Operacja zeza u dorosłych

W Stanach Zjednoczonych wykonuje się blisko 1,2 mln operacji oczu rocznie (wg Hertle Richard Eye Muscle Surgery), a chirurgiczna korekcja zeza jest trzecią, najczęściej wykonywaną operacją oczu. W Polsce liczba takich zabiegów, w jednym tylko krakowskim szpitalu, dochodzi do 2 tysięcy rocznie [informacja pochodzi ze strony Szpitala Św. Rafała].

Pierwszą operację zeza z wykorzystaniem szwów regulowanych opisał A. Bielschowsky w literaturze naukowej w 1907 roku, jednak zmodernizowany, nowoczesny opatrunek ze szwów regulowanych zastosował i opisał w 1975 roku Arthur Jompolsky. Zez (z jęz. łac. strabismus) zazwyczaj jest utożsamiany z chorobą wieku dziecięcego i wtedy też najłatwiej jest go wyleczyć, najczęściej poprzez dobór odpowiednich szkieł i ćwiczenia.

Zez w późniejszym wieku dotyka blisko 4% osób dorosłych (za Eye The Scientific Journal) i jest często skutkiem nieleczonego zeza z dzieciństwa, zaniedbań w leczeniu korekcji wad wzroku, ale często bywa także następstwem innych chorób, m. in.:

• guzów mózgu
• stwardnienia rozsianego
• schorzeń tarczycy
• udarów – tzw. zez porażenny

Często ciężko jest ustalić jednoznacznie przyczynę powstawania zeza w późniejszym wieku, bo nie jest to tylko schorzenie narządu wzroku, ale także mózgu. Gałką oczną porusza (w różnych kierunkach i synchronicznie) aż sześć par mięśni, po odpowiednim sygnale właśnie z ośrodka kory mózgowej.

Jak leczyć zeza?

Leczenie zeza u dorosłych jest kwestią równie istotną co w przypadku dzieci i nie powinno być bagatelizowane. Zez to nie tylko defekt kosmetyczny, ale także problem zdrowotny, który może wpływać na jakość życia i codzienną funkcjonalność. Dlatego właściwe rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe, aby pomóc pacjentom w poprawie ich stanu zdrowia i samopoczucia.

Najważniejszym krokiem w leczeniu zeza u dorosłych jest właściwe rozpoznanie. Zadanie to spoczywa na lekarzu strabologu, specjaliście, który jest wyspecjalizowany w diagnostyce, leczeniu i monitorowaniu zeza oraz innych zaburzeń związanych z równowagą mięśniową oczu.

Jak wygląda operacja zeza u dorosłych?

Postępowanie w leczeniu zeza u dorosłych przeprowadza się na drodze chirurgicznej (nie da się usunąć zeza poprzez zabieg laserowy) na mięśniach zewnątrz gałkowych, bez ingerencji w gałkę oczną. Polega on na wzmocnieniu lub osłabieniu mięśni poruszających gałką oczną. Efekt wzmocnienia mięśnia można uzyskać poprzez jego skrócenie, zaś aby go osłabić – dokonuje się przemieszczenia ku tyłowi gałki ocznej. W chirurgicznym leczeniu zeza u pacjentów dorosłych stosuje się szwy regulowane. Około godzinną operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, ale szwów nie zawiązuje się na stałe. Po zabiegu, jeśli zez cały czas występuje, stosuje się krople znieczulające miejscowo, i reguluje długość szwów tak, aby oko było ustawione prawidłowo.

Choć operacje zeza można przeprowadzić w każdym wieku, to z całą pewnością dużo lepsze rokowania mają mali pacjenci, niż osoby dorosłe. W ich przypadku zachodzi bowiem ryzyko podwójnego widzenia. Wynika ono z tego, iż mózg osoby dorosłej przyzwyczaił się do błędnego odbierania obrazu z gałki ocznej ustawionej pod kątem.

W niektórych typach zeza (porażennym czy towarzyszącym) stosuje się, alternatywnie do operacji, zastrzyki z toksyny botulinowej, które porażają mięśnie poruszające gałką oczną.

Zalecenia po operacji zeza

Chory wraca do domu najczęściej kilka godzin po przeprowadzonej operacji. Jeśli lekarz zaleci, pacjent powinien nosić okulary przeciwsłoneczne, aby chronić oczy przed jaskrawym światłem słonecznym i promieniowaniem UV, które może być drażniące po operacji. Po zabiegu pacjent przez około dwa tygodnie powinien prowadzić oszczędzający tryb życia, unikać zabrudzenia oka i stosować specjalne krople, a po tym czasie może powrócić do codziennych zajęć. Ważne jest również ograniczenie czasu spędzanego przed komputerem, czytania i innych czynności, które wymagają skupienia wzroku na bliskim dystansie.

Gojenie się oka po operacji zeza wymaga dużej dozy cierpliwości. Poprawa wzroku i równowagi mięśniowej oczu po operacji korekty zeza może wymagać czasu. Ważne jest, aby być cierpliwym i przestrzegać zaleceń lekarza, aby osiągnąć najlepsze wyniki.

Efekty operacyjnego leczenia zeza u dorosłych

Nawet w przypadku prawidłowo przeprowadzonej operacji zeza istnieje ryzyko, iż efekt kosmetyczny nie będzie trwały, a zoperowane oko znów zacznie zezować i zabieg trzeba będzie powtórzyć. W przypadku operacji wykonywanych w późniejszym wieku, ciężko jest przywrócić pacjentom widzenie obuoczne. Jednak problemy z zezem u dorosłych pacjentów mogą im uniemożliwiać wykonywanie obowiązków zawodowych (zaburzone widzenie przestrzenne i stereoskopowe), a także znacząco obniżać samoocenę i zaniżać poczucie własnej wartości. Każdą decyzję o zabiegu należy poprzedzić badaniami i konsultacją ze specjalistą.

Ile kosztuje operacja zeza?

Koszt takiej operacji waha się od 3 tys. we Wrocławiu do 4,5 tys. złotych w Warszawie, w Katowicach wyniesie 3,7 tys. złotych a w Krakowie 3,2 tys. złotych.