Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego

Jak wygląda rehabilitacja po endoprotezoplastyce kolana?

Rehabilitacja po operacji stawu kolanowego przebiega w kilku etapach, z których każdy ma określone cele i zadania. Proces powrotu do sprawności zaczyna się już w szpitalu i trwa nawet kilkanaście miesięcy po zabiegu.

Wczesny okres pooperacyjny (do 3 tygodni)

Tuż po operacji pacjent pozostaje pod opieką personelu medycznego. W tym czasie kluczowe jest zapobieganie zakrzepicy i poprawa ukrwienia tkanek poprzez proste ćwiczenia pobudzające pompę mięśniową. Wykonywane są ćwiczenia izometryczne oraz delikatne ruchy bierne, które stopniowo zwiększają zakres ruchomości kolana. Celem na koniec tego etapu jest uzyskanie zgięcia w stawie do 90° i ograniczenie deficytu wyprostu do maksymalnie 5°.

Okres rehabilitacji poszpitalnej (3–8 tygodni)

Ten etap ma kluczowe znaczenie dla przyszłej sprawności pacjenta. Rozpoczyna się praca nad zwiększeniem siły mięśniowej oraz propriocepcją, co poprawia stabilizację kolana. Wprowadza się ćwiczenia równoważne, trening chodzenia po schodach i pochyłych powierzchniach oraz ćwiczenia z taśmami oporowymi. Pacjent powinien stopniowo zwiększać zgięcie kolana do 100° oraz uzyskać pełny wyprost. Siła mięśniowa mierzona skalą Lovetta powinna wynosić co najmniej 4–5. Większość osób w tym okresie zaczyna chodzić z jedną kulą, a następnie całkowicie ją odstawia.

Okres późny (powyżej 8 tygodni)

Głównym celem tego etapu jest powrót do codziennej aktywności i poprawa jakości życia. Pacjent powinien unikać sportów obciążających stawy, takich jak bieganie, skoki czy sporty zespołowe. Zaleca się natomiast jazdę na rowerze stacjonarnym, nordic walking i pływanie (po zagojeniu się ran pooperacyjnych).

Kiedy można wstać i chodzić po wszczepieniu endoprotezy kolana?

Wstawanie z łóżka i pierwsze kroki są możliwe już następnego dnia po operacji, oczywiście pod nadzorem personelu medycznego. Początkowo pacjent porusza się z balkonikiem, a następnie przechodzi na kule ortopedyczne. Czas rezygnacji z kul zależy od postępów rehabilitacji. Większość pacjentów zaczyna chodzić bez nich między 2. a 6. tygodniem. U osób z wielomiejscowymi zmianami zapalnymi proces ten może potrwać dłużej – nawet do 3 miesięcy.

Jakie ćwiczenia są zalecane po endoprotezoplastyce kolana?

Ćwiczenia odgrywają kluczową rolę w powrocie do sprawności. Początkowo są to ćwiczenia izometryczne, które aktywizują mięsień czworogłowy uda i poprawiają stabilizację stawu.

Przykłady ćwiczeń we wczesnym etapie:

• napinanie mięśni uda i pośladków w pozycji leżącej,
• unoszenie wyprostowanej nogi,
• zgięcia i wyprosty kolana w pozycji siedzącej,
• ćwiczenia stawu skokowego (krążenia, zginanie).

W kolejnych etapach wdraża się bardziej dynamiczne aktywności, takie jak wchodzenie po schodach, jazda na rowerze stacjonarnym oraz ćwiczenia z oporem.

Na co uważać po operacji kolana?

Powrót do codziennych aktywności po wszczepieniu endoprotezy kolana wymaga ostrożności. Staw musi stopniowo przyzwyczajać się do nowych warunków pracy, dlatego należy unikać czynności mogących nadmiernie go obciążyć lub spowodować kontuzję. Kluczowe jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, które pozwolą uniknąć powikłań i przyspieszą powrót do sprawności.

Czego nie wolno robić po operacji kolana?

W pierwszych miesiącach po zabiegu pacjent powinien szczególnie uważać na:

• dźwiganie ciężkich przedmiotów – obciążanie kolana może prowadzić do mikrouszkodzeń w obrębie protezy i jej obluzowania;
• długotrwałe stanie – może powodować ból i obrzęki, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po operacji;
• intensywne ruchy skrętne – mogą nadmiernie obciążyć implant i doprowadzić do jego uszkodzenia;
• nagłe zmiany pozycji – gwałtowne wstawanie, skręcanie tułowia z jednoczesnym obciążeniem operowanej nogi lub szybkie kucanie mogą zwiększać ryzyko urazu;
• siadanie na niskich krzesłach i miękkich kanapach – trudności z wstawaniem mogą prowadzić do przeciążenia kolana;
• zginanie kolana powyżej 90° bez zaleceń fizjoterapeuty – zbyt szybkie zwiększanie zakresu ruchu może powodować ból i destabilizację stawu;
• sporty kontaktowe i aktywności niosące ryzyko upadku – m.in. jazda na nartach, sporty zespołowe, bieganie czy tenis.

