Opryszczka narządów płciowych – jak ją rozpoznać i leczyć?

Opryszczka narządów płciowych u kobiet i mężczyzn

Opryszczka narządów płciowych jest chorobą będącą najczęstszą przyczyną nadżerek i owrzodzeń w okolicy genitaliów oraz prawdopodobnie najczęstszym zakażeniem przenoszonym poprzez kontakty seksualne. Wirus ją wywołujący jest też najpowszechniejszą infekcją wirusową. Zapalenie narządów intymnych tego typu jest więc częstą przypadłością – występującą zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. W przypadku mężczyzn zmiany chorobowe pojawiają się na prąciu, rzadziej na mosznie, a także wewnętrznej stronie ud. Z kolei u kobiet występują one na wargach sromowych, kroczu, czasami na wewnętrznej powierzchni ud, w pochwie i na szyjce macicy.

Jak można zarazić się opryszczką? Drogi zakażenia wirusem HSV

Wirus opryszczki typu 2 zwykle przenosi się z osoby zakażonej na zdrową podczas kontaktów seksualnych. Prawdopodobne jest też zakażenie okołoporodowe – z kobiety ciężarnej na płód lub na noworodka – natomiast jest to dosyć rzadkie zjawisko. Typ 1 z kolei przenosi się z wydzieliną pęcherzykową, śliną oraz poprzez bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi i skórą. Ryzykowne jest więc w jego przypadku całowanie się, używanie wspólnych ręczników czy tych samych maszynek do golenia z osobą zarażoną. Warto natomiast podkreślić, że do zakażenia HSV-1 zazwyczaj dochodzi w dzieciństwie.

Czy opryszczka okolic intymnych jest groźna w przypadku ciężarnych?

Zakażenie pierwotne opryszczką okolic intymnych jest szczególnie niebezpieczne w przypadku kobiet ciężarnych, u których nie wykształciły się jeszcze odpowiednie przeciwciała, pełniące ochronną funkcję wobec płodu. Poza tym choroba ta może skutkować zakażeniem wewnątrzmacicznym, a w rezultacie – wywołać poród przedwczesny lub negatywnie wpłynąć na rozwój płodu.

Objawy opryszczki w miejscach intymnych

Po wniknięciu do organizmu wirusa po raz pierwszy HSV wywołuje objawy chorobowe nazywane zakażeniem pierwotnym. Na początku pojawiają się objawy zwiastujące, takie jak np. ból, swędzenie czy pieczenie skóry, która z czasem staje się żywoczerwona, a na jej powierzchni zauważyć można pęcherzyki, nadżerki bądź strupy. U kobiet zmiany te dotyczą warg sromowych, szyjki macicy, ścian pochwy, pośladków lub skóry okolicy okołoodbytniczej. W przypadku mężczyzn natomiast zmiany widoczne są na napletku, żołędzi, pośladku, skórze prącia lub w okolicy okołoodbytniczej.

Zmianom miejscowym mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak m.in. gorączka, bóle stawów i mięśni, bóle głowy, powiększenie węzłów chłonnych okolicy pachwinowej czy dreszcze. Po ustąpieniu symptomów choroby wirus pozostaje w zwojach nerwowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa. Po jakimś czasie może dojść do jego uaktywnienia, a więc do nawrotu zmian. Dzieje się tak pod wpływem różnych czynników, takich jak np. miesiączka, stres czy miejscowy uraz skóry. Wykwity występują wtedy zwykle w tych samych miejscach, co poprzednio, natomiast nasilenie choroby jest zwykle mniejsze.

Zakażenie pierwotne a nawrotowe – różnice w objawach

Zakażenie pierwotne:

• zazwyczaj ma ciężki przebieg;
• objawy ogólne to gorączka, ból głowy i mięśni oraz złe samopoczucie;
• pęcherzyki występują na prąciu, mosznie, wewnętrznej stronie ud (dot. mężczyzn) lub na wargach sromowych, kroczu, wewnętrznej stronie ud, w pochwie i na szyjce macicy (dot. kobiet);
• po 2–3 tygodniach pęcherzyki zmieniają się w owrzodzenia i nadżerki, czasami pokryte strupem, po czym stopniowo ustępują;
• zajęcie zmianami okolicy krzyżowej rdzenia kręgowego może prowadzić do ostrego zatrzymania moczu, dużego bólu, a także utraty lub zaburzenia czucia i wysypki;
• objawy miejscowe, utrzymujące się zwykle przez 10–17 dni, to ból, wydzielina śluzowa z cewki moczowej lub pochwy, zaburzenia oddawania moczu, powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych oraz tkliwość szyjki macicy podczas stosunku.

Zakażenie nawrotowe:

• jego przebieg jest łagodny lub skąpoobjawowy;
• objawy ogólne zazwyczaj nie występują;
• objawy miejscowe występują od 2 godzin do 2 dni;
• pęcherzyki pojawiają się zwłaszcza na prąciu, zwykle niebolesne (dot. mężczyzn), oraz na wargach sromowych i na skórze krocza, czasami bardzo bolesne (dot. kobiet).

Czy wirus opryszczki może być bezobjawowy?

Opryszczka może nie dawać typowych objawów bądź nie wywoływać żadnych symptomów choroby. W związku z tym wielu chorych wcale nie zdaje sobie sprawy z tego, że nosi w sobie wirusa. I choć wirus jest okresowo wydalany z ich organizmów, w ślinie lub wydzielinach płciowych, to pozostaje on w stanie „uśpienia”, gotowy do reaktywacji w sprzyjających warunkach.

Jakie są przyczyny opryszczki miejsc intymnych?

Do pierwotnego zarażenia opryszczką miejsc intymnych zazwyczaj dochodzi poprzez kontakt seksualny z nosicielem. Zakażenie nawrotowe natomiast może wynikać z szeregu warunków sprzyjających aktywacji wirusa. Do takich warunkach należy:

• gorączka,
• urazy,
• stres,
• zakażenie górnych dróg oddechowych,
• przemęczenie,
• niedożywienie,
• przyjmowanie glikokortykosteroidów,
• wyziębienie,
• ekspozycja na UV,
• zabiegi stomatologiczne,
• miesiączka,
• operacje chirurgiczne.

Leczenie opryszczki w miejscach intymnych

Leczenie opryszczki okolic intymnych polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych. W ten sposób skracany jest okres choroby i łagodzony jest jej przebieg. Całkowite wyeliminowanie wirusa z organizmu chorego nie jest możliwe. Dlatego po ustąpieniu objawów pierwotnych warto skupić się na unikaniu czynników mogących wywoływać nawrót symptomów – czyli na profilaktyce. Wskazane jest przy tym stosowanie prezerwatyw, nawet na etapie „uśpionego” wirusa: prezerwatywa nie zabezpiecza w 100% przed zakażeniem, natomiast zmniejsza ryzyko infekcji.