Nieoperacyjne leczenie nietrzymania stolca metodą EMG-biofeedback

Autorzy publikacji „Electrical stimulation and biofeedback for the treatment of fecal incontinence: a systematic review” podają, że problem nietrzymania stolca może dotyczyć około 1% populacji. Zjawiska, odpowiedzialne za występowanie tej krępującej dolegliwości, są związane z procesami starzenia organizmu, objaw jednak może pojawiać się również u osób młodszych (a nawet dzieci) w przypadku przebycia (zwłaszcza wielokrotnych) porodów czy doznania przez nie urazów okolicy odbytniczej. 

Wybór formy terapii, stosowanej w leczeniu nietrzymania stolca, zależny jest w głównej mierzy od czynnika wywołującego objawy oraz od stanu struktur zaangażowanych w procesy defekacji. EMG-biofeedback, który stosowany jest w leczeniu obok metod chirurgicznych i farmakoterapii, stanowi jedną z metod nieoperacyjnych i małoinwazyjnych.

Na czym polega EMG-biofeedback, stosowany w leczeniu nietrzymania stolca?

Metody terapeutyczne, określane jako biofeedback, wykorzystują zjawiska behawioralne (uczenie na zasadzie warunkowania). Bazują one na edukacji pacjenta, pozwalają nauczyć się kontrolować (odpowiednią, leczoną w danym momencie) czynność, przez co poprawie ulega komfort życia osoby leczonej.

U części chorych nietrzymanie stolca wynika z nieprawidłowej funkcji mięśni zwieraczy odbytu. Wzmocnienie struktur zaangażowanych w defekację, możliwe poprzez trening wspomnianych grup mięśniowych, umożliwia redukcję występowania objawu. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić – wielu pacjentów ma problem z właściwym wykonywaniem ćwiczeń oraz zwyczajnie nie wie, w jaki sposób to czynić. Pomocną rolę w takich stanach odgrywa właśnie EMG-biofeedback.

Elektrody, stosowane w leczeniu nietrzymania stolca metodą EMG-biofeedback, umieszczane są we wnętrzu odbytnicy. Ich rolą jest rejestrowanie sygnałów elektrycznych powstających pod wpływem czynności skurczowej mięśni. O jej intensywności informuje (w zależności od typu stosowanej aparatury, do której podłączona jest elektroda) sygnał dźwiękowy, prezentacja graficzna lub - co może się wydawać zaskakujące - specjalna forma gry komputerowej. Pacjent otrzymuje dzięki temu informację zwrotną dotyczącą jakości wykonywanych skurczów: jeżeli są one zbyt słabe, osoba leczona może zwiększyć wtedy wkładany w nie wysiłek i efektywność treningu ulega zwiększeniu. Zapis elektromiograficzny, na którym bazuje EMG-biofeedback, pozwala wytrenować właściwe napinanie struktur mięśniowych i zwiększyć stopień kontroli odruchu defekacji.

Aby terapia miała szansę okazać się skuteczną, konieczne jest zachowane czucie bodźców z okolicy odbytnicy oraz, choćby minimalna, czynność skurczowa mięśni zwieraczy odbytu. Występuje wiele zaleceń odnośnie ilości oraz częstości z jaką EMG-biofeedback powinien być używany. Istnieje wiele programów ćwiczeniowych, przykładowy schemat obejmuje korzystanie z aparatu dwa do czterech razy dziennie, każdorazowo przez okres około 15 minut.

Poza leczeniem w placówkach zdrowotnych, możliwe jest kupno zestawu do terapii prowadzonej w warunkach domowych. Składa się on z aparatu odczytującego wyniki oraz elektrody doodbytniczej. Leczenie nietrzymania stolca metodą EMG-biofeedback może być wdrożone zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Opracowano na podstawie: www.mp.pl; www.emg-elektromiografia.pl; Vonthein R. et. al., „Electrical stimulation and biofeedback for the treatment of fecal incontinence: a systematic review”, Int J Colorectal Dis. 2013 Nov;28(11):1567-77. doi: 10.1007/s00384-013-1739-0. Epub 2013 Jul 31.