Psycholog czy psychiatra? A może psychoterapeuta?

Kto leczy depresję – psycholog czy psychiatra?

Pierwszym specjalistą, do którego zgłasza się osoba podejrzewająca u siebie depresję, jest zazwyczaj psycholog. Warto pamiętać o tym, że obniżony nastrój nie zawsze jest równoznaczny z depresją. Czasami jest jedynie konsekwencją bieżących problemów życiowych danej osoby.

W związku z tym, kiedy pacjent nie ma pewności, jak interpretować zaistniały problem, to wizyta u psychologa jest najczęściej najlepszym wyborem. Na podstawie przeprowadzonej konsultacji specjalista oceni, jak poważne są trudności, z którymi boryka się pacjent i czy konieczna jest interwencja psychiatry. Jeżeli jednak dana osoba wie, że zmaga się z depresją, lepszym wyborem jest w jej przypadku udanie się od razu do psychiatry bądź psychoterapeuty.

Kiedy do psychologa, a kiedy do psychiatry?

Różnica między psychologiem a psychiatrą tkwi przede wszystkim w zakresie ich kompetencji oraz specyfice wykształcenia. Psycholog przeprowadza zazwyczaj konsultacje i na ich podstawie stawia diagnozy – co stanowi podstawę do opracowania odpowiednich metod mających na celu eliminację danego problemu. Może on wówczas skierować pacjenta do psychiatry. Dzieje się tak na przykład w sytuacji, w której konieczne wydaje się wdrożenie farmakoterapii. Psycholog udziela więc wsparcia, diagnozuje, doradza w wyborze odpowiedniej terapii i, jeśli jest taka potrzeba, kieruje pacjentów do innych specjalistów. Psychiatra natomiast dobiera leki, wypisuje recepty, kieruje do szpitala i wystawia zwolnienia lekarskie – są to najczęstsze zadania, które realizuje taki lekarz.

Warto przy tym podkreślić różnicę pomiędzy psychiatrą a psychoterapeutą – również te zawody nie są ze sobą tożsame. Jak już zostało wspomniane, psychiatra zazwyczaj realizuje zadania związane z wdrożeniem farmakoterapii, podczas gdy psychoterapeuta, jako osoba mająca odpowiedni certyfikat uprawiający do wykonywania takiego zawodu, prowadzi terapię w wybranym nurcie. To więc właśnie psychoterapeuta jest osobą, która pomaga pacjentom w przepracowaniu zdiagnozowanych uprzednio problemów.

Do psychologa warto zgłosić się w przypadku:

•chęci uzyskania jednorazowej porady dotyczącej problemów o podłożu psychicznym,

•poszukiwania diagnozy problemów o podłożu psychicznym,

•poszukiwania odpowiedniego specjalisty od zdrowia psychicznego.

Do psychiatry warto zgłosić się w przypadku:

•potrzeby wdrożenia leczenia farmakologicznego,

•potrzeby uzyskania zwolnienia lekarskiego ze względu na złą kondycję psychiczną,

•podejrzenia poważnego zaburzenia czy choroby psychicznej.

Do psychoterapeuty warto zgłosić się w przypadku:

•potrzeby rozmowy o swoich bieżących problemach,

•potrzeby wsparcia w pokonaniu trudności o podłożu psychicznym, czyli wdrożenia odpowiednio opracowanej psychoterapii.

Czym się różni psycholog od psychiatry?

Psycholog od psychiatry różni się przede wszystkim tym, że nie jest lekarzem, w związku z czym nie może wypisywać zwolnień lekarskich i recept na środki farmakologiczne. Poza tym psycholog oferuje wsparcie raczej w przypadku niezaawansowanych problemów natury psychicznej. To osoba, z którą można porozmawiać na temat bieżących problemów i uzyskać w ten sposób oczekiwane wsparcie. Kiedy jednak konieczne okazuje się leczenie konkretnej choroby czy zaburzenia, niezbędne jest skorzystanie z pomocy psychiatry lub psychoterapeuty. Psycholog to specjalista oferujący pomoc psychologiczną oraz wsparcie psychospołeczne. Ponadto zajmuje się diagnozowaniem problemów za pomocą takich metod jak:

•pogłębiona diagnostyka osobowości,

•ocena dyspozycji psychicznych,

•ocena procesów poznawczych.

