Otyłość pierwotna i wtórna

Narodowy Fundusz Zdrowia alarmuje, że nadwagę ma już trzech na pięciu dorosłych Polaków, a co czwarty jest otyły. Co gorsza, odsetek osób cierpiących na otyłość systematycznie rośnie. Prognozy zakładają, że w 2025 r. w Polsce otyłych będzie już 26% kobiet i 30% mężczyzn. Nadprogramowe kilogramy to tymczasem nie tylko kwestia estetyczna. Nadwaga i otyłość prowadzą do rozwoju wielu groźnych chorób, m.in. cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego.

Czym jest otyłość pierwotna?

Jakie są przyczyny nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej w organizmie? Gdy za nadprogramowymi kilogramami stoi nieprawidłowa dieta i brak ruchu, wówczas mówimy o otyłości pierwotnej, zwanej też prostą i samoistną. Nieregularne spożywanie posiłków o zbyt dużej kaloryczności, brak aktywności fizycznej, nadmiar cukru w diecie - wszystko to może doprowadzić do odkładania się zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Na szczęście czynniki te można bez większych problemów wyeliminować. W razie trudności warto natomiast zasięgnąć opinii dietetyka, który przygotuje dla pacjenta indywidualnie dopasowany do niego jadłospis.

Jakie są przyczyny otyłości wtórnej?

Otyłość wtórna jest związana z rozwojem w organizmie pacjenta niektórych chorób, przebiegających z zaburzeniami gruczołów wydzielania wewnętrznego. Są to zaburzenia endokrynologiczne (np. choroba Hashimoto), choroby organiczne podwzgórza czy rzadkie zespoły uwarunkowane genetycznie. To właśnie m.in. czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w patogenezie otyłości. Otyłość wtórna może rozwinąć się również pod wpływem długotrwałego przyjmowania niektórych leków, np. antydepresantów, środków stosowanych w leczeniu arytmii serca czy syntetycznych hormonów sterydowych.

Jak odróżnić otyłość pierwotną od wtórnej?

Jak rozpoznać z którym rodzajem otyłości mamy do czynienia? Jeśli nie przyjmujemy razem z pokarmami większej ilości energii niż wynosi zapotrzebowanie naszego organizmu, a nasza dieta jest odpowiednio zbilansowana, wówczas możemy zacząć podejrzewać otyłość wtórną. Ta związana z niedoczynnością tarczycy będzie dodatkowo objawiać się wypadaniem włosów, osłabieniem paznokci czy ciągłym uczuciem zmęczenia. Warto również przeanalizować ulotki przewlekle przyjmowanych leków. Zdarza się, że otyłość wtórną mogą wywoływać np. niektóre preparaty przyjmowane na alergię.

Otyłość wtórna a pierwotna - leczenie

Leczenie otyłości pierwotnej to zwykle długi proces - zbyt szybka utrata wagi zdecydowanie odbija się na zdrowiu pacjenta, a dodatkowo może spowodować tak zwany efekt jojo. Kluczowe jest tu opracowanie odpowiedniej diety, która dostarczy pacjentowi określonej liczby kalorii. Pomocne są również ćwiczenia fizyczne, które należy dostosować do wyjściowej kondycji pacjenta. Osoby z BMI powyżej 30, u których dodatkowo występują choroby towarzyszące otyłości (np. cukrzyca) powinny rozważyć zabieg bariatryczny. Warto jednak pamiętać, że sukces wdrożonego leczenia chirurgicznego zawsze zależy od pacjenta jest długofalowy jedynie w połączeniu ze zmianą nawyków żywieniowych. Sposób walki z otyłością wtórną zależy od tego, jaka choroba za nią stoi. Kluczowe jest zatem rozpoznanie schorzenia i wdrożenie odpowiedniej terapii. Wspomagać należy ją, podobnie jak w przypadku otyłości pierwotnej, dietą i ćwiczeniami.