Nieoperacyjne leczenie mięśniaków macicy - kiedy można je zastosować

Jako mięśniaki macicy określa się łagodne rozrosty nowotworowe komórek mięśniowych gładkich. Ze względu na to, że tego typu zmiany mogą nie wywoływać żadnych objawów, część pacjentek nawet nie jest świadoma ich posiadania, mimo że częstość schorzenia jest stosunkowo duża. Jak podaje Society of Interventional Radiology, wśród kobiet mających więcej niż 35 lat mięśniaki macicy występują nawet u 20 do 40% z nich.

Bezobjawowe zmiany zazwyczaj nie wymagają terapii. Jednakże kiedy pojawiają się dolegliwości - takie jak bóle podbrzusza czy nadmierne krwawienia z pochwy - pacjentki mogą pomyśleć o podjęciu leczenia. Dostępne są zarówno techniki radykalne, likwidujące na zawsze obecność mięśniaków, jak i metody mniej inwazyjne.

Kiedy mięśniaki macicy można leczyć nieoperacyjnie?

Jedną z popularniejszych metod terapii mięśniaków macicy jest histerektomia (całkowite usunięcie macicy). W samych Stanach Zjednoczonych z powodu mięśniaków wykonuje się ponad dwieście tysięcy tego typu zabiegów rocznie. Tak wysoka częstość przeprowadzania tej procedury wynika zapewne z faktu, że jeżeli pacjentka nie posiada macicy, to i nie może mieć w niej już mięśniaków.

Histerektomia nie jest jednak rozwiązaniem dobrym dla wszystkich pacjentek. Jeżeli kobieta planuje jeszcze w przyszłości zostać matką, bez macicy nie będzie miała ona takiej możliwości. W związku z tym dla pacjentek liczących się z możliwością zajścia w ciążę, polecane mogą być nieoperacyjne techniki leczenia mięśniaków macicy.

Jakie są nieoperacyjne techniki leczenia mięśniaków macicy?

• 
  Embolizacja tętnic macicznych

Jedną z wyżej wspomnianych metod jest embolizacja tętnic macicznych. Efektem zabiegu jest zablokowanie dopływu krwi do mięśniaków, przez co dochodzi do stopniowego obumierania komórek budujących guz i jego obkurczania się. Zabieg wykonywany jest z użyciem środków kontrastowych, aby więc pacjentka mogła przebyć embolizację naczyń doprowadzających krew do mięśniaka, nie może ona być uczulona na środki kontrastowe. Innym warunkiem, którego spełnienie jest konieczne aby móc zastosować substancje wspomagające obrazowanie naczyń, jest prawidłowa czynność nerek u pacjentki.

Ten sposób leczenia mięśniaków polecany jest raczej tym pacjentkom, u których zmiany są stosunkowo niewielkie: duże guzy mogą gorzej odpowiadać na terapię w związku z tym, że zazwyczaj ich unaczynienie pochodzi z wielu różnych źródeł. W kwalifikacji do leczenia mięśniaków metodą embolizacji brany jest również pod uwagę układ naczyń zaopatrujących zmianę - czasami bowiem tętnice mogą być tak zbudowane, że wprowadzenie do nich substancji zamykających ich światło staje się niemożliwe.

• MRgFUS 

Inną nieoperacyjną metodą leczenia mięśniaków macicy jest MRgFUS (zabieg polegający na zobrazowaniu zmian metodą rezonansu magnetycznego, a następnie kierowaniu na nie fal ultradźwiękowych o wysokiej energii). Procedura polecana jest przede wszystkim tym pacjentkom, u których istnieje jeden mięśniak - wynika to z tego, iż w przypadku tej metody jednorazowo leczona może być tylko jedna zmiana.

• Farmakoterapia

Jeszcze innym sposobem leczenia mięśniaków jest farmakoterapia. W omawianej sytuacji zastosowanie znajduje m.in. octan uliprystalu (lek wpływający na receptory progesteronowe). Aby wdrożyć u pacjentki tego rodzaju terapię konieczne jest przed tym wykluczenie ciąży, ponieważ w tym okresie przeciwwskazane jest stosowanie leku. Inną sytuacją, w przypadku której octan uliprystalu nie może być wykorzystywany, jest karmienie piersią.

