Co to jest bariatria?

Historia operacji bariatrycznych sięga lat 50-tych ubiegłego wieku, kiedy to zaobserwowano znaczną utratę masy ciała u chorych, poddanych rozległym resekcjom żołądka i jelit. Pierwsze operacje bariatryczne polegały zatem na wyłączeniu pewnych odcinków układu pokarmowego, aby zmniejszyć obszar, zaangażowany w procesy trawienia i wchłaniania - operacje te nazwano zabiegami wyłączającymi i przez około 20 lat zdominowały one operacje bariatryczne. Idea operacji restrykcyjnych w bariatrii zrodziła się w latach 60-tych XX wieku i szybko okazało się, że tego typu techniki obarczone są mniejszym ryzykiem powikłań. Operacje restrykcyjne doczekały się wielu różnorodnych technik i są popularne do dziś. W bariatrii wykonuje się również operacje łączące w sobie techniki wyłączające i restrykcyjne.

Na czym polegają operacje restrykcyjne w bariatrii?

Operacje restrykcyjne polegają na zmniejszeniu pojemności żołądka w celu zmniejszenia ilości spożywanego pokarmu, oraz na zmniejszeniu powierzchni żołądka, zaangażowanej w procesy trawienia. Podczas operacji restrykcyjnej bariatra wytwarza niewielki zbiornik w górnej części żołądka, który z pozostałą częścią tego narządu połączony zostanie jedynie niewielkim otworem o średnicy nie przekraczającej 1,5 cm.

Do podstawowych metod wykonania operacji restrykcyjnej zaliczamy:

• pionowe przeszycie żołądka sposobem Masona (VBG)
• pionowe przeszycie żołądka w wersji MacLeena 
• założenie przewiązki regulowanej na żołądek (AGB)
• mankietową resekcję żołądka (SG)
• założenie opaski nieregulowanej (NGB)

Wyżej opisane metody można połączyć z wytworzeniem „by-passów”. Wykorzystuje się głównie ominięcia żołądkowo-jelitowe lub żółciowo-trzustkowe. W zabiegach tego rodzaju, dzięki ukształtowaniu odpowiednich zespoleń minimalizuje się długość i pojemność przewodu pokarmowego. Operacje ograniczające objętość żołądka z operacjami zmniejszającymi wchłanianie, choć bardzo rzadko wykonywane, cechują się jeszcze większą skutecznością, jednakże mogą indukować liczne powikłania łącznie z niedoborami żywieniowymi.

Operacje bariatryczne wskazane są dla osób z BMI powyżej 40 lub powyżej 35 z powikłaniami ogólnoustrojowymi. Do przeciwskazań należy wiek powyżej 65 lat, choroby endokrynologiczne, psychiatryczne i zapalne przewodu pokarmowego.

Zalety restrykcyjnych zabiegów bariatrycznych

Do niewątpliwych zalet operacji restrykcyjnych w bariatrii należy możliwość znacznej redukcji masy ciała. Nie sprawdza się to jednak u osób, które tyją z powodu spożywania nadmiernych ilości słodyczy czy słodkich napojów gazowanych. Ponadto, operacja restrykcyjna pozwala uzyskać długotrwały efekt. Jako stosunkowo prosta procedura nie wiąże się ona z wysokimi kosztami wykonania operacji w porównaniu do operacji wyłączających. Do wad tego typu procedur chirurgicznych należy zaliczyć stosunkowo sporą liczbę powikłań, które najczęściej polegają na rozejściu linii zespolenia i poszerzeniu górnego zbiornika.  

Operacje restrykcyjne mogą być wykonywane zarówno z wykorzystaniem technik laparoskopowych, jak i z dostępu otwartego. Jest to szczególnie istotne w przypadku operacji osób o znacznym stopniu otyłości. Laparoskopia wiąże się z szybszym powrotem do zdrowia, skróceniem okresu rehabilitacji i pozwala na uzyskanie bardziej zadowalającego efektu kosmetycznego. Co jednak szczególnie ważne, technika laparoskopowa pozwala na skrócenie czasu trwania samej operacji, co u chorych otyłych, często obciążonych chorobami przewlekłymi, ma istotne znaczenie. Z kolei operacje otwarte są lepszym wyborem dla pacjentów poddawanych operacjom w przeszłości, u których zrosty obecne w jamie brzusznej nie pozwalają na zastosowanie laparoskopii.

Wybór operacji bariatrycznej

Przed podjęciem decyzji o poddaniu się operacji restrykcyjnej konieczne jest zapoznanie się szczegółowo z zaleceniami dotyczącymi postępowania pozabiegowego. Bariatra omawia je w trakcie konsultacji z pacjentem. Ten musi być w pełni świadomy ryzyka wystąpienia ewentualnych powikłań oraz tego, że może zajść konieczność wykonania kolejnych operacji w razie nieskuteczności pierwszej. W każdym przypadku technika operacji powinna zostać dobrana indywidualnie do pacjenta, z uwzględnieniem jego stanu zdrowia, a także oczekiwań związanych z operacją.