Nowotwór powieki - leczenie chirurgiczne

Procesy rozrostowe w obrębie powiek dzielone są na postacie łagodne i złośliwe. W przypadku tych pierwszych, usuwane są one głównie z przyczyn estetycznych. Wyróżnia się wśród nich znamiona barwnikowe (często wrodzone), naczyniaki czy skórzaki. Na obu powiekach występują z tą samą częstością.

Nowotwory złośliwe zajmujące aparat ochronny oka to:

• rak podstawnokomórkowy
• rak kolczystokomórkowy
• czerniak
• rak z gruczołów łojowych

Inaczej niż poprzednio, te formy lokalizują się częściej w obrębie powieki dolnej (sugerowane jest, że taka tendencja wynika z większego narażenia tej części oka na promieniowanie słoneczne).

W jaki sposób usuwane są zmiany chorobowe powiek?

W leczeniu metodą z wyboru są zabiegi chirurgiczne. Celem jest usunięcie nieprawidłowych struktur wraz z marginesem zdrowej tkanki (jego szerokość zależna jest od typu nowotworu, waha się ona od 3 do 10 milimetrów), co istotnie zmniejsza ryzyko nawrotu choroby. Przy zastosowaniu procedur klasycznych, zasięg operacji określany jest przed jej rozpoczęciem. Nieco inaczej postępuje się przy zastosowaniu zabiegu Mohsa.

Chirurgia mikrograficzna Mohsa jest techniką bardzo precyzyjną, pozwalającą ograniczyć ilość resekowanych tkanek. W trakcie zabiegu pobieranych jest warstwowo wiele fragmentów zmiany (zarówno z dna, jak i z jej brzegów). Z pobranych skrawków tworzona jest tzw. mapa guza (określająca jego kształt). Kolejny etapem jest ocena histopatologiczna. Fragmenty, w których znaleziono komórki nowotworowe, nanosi się na mapę i w ten sposób określane jest, w których miejscach należy poszerzyć cięcie. Taki sposób leczenia pozwala zmniejszyć ilość usuwanych zdrowych tkanek (co jest bardzo istotne w regionach takich jak powieki), dodatkowo dzięki bardzo dużej dokładności pozwala zmniejszyć częstotliwość nawrotów (dlatego też operacje Mohsa są zalecane szczególnie w przypadku zmian o dużym stopniu zaawansowania i rozległości).

Zabiegi, które ze względu na rozległość zmiany chorobowej obejmowały duży zakres tkanek otaczających, mogą być związane z koniecznością przeprowadzenia operacji rekonstrukcyjnej (czasami są to osobne procedury, zdarza się także ich jednoczasowe wykonanie, wraz zabiegiem  usunięcia guza). Jej celem jest nie tylko poprawa komfortu życia, ale także umożliwienie powiece i innym strukturom oka pełnienia ich fizjologicznej roli (ochrona gałki ocznej, utrzymanie produkcji łez).

W zależności o wielkości powstałego ubytku zastosowanie znajdują zszycie brzeg do brzegu czy wykonanie przeszczepu z tkanek własnych pacjenta (fragment innej powieki, chrząstka, czasem śluzówka policzka).

Procedury są zróżnicowane w zależności od tego, której powieki zabieg ma dotyczyć. Ze względu na pełnioną funkcję (unoszenie i opadanie) korekcja powieki górnej jest technicznie trudniejsza od analogicznej procedury w obrębie powieki dolnej (szczęśliwie, to właśnie w obrębie tej drugiej lokalizują się częściej złośliwe procesy rozrostowe).

Nie tylko techniki operacyjne znalazły zastosowanie w leczeniu omawianych chorób. Można tu wymienić krioablację, która wykorzystując ciekły azot zamraża i niszczy nieprawidłowe komórki (jej wadą jest to, że jest przeprowadzana „na ślepo” - bez oceny patomorfologicznej, co utrudnia dokładne określenie, jak duży obszar trzeba poddać zabiegowi).

Skuteczność leczenia uzależniona jest od typu operowanej zmiany i zastosowanej techniki. Formy łagodne zasadniczo nie nawracają, w przypadku złośliwych zależne jest to od typu histologicznego (najczęstszy nowotwór złośliwy powiek – rak podstawnokomórkowy – cechuje się prawie 100% wyleczalnością według danych portalu Cancer.net). Nawet w przypadku czerniaka, jednego z bardziej agresywnych nowotworów występujących u ludzi, wdrożenie terapii odpowiednio wcześnie (zanim dojdzie do rozsiewu nowotworowego) daje pozytywne rezultaty.