Na czym polega balonikowanie trąbek Eustachiusza

Trąbka słuchowa, zwana również trąbką Eustachiusza, jest przewodem chrzęstno-kostnym łączącym ucho środkowe z częścią nosową gardła. Podczas połykania, żucia i ziewania pracujące mięśnie powodują otwarcie trąbki i umożliwiają przepływ powietrza między jamą bębenkową (uchem środkowym) a gardłem. Następuje wówczas wymiana powietrza i wyrównanie ciśnień. Nieprawidłowe funkcjonowanie trąbki Eustachiusza może objawiać się nawracającymi infekcjami ucha środkowego, niedosłuchem, szumem i uczuciem pełności w uchu.

Leczenie dysfunkcji trąbki Eustachiusza

Nieprawidłowe działanie trąbki słuchowej może stać się przyczyną rozwoju perlaka lub wystąpienia wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Dzieje się tak, ponieważ zaburzony zostaje proces wyrównywania ciśnień między gardłem a jamą bębenkową. W rezultacie powstaje ujemne ciśnienie w uchu środkowym, które sprzyja rozwojowi infekcji zarówno bakteryjnych, jak i wirusowych. Poprawienie funkcjonowania trąbki Eustachiusza umożliwia uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka wystąpienia nawrotów choroby.

Alternatywne metody leczenia dysfunkcji trąbki Eustachiusza obejmują:

• terapię farmakologiczną - polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych, antyhistaminowych oraz steroidowych w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej;
• ćwiczenia trąbki słuchowej - takie jak techniki manewru Valsalvy, mogą pomóc w poprawie jej funkcji poprzez zwiększenie ciśnienia w nosogardle i wspomaganie otwierania trąbki.

Jak można przeczytać na stronie internetowej Kliniki Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, pierwsze badanie endoskopowe trąbek słuchowych przeprowadził Kimura w 1989 r. Pierwsza próba obejrzenia wnętrza jamy bębenkowej przy pomocy endoskopu z dojścia przez trąbkę Eustachiusza została przeprowadzona przez Edelsteina w 1994 r. Rozwój tego typu diagnostyki był możliwy wraz z postępem miniaturyzacji aparatury medycznej.

Od tego czasu rozwój medycyny pozwolił nie tylko na obrazowanie, ale również na poszerzanie trąbek słuchowych metodą balonikowania, która zaliczana jest do małoinwazyjnych metod zabiegowych.

Na czym polega zabieg balonikowania trąbek Eustachiusza?

Balonikowanie trąbek Eustachiusza to zabieg, którego celem jest poszerzenie zwężonego odcinka trąbki słuchowej. Jest to stosunkowo nowa metoda leczenia; pierwsze wyniki badań klinicznych prowadzonych pod kierownictwem prof. Holgera Sudhoffa ukazały się w czasopiśmie "Laryngoscope" w 2010 r.

Podczas zabiegu, pod kontrolą obrazu endoskopowego, lekarz wprowadza specjalnie zaprojektowany jednorazowy kateter do trąbki słuchowej przez jej ujście gardłowe. W części dystalnej katetera znajduje się rozprężalny balon, który po umieszczeniu w odpowiednim miejscu jest napełniany solą fizjologiczną do uzyskania ciśnienia 10 bar. Po 2 minutach płyn jest aspirowany, a kateter może zostać usunięty.

Leczenie dysfunkcji trąbek słuchowych metodą balonikowania jest metodą małoinwazyjną i uważaną za bezpieczną. Przy pomocy mikroendoskopu możliwe jest precyzyjne wprowadzenie katetera do trąbki. Kateter zbudowany jest z dwóch części, każda z nich wykonana jest z innego materiału.

Część, na której umieszczony jest rozprężalny balon, zbudowana jest z poliamidu, co sprawia, że jest elastyczna i zapobiega powstawaniu uszkodzeń tkanek. Pozostała część katetera wykonana jest ze stali nierdzewnej, aby ułatwić właściwe umieszczenie fragmentu elastycznego.

Efektywność zabiegu balonikowania

W "Clinical Otolaryngology: Official Journal of ENT-UK" ukazał się artykuł "Balloon Eustachian Tuboplasty (BET): Our Experience of 622 Cases", w którym autorzy metody opisali wyniki leczenia dysfunkcji trąbek słuchowych metodą balonikowania. 622 osoby, które przeszły zabieg, zostały poddane pięcioletniej obserwacji.

