Praca alergologa – od testów alergicznych po odczulanie

Jakie choroby leczy alergolog?

Alergolog to lekarz specjalizujący się w diagnostyce i leczeniu chorób alergicznych. Zajmuje się m.in. leczeniem objawowym, terapią przyczynową oraz immunoterapią, znaną jako odczulanie. W ramach diagnostyki wykonuje np. testy skórne, badania krwi czy próby prowokacyjne, aby dokładnie określić źródło problemu i dostosować skuteczne leczenie.

Alergolog pomaga pacjentom, którzy doświadczają nadmiernych reakcji układu odpornościowego na substancje neutralne dla zdrowych osób.

Najczęstsze schorzenia leczone przez alergologów obejmują:

• alergiczny nieżyt nosa (katar sienny),
• alergiczne zapalenie spojówek,
• pokrzywkę,
• atopowe zapalenie skóry,
• astmę,
• obrzęk naczynioruchowy (Quinckego),
• alergię na jad owadów,
• alergię na leki,
• nadwrażliwość na pokarmy,
• alergię pokarmową,
• kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy).

Co najczęściej uczula?

Alergenami mogą być różnorodne substancje, które w kontakcie z organizmem osoby uczulonej wywołują niepożądane reakcje. Najczęściej spotykane alergeny to pyłki roślin, sierść zwierząt, roztocza, pleśnie, jad owadów, pokarmy (m.in. mleko, orzechy, cytrusy) oraz leki, np. penicylina. Alergeny można podzielić na wziewne, pokarmowe i kontaktowe – w zależności od tego, w jaki sposób przedostają się do organizmu.

Częste alergeny:

• pyłki roślin,
• sierść zwierząt,
• pokarmy,
• leki,
• lateks,
• składniki kosmetyków, 
• metale zawarte w biżuterii,
• roztocza,
• pleśnie,
• jad owadów.

Kiedy warto zgłosić się do alergologa?

Objawy alergii mogą być różnorodne, często obejmując dolegliwości skórne, układu oddechowego czy układu pokarmowego. Uporczywy katar, świąd oczu, kichanie, kaszel, duszność, wysypka lub bóle brzucha po spożyciu niektórych pokarmów to tylko wybrane z sygnałów, że wizyta u alergologa może być konieczna. Początkowo warto skonsultować objawy z lekarzem POZ, który zdecyduje o potrzebie skierowania do specjalisty.

Częste objawy chorób alergicznych:

• katar,
• kaszel,
• kichanie,
• duszność, 
• świszczący oddech,
• świąd oczu,
• łzawienie, zaczerwienienie oczu, 
• obrzęk powiek,
• wysypka,
• bąble,
• świąd,
• suchość skóry,
• ból brzucha,
• nudności, wymioty, biegunka.

Jak wygląda wizyta u alergologa?

Pierwsza wizyta rozpoczyna się szczegółowym wywiadem medycznym, podczas którego lekarz pyta pacjenta o dolegliwości, sytuacje sprzyjające nasileniu objawów, historię chorób oraz przyjmowane leki. Ważna jest przy tym znajomość występowania alergii w rodzinie oraz ewentualne zmiany w stylu życia pacjenta.

Jak przygotować się do wizyty u alergologa?

Nie ma konieczności specjalnego przygotowania do pierwszej wizyty, ale warto przynieść wcześniejsze wyniki badań oraz listę przyjmowanych leków.

Jakie pytania zadaje alergolog podczas wywiadu?

Podczas wywiadu alergolog koncentruje się na objawach pacjenta, historii chorób, czynnikach wywołujących reakcje alergiczne oraz rodzinnych skłonnościach do alergii.

Jakie testy alergiczne wykonuje alergolog?

Alergolog może zalecić testy skórne (punktowe lub płatkowe), badania krwi z oznaczeniem przeciwciał IgE oraz próby prowokacyjne. Skórne testy punktowe są często stosowane, ponieważ dają szybki wynik. Testy płatkowe wymagają natomiast oceny reakcji po 48 godzinach. Badania krwi z kolei umożliwiają diagnostykę bez konieczności odstawienia leków przeciwalergicznych, co jest istotne przy nasilonych objawach.

Badania w kierunku alergii:

• testy skórne, a w tym skórne testy punktowe (STP) i naskórkowe testy płatkowe (NTP),
• badanie krwi z oznaczeniem przeciwciał IgE,
• próby prowokacyjne, a w tym donosowe, dooskrzelowe, dospojówkowe i pokarmowe.