Psycholog nie zajmuje się prowadzeniem psychoterapii – chyba że jest jednocześnie psychoterapeutą. Nie zaleca również, ani nie realizuje leczenia farmakologicznego. To osoba, do której pacjenci zgłaszają się ze swoimi bieżącymi problemami, utrudniającymi im codzienne funkcjonowanie. Jeśli jest taka potrzeba, ustala również plan terapeutyczny i kieruje daną osobę do odpowiedniego specjalisty – zazwyczaj psychiatry lub psychoterapeuty. Gabinet psychologa jest też dobrym wyborem w przypadku pacjentów, którzy nie do końca wiedzą, z pomocy jakich specjalistów powinni skorzystać. Wywiad i ewentualnie testy psychologiczne pozwolą psychologowi na rozpoznanie problemu i na ustalenie zakresu wsparcia, które jest niezbędne w danej sytuacji.

Psychiatra stawia diagnozy i ustala szczegółowe plany terapeutyczne. Może on wówczas zadecydować o leczeniu farmakologicznym, a nawet o leczeniu w warunkach szpitalnych. Może również skierować pacjenta na psychoterapię. By jednak możliwe było wyznaczenie przez niego planu terapeutycznego, musi on wykonać niezbędne czynności, pozwalające mu na ocenę stanu zdrowia pacjenta. W tym celu realizuje on najczęściej następujące zadania:

•przeprowadzenie wywiadu z pacjentem,

•wykonanie badań diagnostycznych, m.in. laboratoryjnych,

•ocena stanu danej osoby – zarówno psychicznego, jak i somatycznego.

Psychiatra a psycholog – różnice

•Psycholog nie jest lekarzem, w przeciwieństwie do psychiatry.

•Psycholog nie może wystawiać recept i zwolnień lekarskich – takie kompetencje ma tylko psychiatra.

•Psycholog pomaga przede wszystkim w rozwiązywaniu bieżących problemów, utrudniających codzienne funkcjonowanie, podczas gdy psychiatra zajmuje się głównie diagnostyką i leczeniem poważnych chorób oraz zaburzeń psychicznych.

•Psycholog nie może skierować pacjenta do szpitala psychiatrycznego czy oddziału odwykowego. Zadania ta należą do psychiatry, mającego odpowiednie uprawnienia do wykonywania swojego zawodu.

Czy psycholog to lekarz?

Psycholog nie jest lekarzem. To osoba, która ukończyła minimum studia magisterskie z zakresu psychologii. Ukończenie dodatkowej specjalizacji, a w tym odbycie praktyk na oddziałach psychiatrycznych, pozwala na uzyskanie uprawień psychologa klinicznego. Psycholog nie musi więc ukończyć studiów medycznych i zdobyć na tej podstawie prawa do wykonywania zawodu medycznego. Nie jest lekarzem, przez co nie może wystawiać recept, ani zwolnień lekarskich. Nie prowadzi też psychoterapii – jeśli nie zdobył dodatkowych uprawień związanych z takim zakresem usług. Pomimo tego wachlarz jego kompetencji jest szeroki, co sprawia, że jest on najczęściej pierwszą osobą, z którą kontaktuje się osoba zmagająca się z problemami natury psychicznej.

Główne kompetencje psychologa:

•oferowanie szeroko rozumianego poradnictwa psychologicznego,

•przeprowadzanie diagnozy osobowości lub intelektu,

•analizowanie i wydawanie opinii na temat problemów pacjenta,

•poradnictwo w zakresie metod radzenia sobie ze stresem,

•udzielanie pierwszej pomocy i porad w kwestiach związanych z problemami psychicznymi,

•udzielanie wsparcia w codziennych trudnościach życiowych, takich jak np. problemy szkolne czy zawodowe oraz kłopoty w relacjach,

•przeprowadzanie testów psychologicznych, ułatwiających postawienie diagnozy,

•stawianie diagnoz psychologicznych,

•kierowanie swoich pacjentów do odpowiednich specjalistów.

Z jakimi problemami do psychologa?

