Nie od dziś wiadomo, że najskuteczniejszym leczeniem wielu chorób, a szczególnie tych dotykających układ nerwowy lub łącza nerwowo- mięśniowe, jest ruch. Osoby po udarach, z zanikami mięśni czy z chorobą Parkinsona często nie są w stanie poruszać się samodzielnie, a w ich rehabilitację zaangażowany jest szereg specjalistów. Największe trudności występują u ludzi z niesymetrycznym rozkładem sił, u których jedna połowa ciała jest znacznie silniejsza od przeciwnej. W tej sytuacji trudno jest w pełni rehabilitować zdrowszą połowę ciała, ponieważ nie pozwala na to strona słabsza.
Rozwiązaniem może się okazać urządzenie Lokomat, które służy do nauki chodu i posiada możliwość ustawienia niesymetrycznego, w którym jedna kończyna jest wspomagana silniej od drugiej.
Jak działa Lokomat?
W 1995r Gery Colombo i Prof. Volker Dietz stworzyli zamysł urządzenia Lokomat, którego prototyp powstał już w 1999r. Od tego czasu sprzęt był testowany i udoskonalany tak, by w jak najwyższym stopniu spełnić oczekiwania zarówno pacjentów, jak i rehabilitantów. Urządzenie składa się z ortez, które są przymocowywane do pacjenta, bieżni funkcjonalnie połączonej z systemem odciążania oraz z systemu operacyjnego, który steruje całym urządzeniem.
Lokomat służy do wspomagania nauki i reedukacji chodu
Ortezy są skonstruowane w ten sposób, aby była możliwość ich dostosowania do pacjentów o różnym wzroście oraz o różnej budowie anatomicznej. Da się je dopasować nawet do pacjentów z zaburzeniami budowy ciała, takimi jak koślawość lub szpotawość stawów kolanowych. Maksymalna masa pacjenta, który może być rehabilitowany przy pomocy urządzenia Lokomat to 135kg. Prędkość chodu, zakresy ruchów w stawie oraz zakres odciążenia są dobierane indywidualnie do pacjenta.
Indywidualnie dopasowane ortezy wraz z systemem operacyjnym umożliwiają przeprowadzenie treningu z zachowaniem prawidłowego wzorca chodu, w warunkach symetrycznego lub asymetrycznego dynamicznego odciążenia. Daje to możliwość nauki prawidłowego chodu, bez utrwalania patologicznych ruchów, które mogą się pojawić wraz z rozwojem schorzeń neurologicznych. Podczas ćwiczeń pionowe ruchy pacjenta nie są w żaden sposób ograniczone, jednocześnie pacjent ma zachowane fizjologiczne ruchy miednicy. Dodatkową zaletą urządzenia Lokomat jest fakt, że pacjent sam wykonuje ruch, a ortezy go wspomagają tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Udało się to osiągnąć dzięki zastosowaniu technologii siły wodzącej.
Jakie są wskazania i przeciwwskazania do rehabilitacji Lokomatem
Urządzenie zostało zaprojektowane z myślą o rehabilitacji osób ze schorzeniami neurologicznymi. Może być stosowane u chorych na stwardnienie rozsiane, porażenie mózgowe oraz rdzeniowy zanik mięśni. Do kolejnej grupy chorych leczonych Lokomatem zaliczają się osoby po urazach mózgu i rdzenia kręgowego, a także pacjenci po udarze, wszczepieniu endoprotezy, z chorobą Parkinsona oraz wszyscy ci, których mięśnie są osłabione z powodu długotrwałego braku ruchu. Tą metodą mogą być rehabilitowane osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich.
Do przeciwwskazań należy zaliczyć dużego stopnia deformacje kończyn dolnych, które uniemożliwiają założenie ortezy, a także zaburzenia układu kostno- szkieletowego, takie jak zaawansowana osteoporoza, niestabilność kręgosłupa czy obecność złamań. Prowadzenie rehabilitacji nie jest wskazane u pacjentów z rozległymi odleżynami i ranami oraz u osób, u których nie powinno się doprowadzać do pełnego obciążania kończyn dolnych. Ze względów technicznych nie jest możliwa rehabilitacja chorych o masie przekraczającej 135 kg.
Czy rehabilitacja urządzeniem Lokomat jest skuteczna?
Autorzy artykułu "Lokomat: a therapeutic chance for patients with chronic hemiplegia" przeprowadzili badanie wśród 22 pacjentów z poudarowym porażeniem połowiczym, w którym porównali skuteczność rehabilitacji przy pomocy urządzenia Lokomat z tradycyjną rehabilitacją. Prowadzono intensywną rehabilitację pacjentów, po czym porównano poprawę wyników między grupami pacjentów w teście "wstań i idź" ("Timed Up and Go") oraz w teście szybkości chodu na dystansie 10 metrów ("10-m Timed Walking Speed Test"). Pacjenci rehabilitowani urządzeniem Lokomat uzyskali znacznie większą poprawę wyników, niż pacjenci rehabilitowani w klasyczny sposób. Autorzy zastrzegają jednak, że wyniki są obiecujące, jednak aby je potwierdzić należy przeprowadzić badania na większej liczbie pacjentów.
Jan Merholz i wsp. w pracy “Electromechanical - assisted training for walking after stroke“ zestawili wyniki 23 prac opisujących skuteczność rehabilitacji urządzeniem Lokomat u pacjentów po udarze. Porównano ilość pacjentów, którzy odzyskali zdolność chodu po terapii do liczby osób bez poprawy funkcji motorycznych. Udowodniono, że pacjenci wspomagani Lokomatem uzyskali lepsze wyniki od osób leczonych tradycyjną rehabilitacją. Efekty były szczególnie dobre, gdy leczenie wprowadzano w ciągu pierwszych trzech miesięcy od wystąpienia udaru.
Źródła: "Lokomat: a therapeutic chance for patients with chronic hemiplegia" NeuroRehabilitation 2014;34(3):447-53; www.hocoma.com; www.meden.com.pl; www.neurorehabilitacja.com.pl; “Electromechanical- assisted training for walking after stroke“ Mehrholz J, Elsner B, Werner C, Kugler J, Pohl M.
Żenujące jest to, że najnowsze techniki rehabilitacji nie są refundowane z NFZ.