Jak alergolog pomaga w leczeniu alergii?

Po postawieniu diagnozy alergolog dostosowuje leczenie do indywidualnych potrzeb pacjenta. Podstawowe zasady terapii obejmują unikanie kontaktu z alergenami, co może wymagać zmian w diecie, pielęgnacji skóry czy otoczeniu. W wielu przypadkach konieczne jest stosowanie farmakoterapii – leki przeciwalergiczne obejmują preparaty przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy (podawane doustnie, wziewnie, donosowo lub miejscowo), a także leki o działaniu objawowym.

Na czym polega odczulanie (immunoterapia alergenowa)?

Immunoterapia alergenowa, znana jako odczulanie, to proces polegający na podawaniu pacjentowi coraz większych dawek alergenu, aby zmniejszyć reakcję układu odpornościowego. Może przybierać formę zastrzyków lub kropli podawanych pod język. Terapia ta wymaga regularnych wizyt i systematyczności, ale przynosi długotrwałe korzyści – w tym zmniejszenie nasilenia objawów alergii, a niekiedy ich całkowite ustąpienie.

Jak długo trwa odczulanie?

Odczulanie jest długotrwałym procesem – zazwyczaj trwa od 3 do 5 lat. Na początku zastrzyki są podawane co 1–2 tygodnie, a później co 4–5 tygodni. Takie podejście pozwala na stopniowe przyzwyczajenie układu immunologicznego do danego alergenu.

Dla kogo jest przeznaczone odczulanie?

Decyzja o odczulaniu jest podejmowana przez alergologa w porozumieniu z pacjentem. Kluczowe czynniki, które bierze się pod uwagę, to wiek pacjenta, rodzaj alergii, czas trwania choroby i stopień jej nasilenia, inne schorzenia współistniejące oraz skuteczność dotychczasowego leczenia.

Jak wygląda leczenie alergii sezonowej?

W przypadku alergii sezonowej kluczowe jest ograniczenie narażenia na alergeny w okresie ich największego stężenia, np. pylenia roślin. Obejmuje to unikanie wietrzenia domu, stosowanie filtrów powietrza czy płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej. Farmakoterapia i immunoterapia również odgrywają ważną rolę – leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy skutecznie łagodzą objawy, a odczulanie pozwala na zmniejszenie reakcji organizmu na pyłki.

Alergia u dzieci – jak pomaga alergolog?

Alergolog zajmuje się również diagnostyką i leczeniem alergii u dzieci. Najmłodsi pacjenci mogą odczuwać objawy podobne do dorosłych, jednak należy pamiętać, że alergie u dzieci mogą objawiać się także mniej oczywistymi dolegliwościami, takimi jak bóle brzucha czy nadmierne płacze. Wszelkie niepokojące objawy powinny być skonsultowane z lekarzem POZ, który zdecyduje o potrzebie wizyty u alergologa.

Najczęstsze choroby alergiczne wieku dziecięcego:

• alergie pokarmowe,
• nietolerancje pokarmowe (np. skaza białkowa)
• atopowe zapalenie skóry (AZS),
• alergia na jad owadów,
• zespół alergii jamy ustnej,
• astma oskrzelowa,
• pokrzywka alergiczna,
• alergiczny wyprysk kontaktowy.

Czy dziecko może mieć testy alergiczne?

U dzieci, zwłaszcza poniżej 3. roku życia, testy alergiczne najczęściej obejmują badania krwi, które pozwalają oznaczyć poziom przeciwciał IgE. Skórne testy alergiczne mogą być utrudnione ze względu na ograniczoną współpracę dziecka z lekarzem oraz rozległe zmiany skórne. Testy z krwi nie wymagają odstawienia leków przeciwhistaminowych, co jest istotne w kontekście dokładności wyników.

Jak alergolog leczy alergie u najmłodszych?

Leczenie dzieci z alergią obejmuje podobne metody jak w przypadku dorosłych, ale każdorazowo jest ono dostosowywane do wieku i możliwości małych pacjentów. Obejmuje to głównie farmakoterapię i edukację rodziców w zakresie unikania alergenów.

Czy do alergologa potrzebne jest skierowanie?

Aby skorzystać z wizyty refundowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia, pacjent musi posiadać skierowanie od lekarza POZ lub innego specjalisty współpracującego z NFZ. W przypadku wizyt prywatnych skierowanie nie jest wymagane, a terminy zazwyczaj są krótsze, co ułatwia dostęp do specjalisty.