Na spotkanie z psychologiem warto umówić się przede wszystkim wtedy, kiedy dana osoba wymaga wsparcia w rozwiązaniu problemów życia codziennego, takich jak na przykład kłopoty w związku, przygnębienie, apatia czy trudności w szkole bądź w pracy. Rozmowy z psychologiem pomagają nierzadko „przepracować” pewne kwestie i dzięki temu lepiej reagować na trudniejsze doświadczenia. Taki specjalista świadczy usługi z zakresu szeroko pojętego poradnictwa psychologicznego. Ponadto ocenia stan pacjenta i w razie potrzeby kieruje go do odpowiednich specjalistów. Sesja u psychologa jest więc dobrym wyborem wtedy, kiedy potrzebne jest uzyskanie diagnozy psychologicznej, pomocnej na przykład w leczeniu neurologicznym czy psychiatrycznym.

Wybrane wskazania do wizyty u psychologa:

•poczucie pustki,

•częste nawroty złości,

•brak poczucia szczęścia i spełnienia,

•poczucie zagubienia,

•obawa przed wyjściem z domu,

•problemy z koncentracją i zapamiętywaniem,

•problem z określeniem własnego „ja”,

•problemy w relacjach z innymi osobami,

•chęć zrozumienia własnych potrzeb, emocji i zachowań,

•utrzymujące się napięcie psychofizyczne,

•potrzeba rozmowy z drugą osobą,

•stany lękowe czy depresyjne, w przypadku których farmakoterapia nie jest wystarczająca.

Jak wygląda wizyta u psychologa?

Podczas pierwszej wizyty u psychologa przeprowadzana jest tzw. konsultacja psychologiczna. Na tej podstawie specjalista gromadzi informacje na temat danej osoby, co umożliwia mu postawienie diagnozy. Uzyskane dane stanowią podstawę do wyboru odpowiedniej formy pomocy. Psycholog może wówczas zalecić pacjentowi wsparcie psychologiczne, psychoterapię, interwencję kryzysową bądź wizytę u psychiatry. Co istotne, przeprowadza on w tym celu odpowiednio ukierunkowaną rozmowę i czasami testy psychologiczne. W trakcie spotkania z takim specjalistą pacjenci mogą spodziewać się na przykład takich pytań jak:

• Od kiedy trwa problem i jak się objawia?

• Czy ten problem pojawiał się już wcześniej?

• Czy przed pojawieniem się problemu miało miejsce jakieś ważne wydarzenie?

• Do czego prowadzi dany problem, jakie są jego skutki?

• Jaka jest Twoje obecna sytuacja życiowa?

• Jak przebiegało Twoje dzieciństwo, czy było szczęśliwe?

• Czy jesteś na co dzień narażony na silny stres?

• Jakie są Twoje sposoby na radzenie sobie z trudnościami?

• Jakie są Twoje oczekiwania względem psychologa?

Kiedy psycholog kieruje do psychiatry?

Psycholog kieruje pacjentów do psychiatry zawsze wtedy, kiedy niezbędne jest leczenie trudniejszych i poważniejszych zaburzeń psychicznych. Wskazaniem do specjalistycznego wsparcia psychiatry jest również choroba o podłożu psychicznym. Osoby korzystające z pomocy takiego lekarza bardzo często wymagają zastosowania odpowiednich środków farmakologicznych bądź skierowania na leczenie w warunkach szpitalnych. Wizyta w gabinecie psychiatry odbywa się wtedy, kiedy kompetencje psychologa okazują się niewystarczające do uzyskania zdrowienia w przypadku danego pacjenta.

Wybrane wskazania do wizyty u psychiatry:

•nasilona mania,

•nasilona depresja,

•trauma,

•głosy w głowie,

•myśli samobójcze,

•myśli prześladowcze,

•autoagresja,

•przedłużające się problemy z koncentracją i pamięcią,

•stres powodujący zaburzenia snu,

•stany lękowe utrudniające codzienne funkcjonowanie,

•krótkie stany euforii przeplatane długotrwałymi stanami depresyjnymi.

Psychiatra – czym się zajmuje?

Psychiatra to lekarz zajmujący się zdrowiem psychicznym pacjentów, którego głównym zadaniem jest diagnozowanie oraz leczenie zaburzeń i chorób psychicznych. Jest więc to odpowiedni specjalista w przypadku podejrzenia między innymi schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej, psychozy czy nerwicy. Psychiatra zajmuje się też wdrażaniem leczenia farmakologicznego, odpowiednio dopasowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ma on również uprawnienia do tego, by przepisywać konkretne środki farmakologiczne, wystawiać zwolnienia lekarskie oraz decydować o konieczności podjęcia bardziej zaawansowanego leczenia, w warunkach szpitalnych.

