Hodkina. Ale i to nie koniec zagrożeń, które stoją przed ludzką krwią. Należą do nich także szpiczaki mnogie (plazmocytowe), niedobory w zakresie odporności, zespół hamoifagocytowy czy skazy krwotoczne.

Jak widać, schorzeń hematologicznych jest dużo i nie można bagatelizować nawet najwcześniejszych ich objawów. Należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu (internisty) który zleci podstawowe badania. W przypadku niepokojących wyników pacjent zostanie skierowany do hematologa który zajmie się szerszą diagnostyką i wprowadzi konieczne leczenie. Jakie dokładnie badania może wykonać? Na czym polegają i o czym mogą świadczyć złe ich wyniki?

Podstawowe badania hematologiczne

• Morfologia krwi - to najczęściej wykonywane badanie hematologiczne. Określa ilość i jakość poszczególnych
  
  składników krwi, co pozwala wykryć zapalenia, zatrucia, anemie czy różnorodne infekcje. Z morfologii lekarz i pacjent dowiedzą się o ilości krwinek czerwonych (erytrocytów), krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi, procentowym udziale upostaciowionych elementów w całościowej masie krwi (hematokryt), procentowym udziale leukocytów i stężeniu hemoglobiny. Analiza pozwala także na wyliczenie uśrednionej objętości krwinki czerwonej oraz średniego stężenia w niej hemoglobiny.
• Badanie OB (Odczyn Biernackiego) -  to kolejne z bardzo popularnych badań krwi, wykonywane zazwyczaj w zestawie z morfologią. Jego podwyższony poziom mówi m.in. o obecności stanu zapalnego w organizmie. Dzięki badaniu OB określone zostaje tempo opadania w czasie czerwonych krwinek. Norma OB zależna jest zarówno od płci, jak i od wieku pacjenta. Przykładowo, u noworodków opadanie erytrocytów odbywa się w tempie około 2 mm na godzinę, a u kobiet po 60 roku życia - do 30 mm na godzinę.
• Badanie płytek krwi metodą komorową - krew pobraną od pacjenta rozcieńcza się w specjalistycznym płynie, a następnie umieszcza się ją w tzw. komorze Burkera. Kolejny krok to zliczenie pod mikroskopem przez laboranta ilości płytek obecnych w niewielkim prostokącie bądź kwadracie komory. Podwyższona ilość płytek krwi może świadczyć o nowotworach lub rozwiniętych infekcjach.
• Badanie poziomu retikulocytów - zadaniem retikulocytów, czyli niedojrzałych form krwinek czerwonych wytwarzanych przez szpik kostny, jest przenoszenie dwutlenku węgla z tkanek do płuc oraz wiązanie tlenu i jego transport do tkanek. Gdy retikulocytów jest zbyt mało, może to świadczyć m.in. o niedokrwistości. By oznaczyć poziom retikulocytów wykorzystuje się równocześnie dwie metody: oznaczenie przy użyciu hematologicznych analizatorów oraz metodą manualną.
• Rozmaz krwi obwodowej - wykonuje się go zazwyczaj wtedy, gdy badanie morfologiczne dało niepokojące wyniki. Polega na analizie różnego typu leukocytów, najczęściej neutrofili, eozynofili, monocytów, bazofili i limfocytów. Nieprawidłowy poziom tych leukocytów mówi o alergiach, zakażeniach, zaburzeniach szpiku kostnego, schorzeniach wirusowych czy niedoczynności tarczycy.

Gdzie i w jakich cenach wykonywane są badania hematologiczne?

Badania krwi można wykonać bezpłatnie (na koszt Narodowego Funduszu Zdrowia) w większości przychodni i szpitali, jednak konieczne jest otrzymanie skierowanie od internisty bądź hematologa. Bez skierowania diagnostykę można przeprowadzić prywatnie - kosztuje wtedy od kilku-kilkunastu złotych za podstawową morfologię do ponad kilkudziesięciu złotych za najbardziej zaawansowane badania. Badaniami hematologicznymi zajmują się takie placówki jak Medyk Centrum (Częstochowa, Aleja Wolności 34), Medyczne Laboratorium Diagnostyczne MLD (Białystok, ulica Słonimska 15/1) czy Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Diagmed (Nowy Sącz, ulica Lwowska 20).

Jak często należy badać krew?

Krew należy badać zawsze przy podejrzeniu jakiejkolwiek choroby mogącej się z nią wiązać. Profilaktycznie wykonanie analiz zaleca się też średnio raz do roku, co powie o bieżącym ogólnym stanie zdrowia pacjenta. Oprócz badania hematologicznego profilaktycznie zaleca się też m.in. badanie kału i moczu.