Jak bezpiecznie wykonywać codzienne czynności?

Po operacji należy zmodyfikować sposób wykonywania niektórych czynności, aby zminimalizować ryzyko przeciążenia operowanej kończyny.

• Ubieranie się – zakładanie skarpetek i butów może być trudne, dlatego warto korzystać z łyżek do butów z długą rączką lub specjalnych chwytaków.
• Mycie się i korzystanie z toalety – najlepiej korzystać z podwyższonych sedesów oraz stabilnych poręczy w łazience, aby unikać nadmiernego zginania kolana.
• Schodzenie po schodach – należy pamiętać o zasadzie „zdrowa noga w dół, chora do góry”, czyli schodząc, pierwsza powinna iść noga zdrowa, a wchodząc – operowana.
• Wstawanie z krzesła – najlepiej podpierać się rękami i unikać gwałtownych ruchów.
• Wchodzenie i wychodzenie z samochodu – warto używać obrotowej poduszki lub obracać całe ciało jednocześnie, unikając skrętu samego kolana.

Jak spać po endoprotezoplastyce kolana?

Po operacji najlepiej spać:

• na plecach, z nogą wyprostowaną,
• na boku nieoperowanym, z poduszką między kolanami.

Należy unikać spania na brzuchu oraz podkładania poduszki pod operowane kolano, aby nie doprowadzić do przykurczu mięśniowego.

Jak dbać o endoprotezę kolana na co dzień?

Prawidłowa pielęgnacja i dbałość o nowy staw mają kluczowe znaczenie dla jego trwałości i sprawnego funkcjonowania. Chociaż nowoczesne implanty są wytrzymałe, nieprawidłowe użytkowanie może prowadzić do ich przedwczesnego zużycia lub obluzowania.

Odpowiednia masa ciała i zdrowa dieta

Nadmierna masa ciała znacząco zwiększa obciążenie stawu kolanowego, co może prowadzić do szybszego zużycia endoprotezy. Każdy dodatkowy kilogram to większy nacisk na implant podczas chodzenia i innych codziennych czynności.

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów po endoprotezoplastyce kolana obejmują:

• spożywanie pokarmów bogatych w wapń, cynk i fosfor, które wspierają zdrowie kości,
• zwiększenie podaży witaminy C i kolagenu, które poprawiają elastyczność tkanek,
• picie dużej ilości wody, aby wspierać metabolizm i regenerację organizmu,
• unikanie nadmiaru cukru i tłuszczów trans, które mogą przyczyniać się do stanów zapalnych.

Bezpieczna aktywność fizyczna

Aby zachować sprawność i mobilność, warto regularnie wykonywać umiarkowane ćwiczenia fizyczne. Najlepsze formy ruchu po operacji kolana to:

• spacery,
• nordic walking,
• jazda na rowerze stacjonarnym,
• pływanie (po całkowitym zagojeniu ran pooperacyjnych).

Należy unikać aktywności o wysokim ryzyku kontuzji, takich jak bieganie, skoki czy intensywne treningi siłowe.

Regularne kontrole i monitorowanie stanu kolana

Po endoprotezoplastyce zaleca się regularne wizyty kontrolne u ortopedy, który może ocenić stan protezy i ewentualne oznaki jej zużycia. W razie wystąpienia niepokojących objawów, takich jak ból, obrzęk czy ograniczenie ruchomości, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Jak długo trwa powrót do pełnej sprawności po endoprotezoplastyce kolana?

Proces rehabilitacji trwa kilka miesięcy, ale pełna regeneracja organizmu i przyzwyczajenie się do nowej endoprotezy może zająć nawet rok.

• pierwsze 3 miesiące – intensywna rehabilitacja, nauka chodzenia bez kul, przywracanie zakresu ruchu;
• 4–6 miesięcy – dalsze wzmacnianie mięśni, powrót do większości codziennych aktywności;
• 6–12 miesięcy – pełna adaptacja stawu, możliwość podejmowania umiarkowanych aktywności fizycznych.

• wiek pacjenta,
• ogólny stan zdrowia i kondycja fizyczna,
• stopień zaawansowania choroby przed operacją,
• systematyczność w wykonywaniu ćwiczeń i stosowanie się do zaleceń lekarza.

Kiedy zgłosić się do lekarza po endoprotezoplastyce kolana?

Chociaż większość pacjentów wraca do sprawności bez komplikacji, niektóre objawy mogą wymagać pilnej konsultacji lekarskiej.

• silny, narastający ból, który nie ustępuje mimo stosowania leków przeciwbólowych;
• opuchlizna, zaczerwienienie i podwyższona temperatura wokół stawu, co może wskazywać na stan zapalny;
• nagłe ograniczenie ruchomości kolana, utrudniające poruszanie się;
• gorączka i ogólne osłabienie, które mogą świadczyć o infekcji;
• trzaski, przeskakiwanie lub uczucie niestabilności w stawie, co może wskazywać na obluzowanie protezy;
• ból w łydce i nagłe uczucie ciężkości nogi, mogące być objawem zakrzepicy żylnej.