Główne kompetencje psychiatry:

•diagnozowanie chorób psychicznych, takich jak np. choroba afektywna dwubiegunowa, psychoza, depresja, schizofrenia, nerwica czy zespół stresu pourazowego,

•leczenie różnorodnych zaburzeń psychicznych, obejmujących m.in. zaburzenia odżywiania, myśli samobójcze oraz skłonności samobójcze, zaburzenia emocjonalne czy zaburzenia osobowości,

•wdrażanie leczenia farmakologicznego,

•kierowanie pacjentów na psychoterapię,

•przepisywanie recept na środki farmakologiczne zgodnie z potrzebami pacjenta,

•podejmowanie decyzji o konieczności leczenia szpitalnego, kiedy zajdzie taka potrzeba.

Czy psychoterapeuta to lekarz?

W przeciwieństwie do psychiatry psychoterapeuta nie musi być ani lekarzem, ani nawet psychologiem. To specjalista od zdrowia psychicznego, który musiał ukończyć odpowiednią szkołę z zakresu psychoterapii i uzyskać certyfikat pozywający mu na wykonywanie takiego zawodu. By zostać psychoterapeutą, należy więc zdobyć właściwe wykształcenie, natomiast nie musi polegać ono na ukończeniu studiów przeznaczonych dla przyszłych lekarzy. Na tej podstawie możliwe jest prowadzenie przez niego takich form terapii jak:

•indywidualna psychoterapia krótkoterminowa (do 25 sesji w ciągu 6 miesięcy),

•indywidualna psychoterapia długoterminowa (do 75 sesji w ciągu roku),

•indywidualna psychoterapia podtrzymująca (po zakończeniu psychoterapii krótko- lub długoterminowej, do 15 sesji w ciągu 6 miesięcy),

•psychoterapia grupowa krótkoterminowa (do 50 sesji w ciągu 6 miesięcy),

•psychoterapia grupowa długoterminowa (do 110 sesji w ciągu roku),

•psychoterapia podtrzymującą (po zakończeniu psychoterapii krótko- lub długoterminowej, do 15 sesji w ciągu 6 miesięcy),

•psychoterapia rodzinna (od 6 do 12 sesji w ciągu 6 miesięcy).

Podczas pierwszej wizyty u psychoterapeuty może zostać określony nurt, w ramach którego powinna być prowadzona terapia. Do wyboru jest między innymi terapia psychoanalityczna, psychodynamiczna, behawioralna, poznawczo-behawioralna, systemowa, humanistyczno-egzystencjalna czy terapia skoncentrowana na rozwiązaniach. Możliwe jest też zastosowanie psychoterapii integratywnej, łączącej w sobie różne techniki terapeutyczne. Co istotne, psychoterapia może mieć zarówno charakter indywidualny, jak i grupowy. Pacjenci mogą również zdecydować się na psychoterapię par czy rodzin.

Wybrane nurty psychoterapii:

•terapia psychoanalityczna,

•terapia psychodynamiczna,

•psychoterapia behawioralna,

•psychoterapia poznawcza,

•psychoterapia poznawczo-behawioralna,

•terapia humanistyczno-egzystencjalna,

•psychoterapia systemowa,

•terapia skoncentrowana na rozwiązaniach,

•psychoterapia integratywna.

Jak zapisać się do psychologa na NFZ?

Do psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty pacjenci mogą umówić się za pośrednictwem portalu kliniki.pl. W ramach naszego serwisu zgromadziliśmy rozmaite kliniki i gabinety, w których pacjenci mogą otrzymać oczekiwane wsparcie – zarówno prywatne, jak i w zakresie opieki publicznej. W kliniki.pl można uzyskać informacje na temat wybranych placówek: zakresu i cennika oferowanych w nich usług, opinii na ich temat, zespołu przyjmującego pacjentów oraz danych kontaktowych. Pragniemy przy tym pokreślić, że skorzystanie z pomocy psychologa w ramach NFZ wymaga uzyskania skierowania, od lekarza psychiatry lub lekarza POZ.