Paluch koślawy - sposoby leczenia

Według artykułu, opublikowanego w niemieckim czasopiśmie medycznym Deutsches Ärzteblatt, problem haluksów dotyczy około 23% osób pomiędzy 18 a 65 r.ż. oraz 35% tych po ukończony 65 r.ż.  Ich powstawaniu sprzyja bez wątpienia noszenie niewłaściwie dobranego obuwia czy częste chodzenie w butach na wysokim obcasie - nic więc dziwnego, że to właśnie panie częściej cierpią z powodu haluksów. Szacuje się, że występują one nawet 9 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Nie bez znaczenia pozostaje również nadwaga, która sprzyja powstawaniu deformacji. Niestety, najczęściej udajemy się do lekarza, gdy zmiany są już dość zaawansowane - tymczasem istnieją metody, które mogą skutecznie zahamować postęp deformacji i uchronić przed bardziej radykalnym leczeniem. 

Decyzję o wyborze odpowiedniej metody podejmie specjalista ortopeda wraz z pacjentem na podstawie badania i nasilenia obserwowanych zmian oraz stopnia dolegliwości. 

Na czym polega leczenie palucha koślawego

Leczenie zachowawcze halluksa należy bezwzględnie rozpocząć od rezygnacji z noszenia butów na wysokim obcasie oraz dobraniu właściwego obuwia, które pozbawione jest wąskich, szpiczastych czubków. Według danych Royal Society of Chiropodists and Podiatrics, aż 37% Brytyjek kupuje buty pomimo świadomości, że nie są one właściwie dobrane czy wygodne. Noszenie butów na obcasie powoduje ponadto nieprawidłowy rozkład obciążenia na stopie, co przyczynia się do obluzowania mięśni i więzadeł oraz sprzyja powstawaniu deformacji. Należy także dążyć do uzyskania prawidłowej masy ciała, a codzienna aktywność fizyczna nie tylko pomaga w redukcji zbędnych kilogramów, ale również wzmacnia aparat mięśniowo-więzadłowy stopy. 

W aptekach dostępne są specjalne plastry na haluksy bądź żelowe osłonki - ich zadaniem jest równomierny rozkład sił działających na duży paluch oraz niwelowanie ucisku (np. OppO, Compeed). Czasem plastry te są nasączone substancjami o działaniu leczniczym- zapobiegają wówczas powstawaniu otarć oraz zmiękczają stwardniałą skórę halluksa. Niektóre z nich można zakładać nawet na kilka dni.

Istnieją także aparaty korekcyjne, które można stosować w celu zniwelowania odgięcia palucha (np. Neuron). Ich zaletą jest fakt, że mogą być stosowane nocą w trakcie snu oraz, że można samodzielnie regulować siłę korekcji ustawienia palucha. Zakładanie aparatu codziennie na kilka godzin pozwala na osiągnięcie satysfakcjonującego efektu. Aparat taki wygląda jak swego rodzaju opaska czy opatrunek, który za pomocą taśm pozwala na stopniową korekcję odgięcia palucha z powrotem do położenia fizjologicznego. Nowością są aparaty korekcyjne zaprojektowane tak, by mogły być stosowane w trakcie dnia- zapewniają one wówczas prawidłowe ułożenie palucha podczas chodzenia i nie przeszkadzają w noszeniu obuwia (np.Bunito). Bardzo ważne jest, aby zadbać o właściwe położenie palucha w trakcie chodu, dlatego wkładki te cieszą się rosnąca popularnością. 

Pewną odmianę aparatów korekcyjnych stanowią tzw. nastawiacze oraz kliny, nazywane inaczej separatorami (np. Gehwol, Compeed). Są to wkładki wprowadzane pomiędzy duży palec u stopy a palec sąsiadujący, których zadaniem jest odciążenie palców, niwelacja tarcia pomiędzy nimi oraz eliminacja bólu związanego z nachodzeniem na siebie palców. Wkładki te należy zdejmować na noc, mogą być one myte i używane wielokrotnie. 

Jeśli z powodu haluksów występują dolegliwości bólowe, lekarz zalecić może przyjmowanie środków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych. 

Kiedy konieczna jest operacja palucha koślawego

Kiedy zaawansowanie deformacji palucha koślawego jest dość duże, a metody leczenia zachowawczego nie przynoszą spodziewanych efektów należy rozważyć konieczność zabiegu operacyjnego. Operacja jest wskazana, gdy paluch w dużym stopniu zachodzi na pozostałe palce i nie powraca na właściwe położenie nawet przez wiele godzin po zdjęciu obuwia. Istnieje wiele technik operacyjnych stosowanych podczas korekcji haluksów, m.in osteotomie klinowe i półkoliste, osteotomia Chevron czy metoda Scarf .Wyboru tej właściwej dokonuje lekarz ortopeda wrac z pacjentem w zależności od stopnia zaawansowania zmian oraz oczekiwań chorego. Według badań niemieckich specjalistów, leczenie operacyjne  przynosi satysfakcjonujące efekty u 85% pacjentów. Okres rekonwalescencji zależy od wybranej metody, jednak czas jaki musi upłynąć nim możliwe będzie maksymalne obciążenie stopy to minimum 6 tygodni. 

Bibliografia: "The treatment of Hallux Valgus"  prof. dr.med  N.Wulker, dr med. F.Mittag, Deutsches Ärzteblatt 2012 Dec. 109(49)857-868; www.scpod.org