Na czym polega dermatoskopia zmian skórnych

Dermatoskopia jest nieinwazyjną procedurą medyczną, powszechnie stosowaną w dermatologii, która służy do oceny zmian zlokalizowanych w obrębie naskórka oraz górnych warstw skóry właściwej. Odgrywa niezwykle istotną rolę we wczesnej diagnostyce nowotworów złośliwych skóry. Nie stanowi żadnego zagrożenia dla pacjenta i może być wykonywana w każdym wieku, również u kobiet w ciąży. 

Termin "dermatoskopia" po raz pierwszy został wprowadzony w 1920 roku przez niemieckiego dermatologa Johanna Saphiera, jednak dopiero opracowanie w 1994 roku przez Stolza specjalnych algorytmów diagnostycznych, pozwoliło na dobre zagościć dermatoskopii w codziennej praktyce dermatologicznej.

Na czym polega dermatoskopia?

Badanie dermatoskopowe przeprowadza się przy pomocy aparatu o nazwie dermatoskop. Jest to specjalne urządzenie optyczne, umożliwiające oglądanie zmian skórnych pod 10-krotnym powiększeniem. Posiada również źródło światła, które oświetla oglądaną powierzchnię i pozwala na uzyskanie trójwymiarowego obrazu oraz uwidocznienia głębiej położone struktury analizowanej zmiany. Dermatoskopia jest badaniem w pełni nieinwazyjnym, niebolesnym oraz całkowicie bezpiecznym. Polega na przyłożeniu dermatoskopu do powierzchni skóry, po wcześniejszym naniesieniu olejka imersyjnego na okular aparatu. Obecność wspomnianej substancji poprawia przejrzystość skóry oraz redukuje rozpraszanie i odbijanie światła, które mogą powodować zakłócenia obrazu.

Głównym celem badania dermatoskopowego jest różnicowanie zmian łagodnych, złośliwych i podejrzanych. Lekarz ocenia oglądanie znamiona pod względem asymetrii, zabarwienia, odgraniczenia oraz obecności struktur niemożliwych do uchwycenia gołym okiem, do których należą miejsca o zatartej strukturze, atypowa siatka barwnikowa, nieregularne pasma, kropki oraz nieprawidłowe unaczynienie. Najgroźniejszą zmianą barwnikową, należącą do nowotworów o dużej złośliwości, jest czerniak (łac. melanoma). Dowiedziono, że opisywana procedura diagnostyczna zwiększa skuteczność wykrywania wczesnych postaci tego nowotworu, co znacznie zwiększa szanse na wyleczenie. Do innych zmian rozpoznawanych przy pomocy badania dermatoskopowego należą:

• rak podstawnokomórkowy skóry
• czerniak młodzieńczy Reed
• naczyniak 
• brodawka łojotokowa
• zmiany krwotoczne
• znamię błękitne
• znamiona barwnikowe dysplastyczne

Badanie dermatoskopowe powinno być przeprowadzone, w przypadku obecności zmiany skórnej, która szybko rośnie, łuszczy się lub zmienia zabarwienie, a także przy obecności zmiany, która ma nieregularne brzegi, swędzi bądź krwawi. Niepokój powinno również wzbudzić zaczerwienienie wokół znamienia, obrzęk, towarzyszące dolegliwości bólowe, a także nagłe pojawienie się nowej zmiany lub ewolucja starych znamion. Ponadto, wykonanie dermatoskopii jest wskazane u osób:

• z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku czerniaka
• posiadających co najmniej 40 znamion na całym ciele
• o jasnej karnacji, niebieskich oczach, blond lub rudych włosach
• korzystających z solarium i lubiących się opalać
• z obecnością znamion dysplastycznych

Kontrolna dermatoskopia, która ma na celu monitorowanie znamion barwnikowych, powinna być wykonywana raz w roku. Wyjątek stanowią pacjenci z zespołem zmian atypowych, z obecnością licznych zmian barwnikowych oraz występowaniem czerniaka w rodzinie, u których badanie należy przeprowadzać co 3 - 6 miesięcy.

W związku z tym, że dermatoskopia jest tanią i prostą w wykonaniu procedurą diagnostyczną, może być stosowana przez lekarzy wielu specjalności, zwłaszcza przez dermatologów oraz lekarzy pierwszego kontaktu. Badanie przeprowadzone w Australii, które zostało opublikowane na łamach British Yournal of Dermatology w 2000 roku, wykazało bowiem, że propagowanie tego typu praktyki zwiększyło rozpoznawalność czerniaka z 58 do 76%.

Źródła:
1. Kittler. H, Dermatoskopia, Gdańsk, Via Medica, 2012, ISBN: 978-83-7599-447-6
2. K.Westerhoff, W.H.McCarthy, S.W.Menzies, Increase in the sensitivity for melanoma diagnosis by primary care physisians using skin surface microscopy, "British Yournal of Dermatology"; 2000; 143; 1016-1020.