Kiedy rozważyć nieoperacyjne leczenie?

• Łagodne lub umiarkowane objawy - jeśli objawy mięśniaków, takie jak krwawienia menstruacyjne czy bóle w obrębie miednicy, są obecne, ale nie wpływają znacząco na jakość życia, można rozważyć metody nieoperacyjne, które często mają na celu kontrolę tych objawów.
• Chęć uniknięcia skutków ubocznych operacji - operacja, jak każda interwencja medyczna, niesie za sobą ryzyko powikłań, takich jak infekcje, krwawienia, czy nawet problemy z późniejszą ciążą. Nieoperacyjne metody leczenia mogą oferować mniej inwazyjne alternatywy z mniejszym ryzykiem.
• Pragnienie zachowania macicy - dla wielu kobiet zachowanie macicy jest ważne z różnych względów, w tym emocjonalnych lub pragnienia posiadania dzieci w przyszłości. Nieoperacyjne leczenie może umożliwić kontrolę objawów mięśniaków bez konieczności usunięcia macicy.
• Oczekiwanie na naturalną menopauzę - mięśniaki często zmniejszają się po menopauzie, gdy poziom estrogenów naturalnie spada. Kobiety zbliżające się do menopauzy mogą wybrać nieoperacyjne leczenie, aby zarządzać objawami mięśniaków do czasu, aż ich stan naturalnie się poprawi.
• Leczenie specyficznych typów mięśniaków - niektóre mięśniaki, ze względu na swoją lokalizację lub rozmiar, mogą być trudniejsze do usunięcia operacyjnie bez ryzyka uszkodzenia otaczających tkanek. W takich przypadkach nieoperacyjne leczenie może być skutecznym rozwiązaniem.
• Oczekiwanie na operację - nieoperacyjne metody mogą być stosowane tymczasowo, aby zmniejszyć objawy i rozmiar mięśniaków przed planowaną operacją, co może ułatwić zabieg.
• Osobiste preferencje i stan zdrowia - wybór metody leczenia często zależy od indywidualnych preferencji, stanu zdrowia ogólnego, planów dotyczących rodziny, a także od dostępnych opcji leczenia i zaleceń lekarza.

Zalety i wady nieoperacyjnego leczenia mięśniaków macicy

Nieoperacyjne leczenie mięśniaków macicy przynosi szereg zalet, ale również posiada pewne wady. Do głównych korzyści zalicza się mniejsze ryzyko powikłań, co jest istotne w porównaniu do tradycyjnych metod chirurgicznych. Ponadto, nieoperacyjne metody często umożliwiają szybszy powrót do codziennych aktywności oraz pracę, co minimalizuje dyskomfort i straty związane z długim okresem rekonwalescencji.

Ważnym aspektem jest także możliwość zachowania macicy, co ma kluczowe znaczenie dla kobiet pragnących w przyszłości mieć dzieci. Nieoperacyjne leczenie może również skutecznie łagodzić objawy mięśniaków, takie jak obfite miesiączki czy ból. Jest to szczególnie ważne dla pacjentek, dla których zabieg chirurgiczny jest przeciwwskazany z powodów zdrowotnych, oferując bezpieczną alternatywę.

Niemniej jednak, nieoperacyjne metody leczenia często oferują tylko tymczasową ulgę i nie eliminują mięśniaków w sposób kompletny. Może to oznaczać potrzebę dalszego leczenia w przyszłości, co jest ważnym aspektem do rozważenia. Ponadto, niektóre metody, takie jak terapia hormonalna, mogą wiązać się ze skutkami ubocznymi, w tym zmianami nastroju, przyrostem masy ciała, czy uderzeniami gorąca, co wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjentki.

Koszt długotrwałego leczenia nieoperacyjnego również może być znaczący, szczególnie gdy wymaga regularnego stosowania leków lub powtarzania zabiegów. Co więcej, skuteczność nieoperacyjnych metod leczenia może być ograniczona dla niektórych typów mięśniaków, szczególnie tych o dużej wielkości lub niekorzystnej lokalizacji, co może skutkować mniejszą efektywnością w porównaniu do opcji chirurgicznych.