Rehabilitacja przy pomocy egzoszkieletu

Egzoszkieletem nazywamy urządzenie, mocowane do powłok ciała pacjenta, które ma celu wzmocnić jego siłę mięśniową. Początki powstawania i rozwoju egzoszkieletów sięgają lat 60-tych ubiegłego wieku: urządzenia te, początkowo opracowywano i produkowano na potrzeby wojska amerykańskiego, gdzie było wykorzystywane przy przenoszeniu ciężkich ładunków na odległość. Szybko jednak dostrzeżono ich dodatkowe i praktyczne zastosowania w innych dziedzinach, m.in. budownictwie, medycynie czy ratownictwie. 

Za pomocą egzoszkieletu można wzmocnić siłę wszystkich mięśni, bądź tylko niektórych ich partii np: kończyn dolnych lub ramion. Prace nad nowymi wersjami i prototypami tych urządzeń ciągle trwają, a palmę pierwszeństwa w ich rozwoju dzierżą Stany Zjednoczone i Japonia.

Nowoczesne rehabilitacja z udziałem egzoszkieletu

Rehabilitacja z udziałem egzoszkieletu polega w dużej mierze na uruchomieniu osób częściowo lub całkowicie sparaliżowanych. Z udziałem tych urządzeń istnieje możliwość treningu poszczególnych grup mięśni, w szczególności kończyn dolnych. Długotrwały pobyt w łóżku związany z paraliżem wpływa na postępujący w czasie spadek objętości tkanki mięśniowej. Osłabienie, zanik i powstające w tym czasie przykurcze mięśni wpływają na stopniowe pogarszanie się stanu zdrowia chorego. Z udziałem egzoszkieletów, takich jak dostępny w Polsce model EKSO GT, możliwe jest ponowne uruchomienie tych pacjentów.

W przypadku modelu EKSO GT, służącego do wspomagania pracy kończyn dolnych, istnieje możliwość reedukacji i mechanicznego wspomagania chodu u pacjentów, którzy przeszli ciężki uraz z uszkodzeniem rdzenia kręgowego czy chorujących na choroby neurodegeneracyjne. Potencjalnych, szerzej dostępnych, możliwości rehabilitacji z udziałem egzoszkieletów upatruje się w takich chorobach i stanach neurologicznych jak postępujące stwardnienie rozsiane. Jednym z możliwych powikłań po udarze mózgu jest wystąpienia niedowładów mięśniowych. Prawdopodobnie w przyszłości znaczną część procesu rehabilitacyjnego pacjenta po udarze będzie można przeprowadzić z udziałem egzoszkieletów.

Za ruch, bądź wspomaganie ruchu w egzoszkielecie odpowiada system siłowników. Rehabilitacja pacjenta w asyście fizjoterapeuty, który pomaga założyć urządzenie i nim steruje, polega na wykonywaniu powolnych ruchów i kroków w trakcie trwania całej sesji ćwiczeniowej. Nawet tak, zdawałoby się, niewielki wysiłek wpływa bardzo pozytywnie na stan fizyczny i psychiczny pacjenta. Możliwość ponownego stania na własnych nogach i rozmowy twarzą w twarz z drugą osobą to nieodzowne korzyści płynące z rehabilitacji z zastosowaniem egzoszkieletu. Treningi z wykorzystaniem tych urządzeń u pacjentów niemogących chodzić poprawiają krążenie w dolnych partiach ciała, zmniejszając ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich i pomagają redukować tworzące się obrzęki.

Ruch, także ten bierny, pozytywnie oddziałuje na perystaltykę jelit i rytm wypróżnień. Ciągłe przebywanie nieruchomo w pozycji leżącej predysponuje do tworzenia się odleżyn, a powstające w przypadkach niedowładów przykurcze zgięciowe utrudniają rehabilitacje. Obu tym powikłaniom można aktywnie zapobiegać wykorzystując do pracy z pacjentem egzoszkielety. W przypadku niewielkich przykurczy pomagają one także w ich czynnym leczeniu. Większe przykurcze wynoszące powyżej 20 stopni w stawie kolanowym, jak i już zdiagnozowana zakrzepica żył głębokich stanowią przeciwwskazania do rehabilitacji z wykorzystaniem egzoszkieletu.

Żeby mieć możliwość skorzystania z rehabilitacji przy pomocy egzoszkieletu pacjenci muszą spełnić kryteria dotyczące wzrostu i maksymalnej masy ciała, do pracy z jaką przystosowane są poszczególne modele. W przypadku urządzenia EKSO GT wzrost osoby rehabilitowanej powinien się mieścić pomiędzy 150 cm, a 195 cm przy maksymalnej wadze ciała wynoszącej 105 kg.

Na dzień dzisiejszy możliwości terapeutyczne w Polsce z wykorzystaniem różnych dostępnych modeli egzoszkieletów są ograniczone do pracy z pacjentem w obrębie jednostki leczniczej wyposażonej w to urządzenie. Na terenie naszego kraju placówki  m.in. w Warszawie zakupiły modele rehabilitacyjnego egzoszkieletu EKSO GT. Ciągle trwają prace nad nowymi urządzeniami m.in. japońskim modelem HAL-5 (Hybrid Assistive Limb), który oprócz wspomagania pracy mięśni kończyn dolnych ma pomóc przy rehabilitacji mięśni kończyn górnych.