W celu obiektywizacji wyników funkcjonalność trąbek słuchowych poszczególnych pacjentów oceniano według skali ETS (Eustachian Tube Score). Po roku średni wskaźnik wzrósł z 3,13 (± 2,47 SD) do 5,75 (± 2,76 SD), w 73% uszu poddanych leczeniu wzrost ETS był znaczny. Znaczącą poprawę wskaźnika ETS po pięciu latach od wykonania zabiegu zaobserwowano u 82% chorych. Subiektywną poprawę zauważyło u siebie około 80% pacjentów.

Poszerzanie trąbek słuchowych może w przyszłości zastąpić stosowany zwykle w wysiękowym zapaleniu ucha środkowego zabieg nacięcia błony bębenkowej, zwany paracentezą. Prawidłowo funkcjonująca trąbka Eustachiusza zapewnia wymianę powietrza w uchu środkowym i zapobiega powstawaniu tego schorzenia.

Dodatkowo, wydzielina nagromadzona w jamie bębenkowej będzie mogła swobodnie odpływać do nosogardła, bez konieczności utrzymywania drenażu naciętej błony bębenkowej.

Efekty tego zabiegu obejmują:​

• Poprawa drożności trąbek Eustachiusza - zabieg przywraca prawidłowe funkcjonowanie trąbki, co poprawia przepływ powietrza i wyrównywanie ciśnień między nosogardłem a jamą bębenkową.

• Redukcja objawów związanych z dysfunkcją trąbki - pacjenci często doświadczają zmniejszenia lub ustąpienia objawów takich jak uczucie zatkanego ucha, autofonia, przerywany niedosłuch, dzwonienie lub brzęczenie w uszach. 

• Zmniejszenie ryzyka infekcji ucha środkowego - przywrócenie drożności trąbek Eustachiusza może zapobiegać gromadzeniu się płynów w uchu środkowym, co redukuje ryzyko wystąpienia infekcji.

• Poprawa komfortu podczas zmian ciśnienia - pacjenci mogą odczuwać mniejszy dyskomfort podczas sytuacji związanych ze zmianami ciśnienia, takich jak loty samolotem czy nurkowanie.

• Minimalna inwazyjność i szybka rekonwalescencja - zabieg jest małoinwazyjny, co pozwala na szybki powrót do codziennych aktywności.

Kto może skorzystać z zabiegu balonikowania?

Zabieg balonikowania trąbek Eustachiusza jest skierowany głównie do pacjentów, którzy cierpią na przewlekłe problemy z trąbką słuchową, takie jak częste infekcje ucha, przewlekłe zapalenie ucha środkowego czy inne schorzenia związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem trąbki.

Istotne jest, aby przed podjęciem decyzji o zabiegu, pacjent przeszedł dokładną diagnostykę, która pozwoli na ocenę stanu trąbki słuchowej oraz wykluczenie innych przyczyn dolegliwości.

Wskazania do zabiegu balonikowania trąbek Eustachiusza:

• Przewlekłe problemy z trąbką słuchową, które nie ulegają poprawie po farmakoterapii.
• Częste infekcje ucha środkowego związane z dysfunkcją trąbki Eustachiusza.
• Przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego.
• Inne schorzenia związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem trąbki słuchowej.

Przeciwwskazania do zabiegu balonikowania trąbek Eustachiusza

Do najczęstszych przeciwskazań należą:

• Ostre infekcje ucha lub nosogardła.
• Uszkodzenie błony bębenkowej.
• Niektóre wady anatomiczne, które mogą uniemożliwić prawidłowe przeprowadzenie zabiegu.
• Inne przyczyny medyczne ocenione przez lekarza jako przeciwwskazania.

Zabieg balonikowania jest również rozważany w przypadku pacjentów, u których wcześniejsze metody leczenia, takie jak farmakoterapia czy rehabilitacja trąbki słuchowej, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Należy jednak pamiętać, że nie każdy pacjent z problemami trąbki Eustachiusza będzie kwalifikował się do tego typu interwencji. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz specjalista po dokładnej ocenie klinicznej.